La vidundera
 |
Questo testo è da formattare. | |
- La odòndra.
“O bèla odòndra, dí, perchí chantâs ignīr trés
“Chi chi?” Segů dal gran contë́nt dʼ avëi pasé l mèr,
O bëgn perchí chʼ an â mesé per fórza dé dʼ l nés
A tůa toròna cóa? I orëi fa val costès chér.”
“Iů chantʼ “chi chi”, perchí quʼ iʼ orèssa gian tĕ dí val;
Cin dis èi şëgn quʼ iʼ spiònʼ scĕ tʼ ès in vita o no plů;
Joráda sònsi důt queš tëmp per důta tůa val;
Perchí tʼ as mai da mé, quĕ tʼ ó tan bon, ascognů́?”
“Scognů́ nĕ mʼ ai da té, scognů́ da důt queš mon mʼ ai;
Tů, picea odòndra, nʼ sas quĕ trés e trés mĕ sta tʼ l cu̥r
N sol Ésser; sol per ël respíri e vivi tʼ quiš guái,
La gáoša sòla èd ël quʼ iʼ son fení scèquʼ qui mu̥rʼ.”
„Odů tʼ ai bëgn gonót geman, pitan e charan
Vérs l cīl; pichè mʼ as fat bëgn plů quʼ asá, mi bèl jo̊n;
La fontána dĕ důtʼ quiš guai savèssi dër gian;
Mĕ stímes dë́́gna asá da mʼ èster dit la rejòn?”
“Dĕ té plů dëgn qui vèl dʼ aldí da mé mīs pë́nes?
Tů sòla tʼ stas comé, tů sòla ès mia compágna;
Per quëš mĕ fégi gran mervo̊ia quĕ nĕ tʼ mʼ intë́́nes:
Amòr e sòl amòr mi cu̥r pó fʼ rí in campágna.”
“Quʼ amór sī tó tirán, dĕ dí nĕ nʼ as mia no bría:
Tů fatʼ, tů sůstʼ, tó gi, tó sté l medèmo mʼ a dit;
Savëi savèssi gian, scʼ tó amòr è vita od ambría.
Da tó deportamë́nt quëš sol nĕ nʼ ai chamó lit.”
“Amòr quʼ tormë́nta queš půrʼ cu̥r ignó lʼ origin
Pó avëi sů quëstes monz, la gáoša dʼ mī pensírz è
Da lonce olá quʼ tů mai nʼ sërás mia stada; vérgin
Inscíquʼ la mia nĕ nʼ as chamó no odů́ no bitrè!”
“Joráda sònsi lonce e lérc, odů sovë́nz ai
Chastī, paláce olá quʼ degůnʼ nĕ růa; regínes
con guant dʼ argë́nt e dʼ ór ‒ quiló nĕ růles mia mai ‒,
Na pért è blánches, mo vël nʼ èʼ chi scèquʼ talpínes.”
“Conë́sce la pós a quël quʼ iʼ dige: la façia è roeşa
Con gilio, fůc l bèl oedl, chavëis scèque ór, no bas l front,
Dʼ avório sů dënz, mans e pīš dʼ bambín, nʼ è quʼ mèşa
Dĕ quë́sta téra, sta plů gian olá quʼ ël è mont.”
“Confórt bëgn gran mi cu̥r şëgn şëntʼ; o Sior dʼ la téra,
Conçèdʼ mĕ quëš quʼ iʼ pósʼ e quëš e quëla nínfa
Contë́ntʼ intrámi fa; spó dlonc òi fa na véra
Con mi chanté, quĕ lódĕ a té dī vígni stínfa:
In mèz al mér, olá quʼ an nʼ vèga quʼ cīl, mai téra,
Qui pása, vèga n lůc no gran no pice; toròn èl,
Forní dʼ bī lëgns dĕ vígni sórt; baian dĕ véra
Dailó nʼ aldísses, trés èl pége quʼ ël è segů bèl.
Scĕ l lůc è bèl, la ninfa è çérto troep plů bèla,
Quʼ iló comána; n gílio nʼ è plů blanc quĕ sůa front;
Só můs è n mosciodé dĕ blanc e cu̥ce, morjèla
La pèl bëgn atramë́nter quʼ ël nĕ sī pro gënt dʼ mont.
Chavë́is tan loncʼ e bī nʼ ai mai tan dī quʼ iʼ vívĕ
Pro nʼ ëla odů́, revè revèssi bëgn saorí jů ai
Calcágn; plů bru̥mz del cīl bëgn troep; scʼ iló iʼ arrívĕ,
Sů bī granʼ oedli pél quĕ mʼ charʼ e dige bèl trés “guai”.
Manchè nʼ i mánchel nia: riquë́zes, or e argë́nt, důt
Chi quʼ bèl e gran ves pé, contë́gnʼ l palaz magnífic;
Acompagnáda vëgnʼ ʼla trés da jo̊nes; n pice můt
Danfóra va, per dʼ sëgn sůl guant na fo̊ia al con n pice fic.
Mo impó contë́nta nʼ péla e sů granʼ oedli chara
Gonót tra l di da lonce da lonce ia sůra l mér ia,
Bagná datrái, scĕ dʼgůnʼ la vèga e dʼgůnʼ va pára,
Odëi i podèssen; quëš segů nĕ fégʼla no dʼ nia.
