Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IV.djvu/626

618 Georg Anton Vieli

encunter las ordinaziuns della regenza cantonala superiura; e prevedel ch’aschi ditg sco quella constituziun veng bucca midada sche veng ei era bucca vignir contentau ils desideris d’in pievel; e contentar ils desideris fanatisai, maneg jeu ch’ei segi nunpusseivel, silmeins suenter la rischun; [f. 1av] pertgei perina enconosch’el nagina rischun, auter che quei che sias passiuns dicteschen; per lautra vul el mo quei che survescha per siu aigenn interess senza ponderar las obligaziuns de societat humana. Quei ei motivs, per ils jeu prend la libertat d’ofniar mes sentiments, e petraigs, schi bein che jeu sun ni scriptur, ni doctur, e che mia clomada ei mo de lovrar il feld, e che jeu pretend cheutras bucca de sefar grons, ne — numnaus, sunder ch’ei glei lubiu a scadin liber grischun de dir siu meini, schibein ch’el ei einfeltigs, sche de mia vard eis’el tonaton sincers.

4to Ieu vai schon sisura schau contonscher che l’organisatiun seigi bucca stada fatgia, auter che per contentar il pievel per in moment; quei ha l’experienza mussau schon pli che clar. Ei gliei gie schon la 2da redunonza dil cusselg grond vigniu la questiū co organisar la ratta dil contingent per il cantun Grischun, sche leva gie la Ligia grischa organisar a proporziun de ligias suenter il velg entochen lura adina praticau system, e quei de rischun per tetel d’esser en la veglia constituziun, la quala prescriveva sin quella moda. Ei gl’ei aber schebigiau ch’in comember dil medem cusselg grond ha saviu persuader il[s] mess dils cumins gronds della Ligia grischa, e quels en sedividi, e faitg cuntrapartida encunter ils cumins pings, pretendent de portar las gravatorias dil cantun suenter representants, ina methoda mai exercitada et encunter tuttas reglas entochen lura usitadas.

5to Tgei fretg ha talla separaziun e dividida della ligia operau? Il ordinary sco ei segy: inter duos litigantes tertius gaudet. Jeu cretg bucc’ch’énzatgi quei astgi snegar, che quei segi effectivamein davantau, e per prova da quei savess ei vignir allegau diferentas circonstanzias seprofiteschel mo dellas presentas. Suenter ver differentas gadas dau en memorials agli Tagsazzung e suondai projects, sch’ei la malentelgienscha aung mai ruasseivla, e las lamentaschuns mai calladas, e para ch’ils cumins gronds hagien aung adina mai la gretta encunter ils cumins pings senza considerar ils avantaigs che gauda la ligia dellas 10. Dertgiras; quella gauda gie la tiarza part permanenta dil entir Cantun, ella ha siu cau, ella ha siu bundsweibel, ella ha plinavon la tiarza dellas comissiuns, che dirigeschen il etat dil Cantun; encunter quella prerogativa lamentan ils cumins grons nuet sunter soletamein encunter la representatiun a Einsicht dils cumins pings, en la redunonza generala, a tier il cusselg grond, [f. 2ar] che cuozza circa 15 gis ne 3 jamnas, ch’ei gie ina pintgia bagatella en confideraziun dil permanēt.