 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| 712 | Placi a Spescha |
d’il Capitul, e nativs de Tuietsch. Àl descrive la vita d’ils Sontgs e conpàgla in entir, e gron foliant. Tgi che vol far in Diczionari romantsch, sto seservir ded àl. L’ei ente maun de sàs artavels de Tuietsch, e copiaus de St: Jacob Hrest Berter de Tron. Gl ei in ovra d’il tschentanàr 18. a la fin de quàl.
Pàr bóka perder il fil de nossa proposiziun, tornain nus póspei anavos, pàr tractar spir de quàllas ovras, ch’ha giu pàr mira la literatura.
Gl enprim, ch’ha fatg ina collecziun de plaids en moda de Diczionari ei stau, de nios saver: P. Maurus Cathirn ded Ursàra, e quài ei deventau entuorn il mieds d’il tschentanàr 17. Àl, sco Tudestg, lev’enprender il linguatg, e pàrquài ha àl fatg quàlla collecziun nón perfetgia. Àlla consisteva en [p. 48] plaids latins, e romantschs, ed à enqual ga tudestgs spàras.
La secund’ovra ei stau ina Gramatica romantsh — tudestga, cun in Diczionari latin, tudestg, e romansch, che vegn probabelmein d’il P. Maurus Venzin de Monster, ed ei d’il mieds, ne ons avon, d’il tschentanàr 18. en nou.
Quài àra, en siu grau de dir, ovra pàrfetga, mo manca tonaton pàrquài, ch’àlla conteneva mo in alphabet, nómnadamein: il latin.
En la sur nómnad’ovra de Gramatica, e Diczionari de P. Flamini de Sale vegn schau ora igl: a — b — c. e ditg: ch’àl convegni cu’ l Talian, e lou afl’ins ne: k — x — y — œ — ne: oe.
Egl: a — b — c — che la Claustra ha schau stampar gl’on 1730. ei d’enflar gl: j — k — x — y — ed igl: u — distinguius d’il — v. Il medem ei restampaus gl on 1745. e vegn nounavon cu’ gl: ä — ö 25 — ü — ed: œ — oe. Denterpuncziuns àran quàstas: — . — — , — — : — ; — ? — ! — () =.
A la fin d’il tsch. 18. ha P. Baseli Veiht terpriu de far ina gramatica: … Romontsh - Tudestga, cun in Diczionariàt, mo, àssent [p. 44] àl in Tudestg, e nón volent depender d’ils Nos, ei se’ ovra crodad’ora ualti malpàrfetga.
Àl ha schau restampar sea medem’ovra gl on 1805. meglorantau àlla pàr bia, mo àlla, pàr ils surnomnai motivs, ha aunc bóca corespondiu a seu entent.
Lein pia à resdar enpau de la literatura ónana, e sursesa; mo bein advertiu, ch’ài sei ditg: mo enpau, pàrtgai iou hai bóca sufiziente cognoscientscha de quàllas. Jou less àra remarcar quàlla d’il Plaun, de la Domliastga, e de Schons, ed oravon la Gramatica de Sur R. Conradi, meu amitg, che dei àsser stampada a Bregents gl on 1805. de pli las Biblas, ch’en vegnidas a la glish publica en divàrs temps, e dialects mo quài tót ei bóc’en màs mauns; e sto ignorar. Solàt possed’iou la Historia de Not