Sentáda fôla n domesdí jʼ a pè dĕ sů prà;
Quʼ degůnʼ nʼ lʼ aldís o odès credôla, zënza nʼ èsla
Pitè tan bèla sòla; fóra dʼ sů dolòrz tra
Bëgn gian orů́da lʼ èssi, quʼ mé dorè sʼ gů sʼ më́sla.
Tan dī, quʼ iʼ fô bèl stada iló sůn quëla ráma
Mia no podèssi dí; quʼ ël gnī bèl scůr odóvi,
Quan quʼ ëla iló ten còlp sů brace slargiâ da gráma
E pronúnziâ n cért inom ‒ Amit ‒, aldí l podóvi;
Pichè mʼ fageôla tan quʼ atíra jů jorâi dʼ l lëgn
A odëi scʼ an fòssa bonʼ dʼ la consolé, la bèla:
“Desfortonáda pés, o půra ninfa, dì şëgn
Chi quʼ tʼ as quĕ tan tĕ sta sůl cu̥r, scĕ tʼ as dʼ la orèla.
Quʼ ël sī nʼ amánt la gáoša dʼ tů pensírz ne pói crëiʼ,
Vignůn tʼ adóra e tʼ áma plů dʼ vígnʼ átra, lige pós
Tra pice e gran, tra ric e půrʼ; chamó chi mai orëi
Podèsses mo quʼ dal rī destin neghé tĕ dí tʼ ós?
Mo impó, scĕ tʼ èsses val sůl cu̥r, o ninfa, troe miche
Farás, scĕ důt mĕ diges; asquéš sůra důt l mon
Quiló ed iló joré per sólit më́si; scèquʼ picʼ
Mia no nʼ pói fa; iů son aoşáda al chalt e a důt l bon.
Dër dī ne stai quiló quʼ indô mʼ en vai da té dʼmèz,
Les áries traversë́ii pasan ia sůra l mér, jórʼ
Olá quʼ sorë́dl nĕ dà tan stérc quʼ quiló, spó n bèl pèz
Nĕ vèghi indô quiš lůš quiló e tó bèl paláz dʼ or.”
Apë́na quʼ iʼ áva dit inscí, la ninfa chára
Sů vérs les níores, pë́nsa e fit mĕ chára ed alzan
So brace dĕ cë́ra dige: “A mé l rī destin para,
Quʼ iʼ vëgnʼ con té olá quʼ iů gis per áter tan gian.
Ia dʼ lá dal mér vérs Nòrd, olá quʼ sorë́dl sůa fórza
Nĕ mòstra quʼ sòl dʼ nʼ an n quért, dagnòra zënza dlácia,
Tempèsta e plo̊ia, gran frëit a sté tĕ stůa důtʼ sfórza,
Tʼ na val da vigni pért bëgn stlůta quʼ vënt nʼ manácia,
Da lonce no troep da quëla mont quʼ dal mérmo blanc tolʼ
Só bèl inòm, na bèla chása bláncha dlòngia
La stráda vèghes ‒ èster plů quʼ trëi dis dĕ jór nʼ pól
Inquinʼ iló tolan la ců́rta e no la lòngia ‒:
A nʼ òm quʼ iló va incë́rc bèl trés pensan queš scrit tóš
Darás; incër tó cól taqué tel më́si; chára,
Iʼ tʼ prëiĕ, nel pérdʼ, gran dan fagèsses inche a ti; fóš
Podòns ʼchi nòs val òta tʼ fa n servíge, o cára.
Quël quʼ iʼ â da tʼ dí, şëgn lʼ as aldí, doman ad òra
Zënzʼ áter gi tʼ en pós, bon iadʼ tʼ aogů́ri e bona
Fortůna; va, da mi pensírz sërás dagnòra
Sůl iádĕ acompagnáda, lʼ ater, preii, perdòna.”
Inscí digeôla; iů chi quʼ iʼ ès da fa savóvi;
Pasé la së́ra orôi chamó con mīs sorů́s, bëgn
Mangiè e chanté; denanquʼ mʼ en gi dër lígra fóvi,
Per chi? nʼ podóvi dí, per chacoIé nʼ êl tëmp şëgn.
Apë́na odóven lʼ álba gnan dal mér con důta
Maestá, quʼ iʼ pë́nsĕ a mi dovèr; lascian da pért lʼ rèst
Mʼ en jóri fóra, pasʼ per quëla půra můta
Lesíra scèquʼ iʼ son les monz e valz e l forèst.
Dòi dis bèl jóri incë́r tůa chása zënza podë́i
Tʼ odëi; ciafé tʼ ai e gian quʼ iʼ a; vi quʼ fa ʼn pós na bòna:
Şë́gn dan dal důt queš boletín tʼ orèssi fa odëi,
Quʼ nʼ è tan lesír per n cól quʼ è apë́na inscí quʼ na sòna.”
Inscí la bèla odòndra; quʼ iů stimès atíra
Podès bëgn ves pensé; desfát è prëš coi dëitʼ l lace;
Iů déorʼ la quérta intan quʼ lʼ odòndra l col destíra,
Nĕ lige quĕ důs paróles sòles “gròta e champáce.”
