 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| 686 | Placi a Spescha |
ælla. Las bunas qualitats ded ælla æn: ina buna atenziun — — ina senza sens, e pærtratgs, iasters — — nonpærturbada — — ina klara, entelgente, e resonante vush, e pronunzia — — — ina bein proporzionada temperonza denter selbas, e selbas — — selbas [p. 99] liungas, mesaunas, e quortas — — ina buna korespondenzia denter la kapazitat, e spærtadat d’il legent, e la Lekziun — — ina buna akuratæzia d’igl akzent — — in filada tempronza de las respiraziuns de pausas e pausætas — — de la vush sbassonte, ed alzonte; en sòma: æi sto æsser legiu, k’ æi vegni bein entelgiu.
La vush sto æsser generalmein fikzada en tun, e bein proporzionada a la natira d’il Legent. L’enzenna de l’incisiun konzed’ad æl ina respiraziunæta — ina pausæta; quælla de la relaziun ina pausa — ina respiraziun; quælla de la dismembraziun ina respiraziun entira, ne ina flekziun de vush ded ina terzia, quælla de la definiziun ina flekziun ded ina quorta; quælla de la suspiraziun ina sbossada non determinada plonshente; quælla de la quæstiu in’alzada de sil meins ina terzia; e quælla de la smevæglaziun in’alzadæta kun ina profunda flekziun. Mintgina ha sæia pausa, ne pausæta spæras.
c) Skripziun.
Il skriver æi in inschin de tshentar giu noss sentimens en plaids. La materia d’ils plaids æn ils vokals, la forma ils konsonants — ne do dus materia, e la komposiziun de quællas materias [p. 100] las formas. Skadin vokal ha sæia forma e sæia materia.
En konsideraziun de la repræsentaziun æi la skripziun de duas sorts: pær konzepir ils pærtratgs entras vushs, ne entras figuras. Las vushs audin nus, e las figuras væsein nus.
Tier la skriptura drov’ins literas, ed enzennas, selbas, e plaids, ed or de quæi vegnen ils sentimens shændrai.
En tgæi konsista la bellæzia d’il skriver?
Enten la bialla figuraziun de las literas — — enten la tòtinadat de lur altæzia — — profundat, largadat, e strætgezia — — enten lur entelgeivladat ton figurale, sko væseivle — — — — ed oravon enten il bien uorden de la tshentada de plaids, ed enzennas literales. Las literas grondas ston haver ina zærta mæsira denter ællas, e denter las pintgas, las pintgas puspei ina cærta mæsira ina k’ on l’autra, las literas, selbas, e plaids ston haver ina bein proporzionada distanzia ina de l’autra, en giu, ed ensi, e pusar tótas tótina d’in kantun a l’auter d’il format.
Tier ina bialla skretira sto æi æsser buna titgira, bien papir, bunas plemas, bien tshurvi, e bien maun.
