ladino

Franz Moroder N vedl iagher Intestazione 10 marzo 2016 50% Da definire

Sul’ elba, sul cherpé dla pitla di traversovi via na tel tëmpena, velch mujenëies, velch mo gonfes de nëif, che n fajova n drë’ purtoi y l me fova aitel; canche ruve via da chel majarëi sun punton dai rosć y che m’ ove sgursà via do n zimoch, fluternea ca n tel gran cruton y se lascia ju su n tel vedl ruscon; ie auze la mira per la lascè stlefé, ma dan che la me vede cialá, fier ora de na tuta n lustrel, y tres cul uciel. Sot a me audi tluchernan na zidrona, me pënse, che l gial fosch ne sarà ëndeno dalonc y me strisce do tei purons ju, me slaihneie ite tla sienes dal tëune y aspiete che l aude suflan. Ma san Stenëur! Mpede l gial audi sot a me ju n ciampenamënt de bacins y po: flut, flut, flut, danter chi salandrons tres fovel, y ie ove inò fat n viac al vëscul. Po me pënsi, muesse propi jì a udëi, chi che m’ à sprigulà l gial; vede ju jun plan dai felesc, via per l piagn del ruf dala puiates y ju te Troi Paian: chi fovel? Bera Stefun, l ciavalé, chël straloia dal sciupel vërt, cun si doi gures, che paussova su n sturton, se tulova n trunch ora dla pitra y se ciablova n nioch de fëur; l ova ciarià su sun un ciaval doi baghes y sul auter na lagl y na bëuja de rauscia, y do jiva na stërpa che l dova mené via Nëifs. Fove unit n pue’ a remëur cun bera Stefun, percie che i ove giarà na tel vedla záhera y ël me la lunova, chësc vedl abrà; y n besere, sciche l ie, n’ ei ulù tlo inò i la taché; é scutà bel chiet sciche n pavaruch do n piciuel, y me tole ora de purga n to’ de pulënta, che fova bën prustia, ma bona assé per tré a bocia do l stracoi ch’ ove fat chësta duman, y n pue’ de sbiaca ch’ ove mo te zucia, la lavova pa bën ju.

Do n pez iel muet a jì inant, chël pozigher de ciander, cun si hohes arbagutei, do che l i ova trà sëura la soia. Ie n’ ove fat remida, ma śën muevi nce ie: via per n tel arjëi, me tlupan mo n valgun sciandliei per me sauré, su per tei zupiei da per da pissulì, via per i ronc di Tuei fina pra l scialpier dl dulà de Sciádules, y me conce do n salandron per spië do gola ju; ma nia ne se lascia udëi, nfin che aude rauscian tel frusciam dlà da me y che spriza ora n bel bëch cui corni da trëi zueches, ma n ove mo arjont ca mi drumblon, che l ova bele fat l grop y che l fova cun trëi sbalc ora de tir; ie su, y scebën che ove dlacins ai piesc, riesc ju per chi trëbesc, passe via l sedim da Fëur y la passadoia da Ciaslat, ulà ch’ é scrabucià su na turba d’ archëc, ma l fova dut massa tert, l ova bele taià via per i tlusiei y l tamëisc de Grialëces dut de vere stlef, y tu saventà cëli do śën!

Ma a uet n’ ulovi mpo no jì a cësa, n tel cuzin sfulminà saral bën mo sa la fradoies, me pënsi; ma l univa da Bulacia ca n drë’ rabioz y prësc sons ruà te na pluaca, ch’ é metù man de fé pastel, y che fove cuntënt che l fova ngali bel deslinch ite tal tiac dl disé; iló sons stat sot, i ciauzei jutlova y l curpet ëssen pedù sturzè; da puent de sfessura univel ju na drëta ghemuera, y n valguna biesces blatedes de Piere dal Bech y si doi vedla cueches arfeses y dal putl univa adalerch dut spriguledes. Chël bardascia de disé se n fova mucià dant cun si fluc tacà te n pëdl y jache l giangenova tan, i ei dat n pue’ de ciajuel, zerze y rassënt, y ël m’ à sport na basana che l ova giapà da si oma de lën. Po m’ ei ciulà ntëur l col l fazuel y su belau nfin sul nëide. Na mierla ciantova drë’ tribel, tei berloc y doi coches julova ncantëur, y bel mpont sautel ora n liever blanch, y ie ti stlefe do cun mi ram, y scebën che la fova n pue’ curta, l ei culetà sotsëura.

Śën fovi bën cuntënt y m’ é spazà ju, y canche ruve ju dala zufia de Sovia, nconti ch’la trancia de Turtia, strieva y cun si napla, che jiva cula bona ueia su da Crescënza, y ie dije: “O, iel tumà ite l furnel su dal giervadëur?” “Sci, sci, respuendela, Crescënza ie jita a Roma, ma Ujep ne ie pa nia cuntënt cu na tel stleta muta.” A, me pënsi, tlo iel miec no fé puces, cun ch’sta pusles d’ ëiles, les vën gën a rujené de ra; y tres, ju da Jan Tone, per me rujené ora davia del ciamp dal aha, de chël che l’ an de speda, y che ie i ulove vënder cun lujonga; si fëna fova a bailé y ël ne s’ à nfidà a stlù l marcià, l se tëm tan dala gabeles, dala cialuia y da sant’ Afra, y l ova permò cumprà ch’la gruzena de Ronch cul mulin zënza filamënta y l se temova dala mëssa a usc auta dla fëna, che fruetenea plu gën che lauré alalergia.

Canche jive da Costa ite fovel n tel mut dl ciasé de Funghëia che vardova n pulerin y na bimba; l s’ ova sgraflà su sun n lën per mëter pëngula ai uciei, y ie ti sveie su: “Cëla ma miec sun ti bestiam, che và a dann”; y ël tla sperduda chega ju y se frantumea na giama, ch’ é abù n drë’ lëur a l judé su y l trapiné a cësa, ma per fertuna n’ à giapà l poder nia de rot.

”Śën va mé, me pënsi, scenó Beta sta cun festide.” Son mo cherdà pra l cramer y m’ é fat dé per trëi lire, doi drairi y n laihter, n puhl, n miuel de uele, n pue’ de stupin dala lum, n maz de sulprins y n pristl per la fëna, y chësc ie stat bën fat, che mpede giapé la jopa y na bona remanzina, sciche l aspitove, canche l’ à udù l pristl, n’ ala dit patela, y prësc m’ ala purtà su n bon crojul, miëur ch’ i gran oies ne n à, y ie me l é sciuflà ite cul apetit da iagher, y po m’ ei petà via sun bandafurnel, me l’ é impizeda y se l’ on cunteda biei pacifici y cuntënc mo giut alalongia, nfin che l fova scurënta nuet.

Śën ve n ei bën ciaculà su assé; la vedla paroles, che ne vën puech o nia plu adurvedes, ve spieghi tlo per tudësch; metëles inò n drova, y n auter ann ve n direi inò truepes d’ autres, che é crit su y che m’ é nutà su. Śën bona nuet a duc!