Paróles táles dí chi póles mai? iů pënsʼ dī
Dĕ quëš dĕ quël, dĕ důtʼ i vérš, mo nia per nia dʼ no
Nĕ mʼ ó tomé tel chè, ed a damané consë́i gi
Pensávi, quan quĕ nʼ áter bèl pensír mĕ vëgnʼ spó:
Na val savóvi a mez a crëp; degůna chása,
Persòna víva nʼ èl da odëi tʼ quī lůš salvári,
Tan plů chamůrce asvèltʼ, armë́nt tʼ la pért plů bása:
Champáce se tláma l lůc, dĕ gi dailó şëgn chári.
Pensé nĕ pë́nsi dī, důt lásci a chása, zënza
Festídʼ mʼ en vai vérs Nòrd bèl sòl pensan solmë́nter
A mi destin; dan dlīša aiʼ fat la reverë́nza
Speran quĕ quël bèl Dī mĕ daidʼ probabilmë́nter.
Dorè nĕ dů́rla dī, quʼ iʼ son sʼ a inso̊m la mont, tan
Sònsi geůt dĕ bóta; fermé nĕ mʼ aiʼ no iló, no
Quiló; a dë́rta fóra mʼ en vai bèl trés, no pantan,
No pères, nia nʼ mʼ intardivë́ia; quʼ iʼ sa bëgn chi quʼ iʼ ó.
Revè tʼ Champáce intan quʼ iʼ cháre incë́rc sůn n col n cérf
Podóvi odëi desòt a n lëgn co quʼ ël coiô jů
La fo̊ia sʼ odan segů da vigni chan; sů bi nérf
Fageôl odëi scʼ ël sĕ vergeô col cól bèl grós sů.
Mangiè quʼ ël áva asá, sʼ en val bèl plan dĕ mèz; lëgns
E brůsces, cóstʼ s e valz saorí da só oedl mĕ defʼ nô,
Mi var lisír da sůs orë́dles ‒ Mo vé, chi sëgns
Èl mai giavá ten lëgn iló da man nia dandô?
Na crůge, na roeşa, stë́les, bèsties iló parôl
Tʼ la scórza víves, sëgns segůš, quʼ ël fòs o fòssa
Denant bèl sté zacá tʼ quël lůc ‒ mervo̊ia segů fôl ‒ ,
Da lonce nia troep odëi podôn na pèra ròsa.
Da vígni pért corída fôla, plë́na dʼ brůsces,
Tòc dlóngia l sas odóvi l cérf lesír e gran, quʼ fô
Jeté per téra, chèz mangiâl, pó vèster můsces;
Iʼ vadʼ n pů plů dʼ impró charan dʼ podëi revè ia dô.
Mo vé quʼ la bèstia mʼ a bampé in sůa prë́šenza,
Sʼ en mů́cia zënza dī charé itʼ sòt la crë́pa;
Iů dô tan snèl quʼ mi pīš podô travérs la šë́nza,
Quʼ crescióva iló tʼ quël lůc; fermé mʼ a n còlp tʼ na rë́pa.
“Qui mai mʼ a dé queš còlp?” pensâi tra mé; da odëi nʼ êl
Nët nia per l scůr quĕ fóva iló; mo půc a půc lʼ oedl
Sʼ aoşávʼ al fòsc; quʼ ël sī tʼ n canton val dʼ ascognů pél:
Iʼ vadʼ dʼ impró pʼ r odëi, quʼ ël è mi cérf a pér n vèdl.
Persòna plů venʼ ránda in vita mia nʼ aiʼ odů mai,
Tó lʼ oedl dad ël nʼ podôi, scʼ iʼ ès inche orů́, sòl na òta;
Mo quan quʼ in ůltim ël sʼ alzâ, mĕ dêl ma n té dlái,
Bèl plan dal blòt respèt in fóra dévi indô òta.
Bèl plan bèl plan inscíquʼ ël fòs dër stanc vérs mé gnīl,
Con ël a pér dër bèl odôn só cérf dai bī cór;
Revè pro mé bèl tòc mĕ piâl tʼ la man e sů al cīl
Sërë́gn e tlér mostrâl na stë́la bèla plů quʼ ór.
“Lá sů conšidʼ ra quëla stë́la”, digʼl şëgn tʼ na òta,
“La ninfa sta dĕ chasa iló quan quʼ ëla pálsa;
Dʼ inrè la téra lʼ albergië́ia, spó pa na gròta,
La ninfa quʼ tʼ áma tan e gni tůa fòmena álsa.
Savëi, iů l vèghe, orèsses gian, dʼ olá quʼ ël dʼ ríva
Quʼ iʼ sa tó amòr, conë́sce tůa ninfa e důt incër có;
Mo důt savë́i nĕ pón, pasé quʼ an nʼ áie la ríva
Quʼ pasáda quʼ ëla sī degůnʼ mai plů rʼ pasé pó;
Perció pazië́nza, scòlta e impára dʼ qual manī́ra
Quʼ ël tʼ sī posíbl dʼ revè pro tó tešóro; noš Dī
Mʼ inspìra, sëgn quʼ ël tʼ ó dër bon; scʼ iʼ pó, lesíra
Prové òiʼ dʼ tʼ la fa, del rèst a degůn amánt val pé rī:
Pasá quʼ sërá trëi mëiš, in fin dʼ lʼ altòn denan quʼ vëgnʼ
La nëi, gnarás per dòi stivá quʼ iů instë́s inquína
Lá òta tʼ fará ‒ chamó nʼ i pós, ciafé, nĕ tʼ ès dëgn,
Na penitë́nza grána tů tormë́ntʼ sòl fína.”
