 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| Literatura grisuna vædrae nova | 683 |
L’enzenna de la Definiziun — . — quælla stat denter, ed oravon a la fin d’ils sentimens. Ils Latins nomnan ælla: Punctum, ed ils Tudæstgs: Endstrich, ne: Schlusspunct — Schlussstrich.
La tshontsha, ne la plidontadat ha diværsas konnækziuns: de la rashun, de la fin, de la kashun, d’il temps, d’il liuk, de la moda, e de la materia. Il ruaus, ne la pausa de la Lektura, e la separaziun, ne distinkziun de la materia kashunan ordinariamein la posiziun de l’enzenna [p. 93] de la Definiziun. La diværsitat de la materia, e d’ils sentimens promoven ordinariamein la posiziun de l’enzenna de la definiziun.
Nagina komparaziun æi pli æquable pær las Denterpunshiuns, ka quæla de la Musika. La Musika æi ina variaziun de suns auls, e bass, quorts, e liuns, ina variaziun ded instruments, sófels e vushs, ina variaziun de pausas, e pausætas — — — ina variaziun de melodias tristas, e lægras, raspontas, e splanadas, lomas e gruvias, dabotas, a plaunas, dedaultas e deskusas: tòt quæi æi la vivacitat de la Literatura; tòt quæi æn las vushs d’ils Lungatgs.
Ils vokals fan las vushs aultas, e bassas; ils konsonants konquorren kun lur diværsitats formales tras gargata, liaung, dens, e labgia; las selbas daten suns plauns, dabots, e medians, las denterpunshiuns mòssan avis, e respiraziuns; il flat vegn d’il lom, va tras la gargata, e shlueta par bòk’ ora; quæi stausha l’aria, l’aria dat vush, la vush quorr’en nossas Uræglas, las uræglas mainan quæla avon la porta de la palætsha æn ils gniarvs, ils gniarvs van el tschurvi, e nus entelgin ins l’auters noss sentimens. Admirabel mòssamen, admirable [p. 94] struktura de Diu!
Quæi sentimen, ke l’audida fa, fa æ la vasida. La resplendenzia de la Literatura va en noss oegls, vi d’ils oegl æn ils gniarvs van el tshurvi, ed il tshurvi, il sæ de noss’olma, fa kapir, ed entelir ælla.
Nus kapin, ed entelin; nus rashunain, e memosain; konponein quæi en Literatura, e dain quæi de kapir, ed entelir a nus, ed auters.
Tgæi mòssamen æi pli shentils, ka quæl, tgæi komunikaziun pli enpærneivle, ka quælla? Laudaien gl auktur, engraziaien ad æl.
Nus maniavan de haver kompiglau tòt — quæi, ke konvegeva, tokan òssa; mo nus æssen aunk stai anavos bia. Lein pia æ dar plaz a las restanzas, e quæi vegn l’incæpziun, e pærsekuziun de bein selbar, leger, skriver a dar.
§ IV.
Moda de bein sebbar, leger, e skriver.
Kon pli, k’in skrive, ton pli seregord’ins, de haver enblidau de skriver. Jou hai fatg menziun sisura, k’igl: i — semidi en: ì — konsonant, ed enblidau de menzionar, k’æ auters vokals possien semidar enten konsonants.