Trëi mëiš pasá da nu̥ mʼ en vai dal sant e bon òm
E zënza dī pensé mĕ dàl inscíquʼ ël álda
Dòi bī stivá mèz bru̥mz mèz cúci in fonz inscíquʼ n pòm,
Tan bī fôi fatʼ quʼ ignó nʼ podôn odë́i na fálda.
“Con quiš stivá”, scomë́ncia l védl “pós gi tan lonce quʼ tʼ ós
Sīs òres tʼ n iadʼ farás, scʼ ël tʼ úga, básta tra l lian
Da mèz; con quël sů inso̊m pasé l gran mér e lécʼ pós,
Con quël da pè gërás inscíquʼ vignʼ áter crestian.
Mo troep chamó da batʼ arás denan quʼ revè iló
Pro dʼ ëla ed ůtʼl tʼ sërá per èster vinçitòr quëš ‒
Nʼ anèl, metů tel dëit quĕ tʼ lʼ áies ès invišibl; l ró
Quiló daorí tĕ dà da bëie e mangiè segů prëš.
La lancia sī na dʼ fèša contra vígni bůr báo.
La stráda quʼ tʼ as da fa tʼ insëgnará tůa ocèla;
Va zënza të́ma olá quʼ l destin tĕ menará, l báo
Nʼ as bría dʼ temë́i, scequé nĕ tʼ pól, ël nʼ a dʼ la orèla.”
Diolan bëgn fórt quʼ iʼ â dit a mi bon vèdl, vérs chasa
Bèl plan mʼ en vai, stodian co mai quʼ iʼ mʼ sèssa piè a man
Per èster vinçitòr dʼ tan alta imprèša, mása
Sfadiòsa a quëla gënt quʼ notrë́sce só córp con blòt pan.
In òrdin më́ti důt a chasa – l laů́r nʼ dorâ dī ‒
Lʼ odòndra tlámi spó, damánĕ ad ë́la l momë́nt
Dʼ sʼ en gi dĕ mèz: “Iů pënsʼ dʼ mʼ en gi pernan quʼ ël vëgnʼ di”
Respògnʼ la; “fórsci dʼ gni comé tʼ èl gnůt in tůa mënt?”
“Sīs pů tan bona” dígi” e láscʼ mĕ gni con tè; dant
Gërás e mʼ mostrarás la stráda quʼ iʼ a da tò; dô
Gnërái col sòft del vënt; iʼ vadʼ dĕ bòta tan quʼ n sant
Scebë́gn quʼ iʼ nʼ áie degů́nes áres, nʼ damané có?”
Apë́na lʼ álba odôn quʼ lʼ odòndra e iů lasciân l lèt,
Comiè torôn da důt quʼ ân gian e tóš sůn stráda
Nʼ s metòns; “chi chi” mia guída chánta ‒ ël nʼ éva plů noet ‒,
Sʼ en jóra e crëie quël tan quʼ iʼ a dit na sòl matáda.
Iů prëš inscíquʼ la òlp, vestí quʼ iʼ mʼ â i stivá, pë́ie
Tel ciòl da mèz e l tirʼ bëgn fórt, mʼ en vadʼ dan fóra
Fagean in dë́rta direzion n bèl iadʼ, mĕ ralʼ grë́ie
Sůn n crëp ad aspeté lʼ odòndra quʼ pé in malóra.
Mo vé ten iádĕ intan quʼ palsòn na bisca longia
Trëi brace e mèz, tan grósa quʼ n lëgn meşán bèl plan vëgnʼ
Vérs nòs per nʼ s fa na fin; iů vadʼ atíra dlongia,
Mi anèl tʼ la man, i fiche la láncia e fége tʼ la pèl n sëgn,
Daolá quʼ an vèga l sanc důt fòsc sprinzan in alt; bëgn
Contë́nt e lígher sònsi şëgn, quʼ iʼ a fat na fin bèl
Atíra a quël malán; lʼ odòndra tóš scèque iů rʼ vëgnʼ
Dal gran spavë́nt e dige solmë́nter: geòndʼ, granʼ òra èl.
Stimè stimâi dër gian, mʼ alzâ e fageóva nʼ átʼr var,
Mʼ en gī prëš dant, restâ prëš dô lʼ odòndra, mo dʼ oedl
Perdů́da nʼ lʼ èssi mai ‒ segů quʼ ël ê per mi afár ‒,
In ůltim rʼvons pro l mér e odòn iló senté n vèdl.
Stanchè nes ân dalʼ iadʼ, perció pensân dʼ palsé n pèz
Tan plů quʼ ël ê bèl frësc pro lʼ èga; fóra è prëš l ró,
Quʼ è plëgn dʼ fortáies e dʼ àtra róba bona asá in vèz
Dʼ ria chér; lʼ odòndra mángia tan quĕ scʼ ël fòs důt só.
Val plů dʼ mèşʼ òra fôn sta iló tra bëie e mangiè; dí
Ves më́si şëgn quĕ quël bůr vèdl dlongia nòs senté
Fô bëgn coriús, e quël quʼ è plů, da bráo malan rī;
Falé sʼ al půc quʼ a mi da bráo vël nʼ èsa fat mé.
Per nósta gran mervo̊ia devë́nta quël quʼ denant fô
N strosciè, n bèl jôn con oedli plëgns dĕ fůc fagean crëie,
Qu ël fòs val fórza sůrumána; n salt mortál dô
Da n lëgn quʼ ël fége per sʼ tó la láncia mʼ fége lascé dʼ bëie.
“Savëi mia condizion, mi stato e qui quʼ iʼ son, ós
Segů” digeôl, “mo tëmp in quëš momë́nt da pérdʼ nʼ áiʼ:
Mi sën, mia rábia, questa modazion capí pós,
Scʼ iů tʼ dige quʼ la ninfa, quʼ tʼ ós ciafé, per té nʼ sërá mai.”
Intan quʼ nůš oedli va dal cīl al mér e gïra
Quiló ed iló, dal Sůd al Nòrd, da Est alʼ Oçidë́nt,
Dalʼ èga levan odons na bèstia no lesíra,
‒ Al manco inscí parôl ‒ l polán credóvi boşiant.
Na bèstia fata a quëla móda nʼ âi chamó odů:
Les áres lérgies, l cól e l můs e l piètĕ inscíquʼ dʼ gënt,
I pīš con dë́rtes grífes scèquʼ les pórta l valtů,
Desòt dal piètʼ corída dlonc da plůma vérs l vënt.
I scrais quʼ petâ quël mòstro fóva tai quʼ an ès crʼdů́,
Quʼ ël fòssa l důlʼ quʼ orlès a mèşa noet; spavë́nt tal
In vita mia nĕ nʼ avi mai porvé nĕ mai odů́
Quʼ in quël momë́nt quʼ la bèstia gnī vérs mé per fa mal.
“Batália dai, batália quíri” dige chantan mi
Nemic e zënza dī aspeté comë́ncʼ l atíra
A joré e mené les áres tʼ l můs tan snèl, quʼ impè dʼ l di
Mʼ parôl dʼ odëi la noet quʼ lʼ orá stanchè vʼ aspíra.
Da pérdʼ nĕ nʼ êl ʼchi n sòl momë́nt, scʼ iʼ amâ la víta;
Lʼ anèl quʼ podóva tan è prëš tel dëit, la spáda
Tʼ la dë́rta manegeáda snèl inscíquʼ la saíta,
Quʼ dal cīl desʼné vëgnʼ trata jů con gran tonáda.
Perdů́ prëš èssi vígni spʼránza dʼ vënge quëlʼ òta,
Mo lʼ aiůt gonót sĕ mòstra quan quʼ degůnʼ lʼ aspèta;
Con lʼ ůltim còlp quʼ iʼ fége na fʼrída tʼ l chè tan sòta
A quël mòstro báti, quʼ ël nĕ fége plů móto e sʼ jèta.
Quʼ ël impestèssa lʼ ària të́mi e l scíor perció jů
Dal crëp tel mér con tan gran bót, quʼ iů instë́s mináva
Quʼ valgůnʼ avès lascé ciará n canon; sprinzan sů
Dal fonz del mér odóven lʼ èga quʼ cegidáva.
Lʼ odòndra quʼ ê sciampáda intan la véra n pů ia dʼ lá
Da nu̥ col jór mʼ salů́da e zënza dī jomè geons
Indô n bèl trat adu̥m inscíquʼ nòs fòssen parʼdlá,
Dô půc revons a téra sanʼ e dër contë́ntʼ sons.
Ël fô mesdí e sorëdl fageóva odëi sůa fórza
Del Sůd; per quëš orôns palsé tʼ ambría desòt n lëgn,
Dormì val tëmp lapró, quʼ a quë́š fadia nes sfórza,
E in cášo dʼ prígo quʼ gni podèssa spʼrons dʼ aldí n sëgn.
Tan stérc dormívi stanc inscíquʼ iʼ fô dai strabáce
Quʼ lʼ odòndra dī mʼ mesâ bequé tel můs, inquína
Quʼ iʼ mʼ descedèssa, bëgn quʼ Ia téra fóva l plomáce;
La róba quʼ iʼ áva şëgn dan mé paróva fína:
N bèl òm odôi a chaval bèl dërt, n plů bèl chamó mai
Dʼ mia vita nʼ ávi ignó denant odů́; dër gran, bèl,
Lapró bèl dërt inscíquʼ na séva e fat den bèl tai,
Chavë́is pIů fòš quʼ la téra, quʼ fô ariciá ed ontʼ con oelʼ.
Só můs tiráva sciáldi al cůce, bëgn conšeguë́nza
Del chalt e dʼ l iadʼ; persòna mai chamó tan bèla
E dĕ bona vo̊ia sòt ai oedli mʼ fòssel gnůt; liçë́nza
Torôl dʼ podëi gni jů da só chavál a sèla.
Gnůt jů quʼ ël fô podôi mel conšidʼrè dʼ impró: l nés
Ê bëgn formé, sů dënz plů blancʼ quʼ argë́nt, la bòcha
Parôl quĕ riès da blòta contentë́za bèl très,
Só cól dër grós e blanc inscíquʼ la nëi bëgn tòcha;
Les sciábles lérgies, së́da vʼ stī́ sů pīš, l mantèl lérc
E fat dër bëgn, sůl chè na bèla ghʼrlánda grána
Quʼ ël fóva n gústo. Sëgn chamó só bèl chavál stérc
Descrí ves òi, quʼ segů nĕ fóva dʼ ráza mʼ şána.
La còda fóva fòscia, fòscia fóva pů ʼchi
Na pért del córp, intan quʼ dʼ la nëi plů blancha fóva
La dë́rta; só spinè tiráva mèz al griš; chi
Corú quĕ fòssa lʼ áter, di degůnʼ nʼ podóva.
La sèla fóva zënza di baogī́s tan bèla,
Quʼ ël nʼ è posíbl dʼ la dʼscrí; l corán parô na pérla
Dal sdlominè quʼ fageóva lʼ ór e lʼ argentarèla;
Per quëla crëii quʼ val cavalír dorès na sbérla.
Scebë́gn quʼ iʼ nʼ èssa mai denant odů persòna
Tan bèla, fóva lʼ ëla quʼ gíva a pér, mil òtes
Chamó plů bèla; l chè portâ na gran coròna
Dʼ argë́nt sů les trë́ces longies, gránes e sòtes.
Tan bèl in vita mia nʼ mʼ a mai parů́ sòt vígni
Aspèt n gïlio od átra flu̥; só můs e l cól mil òtes
Dʼ la nëi plů blancʼ odôn, sůs mans plů blánches quʼ cígni,
L guant sdlominava scèquʼ sorë́dl quʼ sĕ rompʼ tʼ les gòtes.
Persònes táles fóva sʼgů adatádes a èster
Stimádes dʼ vigni vérs e të́ma nʼ ávi dʼgůna
Dal bèl aspèt dʼ intrámi dòi; da vigni maèster
Se tëmʼ troe plů n orá, quʼ ëi vadʼ ʼchi bèl ad ůna.
Levé quʼ iʼ fóva impè, con garbo inant mĕ fégi,
Salů́́dĕ intrámi dòi da cavalír, tólʼ fóra
Mi cór quʼ savô strionë́ce; credan quʼ ëi fòssa dal gi
Stancʼ il dái, mo ël fageóva n můl inscíquʼ na nóra.
Scĕ lʼ ël nʼ savô degůna criánza, plë́na fóva
Tan plů dĕ bèlʼs manī́res lʼ ëla; snèl torôla
Mi cór daorián olá quʼ ël gniva vin e boióva,
Mai no fagean la sábia e zënza di paróla.
La gran ligrë́za quʼ iů prováva qui podèssa
La di, tratan quʼ iʼ odóva iló dan mé lʼ amáda
‒ Perchí quʼ ël fóva própi vë́la ‒, qui savèssa
Mi sën mʼ imagïnan quʼ l compagn mĕ lʼ ès fracáda?
“Mia bèla odòndra, bëgn as éšeguí i comandi
Quʼ iʼ tʼ áva dé denan quĕ tʼ en gi; crëie, premiáda
Dô tó merít gnarás; chi quʼ tʼ ós, per quë́sta man, di,
Tĕ lʼ impermë́ti e tóš dĕ rʼgái sërás chariáda.”
Dites questes paróles ců́rtes dala sciòra
Alʼ ocèl, sʼ oltan la vèghi vérs dĕ mé quʼ nĕ fô nia
Da lonce; na roeşa tólʼla dʼ sů chavëis, la scíora
Dĕ tal manī́́ra, quʼ iů la pëie tʼ la man pʼr la mëte ia.
Despó scomë́ncia mia regïna: “Fórsci quʼ tʼ èsses
Abú plů gian quʼ iʼ fòssa gnůda sòla zënza
Compagn, mo iʼ spèrʼ quʼ ël tʼ sī confórt no pice, scʼ tʼ orèsses
Porvé dʼ mʼ aldí denan quʼ fa valc zënza pazië́nza.
Vignůn quĕ crëie dʼ conë́sce la fórza del destin, sʼgů
Sʼ ingiána granamë́nter; gënt è inscíquʼ na róda
Quĕ va dĕ vígni vérs, inant tan bëgn quʼ inçesců́
Secòndo quʼ sī la sbů́rla, opů́ scʼ orès la móda.
L destin comána důt sůn questa téra, da e tólʼ
La vita, da fortůna o desfortůna, tráta
La gënt o bëgn o mal insciquʼ ël ó; chi mai nʼ pólʼ
Tĕ fa l destin? Aldí şëgn pós co quʼ ël mʼ lʼ a fáta:
Chamó complí nĕ nʼ ávi quínege anʼ, quʼ iʼ odóva
Na noet tel so̊n menĕ dal rī destin figůra
Tan fètra quʼ l dí quĕ gniva dô, scebë́gn quʼ iʼ oróva
Parë́i contë́nta e lígra, mʼ fóva gran tortů́ra.
Da iló chi quʼ iʼ a dorè qui mai vel di podèssa?
Trés l dí tan bëgn quʼ la noet odóvi trés la bèla
Figů́ra, tría quirivi dʼ ban; al manco scʼ iʼ èssa
Chamó godů́, dʼ sofrí èssi abů́́ saorí dʼ la orèla.
Nia lonce da mé savôi na gròta půc plů grána
Quʼ na tána, troepes òtes ávi aldí, quʼ na bèla
Quʼ iló abitáva, fóssa stada pʼr èster sána
Dʼ cervèl a troece dʼ gran aiůt, perció ves prëii stimèla.
In quël bišògn deçíši dʼ gi dad ëla e zënza
Pensé val dʼ áter ia mʼ en pëii tolan la stráda
Quʼ menáva vérs la gròta, vadʼ con diligië́nza
E respèt dan mia sibílla pʼr èster bëgn consiáda.
Revada olá quʼ ël fô la gròta vèghi quëla
Quʼ iʼ givʼ a cri, mĕ spérdĕ im pru̥ma n pů, tan fóva
Maestòša sůa figů́ra, quérta dʼ blòta të́la;
Spó i oróvi di la gáoša dʼ l iadʼ quʼ iů iló fageóva.
Mo vë́la dô mʼ avëi charé bëgn fit scomë́ncia
Bel plan a ri ‒ perchí nʼ savôi ‒ ed alzan la man dige:
“La gáoša dʼ questa stráda fáta zënza ciancia
Conë́sci tan quʼ tů instë́sa a tan quʼ iʼ pó con rʼjon dʼ çišʼ.
L destin tormë́nta bëgn gonót la půra gënt quan
Quʼ ël fége somiè: datrái nʼ s ingianʼ l e láscia odëi chèz
Quʼ è falz; dʼ inrè podons odëi quël quʼ a da gni, dan
Dal důt scʼ ël è val dʼ bon, quʼ iló vʼ aspèten n bèl pèz.
Savë́i nĕ sai, scʼ la cósa quʼ tʼ as somiè, tʼ sī gnůda
Dešideráda o no, mo quël tʼ òiʼ di, quʼ in quëla
Medèma noet tel so̊n da n jon ès stada odůda
Con tůa belë́za ed ater nʼ fégel quʼ pensé ad ëla.”
pagina:52
La mia ligrë́za fóva imë́nša, apë́na quʼ iʼ áva
Certë́za dʼ mīs speránzes; dʼ la ocašiòn profíti,
Damánʼ co mai quʼ ël fòs posíbl per quī quʼ sʼ amáva
Dʼ revè bëgn tóš adu̥m per gódʼ dĕ sů diríti.
Sůn quëš mĕ digʼla, quʼ n pice ocèl, lʼ odòndra, më́sa
Dʼventé tra mé e l crestian l sòl aiůt, quʼ l destin quʼ comána
Nóš matrimónio a troe gran fórza, quʼ ël nĕ dë́sa
Conë́sce i mèşi, dʼ nósta ůnion quʼ i nʼ miš condána.
Quël tan quʼ iʼ orô savë́i da quëla profetë́sa
Avi aldí, perció col sguárdo a téra mia rʼverë́nzia
Tʼ i fégi şëgn, inscíquʼ vignůn quʼ è devót dan më́sa
Per sólit fége n inquín, mo troece per nʼ fa dʼsfarë́nzia.
Tan quʼ tʼ as sofért inquína şëgn per mé, nʼ as bría dʼ di,
Quʼ iʼ sa důt cant da quëš quiló; mo in cášo quʼ tʼ ès pa
Coriús dʼ savë́i mi mai, quʼ iʼ a abů tan bëgn la noet quʼ l dí,
Conté tʼ i orèssi şëgn sůl fat, ma quʼ iů podès l fa.
Mo nʼ átʼr afár, quʼ è dʼ gran premů́ra ed importánza
Per trámi dòi, damána ed ó quʼ pensons a imprèša
Divérša sůl momënt; plů tért tʼ mia própria stánza
Tel contarái quan quʼ son segůš dʼ nʼ avëi sorprèša.
Quës galantom, quʼ pé mi compagn, gni ládĕ oréssi;
Scebë́gn quʼ ël è n bèl jon, nel pói dorè, quʼ ël stů́fa
Col blòt fa bèl; scʼ ël ès ma n pů dʼ cervèl, minèssi,
Quʼ ël ès mesé capí, quʼ iʼ lʼ amʼ tan quʼ pan da můfa.
La fórza quʼ tʼ as, lapró tůs érmes bëgn temprádes
Tʼ dará vitória, a mé confórt e gran ligrë́za;
L destin quʼ a favorí queš iadʼ per longies strádes
Tĕ daidará, scʼ ël chára a nósta contentë́za.”
pagina:53
Finí quʼ ëlʼ áva dʼ rajoné, sʼ en vála zënza
Charé vérs só compagn, sůn n cól, acompagnada
Da mia fedèla odòndra, quʼ áva abů liçë́nza
Da mé tan bëgn quʼ da quëla quʼ éva plů quʼ stimada.
Revè mʼ odóvi dònca a quël momë́nt, olá quʼ iů
Mesáva pérdĕ o davagnè l tešóro, quʼ fóva
Per mé l plů gran; l nemico tíra dʼbóta n salt jů
Dʼ impró plů a mé, fagean důt quël quʼ só scópo oróva.
Vignůn dʼ nòs dòi pensan al rī bišògn prepára
Les érmes bëgn spizades, ůn e lʼ atʼr sʼ impònta,
Vignůn ‒ qui sa, scʼ ël nʼ è per lʼ ůltima òta? ‒ chára
Vérs lʼ ëla quʼ pʼr èster tan da lonce parô na pònta.
Metů́ lʼ anèl tʼ mi dëit per nʼ èstʼr odů́, sëráda
La láncia tʼ l půgn bëgn strënt aspèti iló con criánza
Scʼ ël vëgne ingali dʼ vo̊ia dʼ mĕ la taqué; na dáda
Pensâi dʼ i dé, quʼ ël mʼ sès lascé spó vígni spʼránza.
La véra tra nòs dòi doráva dī e vignůn ès
Podů́ conë́sce tan bëgn quʼ vignůn dʼ nòs dòi intenóva
L mestír dĕ sbecarí; scebë́gn quʼ tan ël quʼ inche iů dès
Trés còlp a còlp, l vadágn nĕ Iʼ ůn nĕ Iʼ atʼr odóva.
Tan dī quʼ la véra vès dorè tra mé e l nemico
Nʼ podèssi di, mo quʼ èssen bèl batů́ ala longia,
Melʼ insignáva l soiůs sůl front dʼ mi bon amico,
Quʼ orô dal blòt mʼ orëi dër bon mĕ sté bèl dlongia.
Şëgn òi ves di e conté co quʼ ëla mʼ sī riuscída
Scebëgn quʼ con gran fadía dʼ la davagnè: Tra tanʼ dʼ còlp
Quʼ iʼ dê, tocávi n iadʼ fagean tʼ só brace na fʼrída,
No grána, a mi nemico quʼ nʼ éva iló tan falz quʼ la òlp.
pagina:54
Inscí quʼ ël fòs mordů́ da bisca quʼ è into̊siáda,
Desmë́ntiel vigni dʼfèša conšidʼran la fʼrida
Quʼ per áter nʼ ê tan sòta dad èster charáda,
Quʼ per quëla zënza důb mĕ lʼ èsʼ l chamó tignída.
Podès pensé, scʼ iʼ ará lascé sciampé la bèla
Ocašion; ingiért nʼ odôi co quʼ ël vʼšitâ e charáva
Bèl fit a sůa ferída, zënza sʼ tó dʼ la orèla
Dʼ sʼ paré dal còlp mortál delʼ érma quʼ lʼ aspetáva.
Propízio fô l momë́nt dʼ i fa na fin dër ců́rta:
La láncia i scíori bèl tel cu̥r con tan gran fórza,
Quʼ ël rendenë́sce inscíquʼ i crëp quʼ sĕ lóge ed ů́rta
Toman sůn pice o lëgns, quʼ spó rèsta zënza scórza.
Lʼ éfèt dʼ mi còlp fô tal quʼ iʼ nʼ lʼ ès podů tingiè miů;
Bravé podôi con bona rʼjon davíaquʼ la véra
Ê fenída, dʼgůna të́ma nʼ ávi bría dʼ avëi plů
Odan l nemico inscíquʼ ël fô del lonc a téra.
Chamó plů grana fô dʼventáda mia ligrë́za,
Quan quʼ důt ten iadʼ la téra sʼ déora e spů́da flámes
E mi nemico desparë́sce con gran sveltë́za,
Quʼ ël pé quʼ ël áiĕ dĕ dë́rtes áres, no ma giámes.
Tan lígher nʼ è l famëi sů inso̊m la mont salvára,
Quʼ dô ria tempèsta vèga spizoran dô níores
Sorëdl con důta sua beltè; vël cíga e pára
Da nů l bestiam sůl vërt e gódʼ sůs beles òres:
Bëgn troep plů grána fóva la òta mia ligrë́za
Per èster delibʼrè da vigni gran malan, şëgn
Podôi speré con bona rʼjon la contentë́za
E dʼ la bèla ninfa finalmë́nter spʼrávi dʼ èstʼr dëgn.
pagina:55
Ed ëla jona e bèla co quʼ iʼ lʼ áva odů́da
Tel so̊n, odôi ʼchi şëgn gnan jů dal cól bèl plan dlon
Chantan, sůl brace la pròsa odòndra stê ponůda
Scèquʼ è ninè dala òma tʼ l brace l bambin, scʼ ël a son.
Coi ciůf, quʼ ëlʼ áva coiů́, fageôla şëgn na bèla
Gherlánda, vëgne inánt con bèla grázia vérs mé,
Mʼ la mëtʼ sůl chè digean: “Gherlánda con cordèla
Tĕ dái per sëgn dʼ vitória, sīs sopérb inscíquʼ n ré!
Da ré gnarás traté dô avëi da ré batů́; důt
È fat e fʼní, la fórza dʼ l rī destin reváda;
Şëgn tòcʼ l a mé a pensé; chèz quʼ stéva impáz, as tů tůt,
Perció sërál plů půcha cósa no ordináda.
Lavé tĕ më́ses dan dal důt per gni tʼ mia chaşa,
Dégůnʼ nĕ pó pasé la pórta trán quʼ ël sī nët;
Quʼ tʼ as troece pichá sas bëgn instë́s, ‒ vignůn nʼ a dʼmása ‒,
Lavé jů i më́ses scʼ tʼ ós gni acólt bëgn prëš da n bèl tët.”
Inscí digeô la bèla e gī bèl plan dan fóra,
Respèt portávi ad ëla tan quʼ iʼ nʼ mʼ infidáva
A gi a pér; inscíquʼ la fancèla quĕ mësʼ gi ad óra
Va dô la sciòra, gívi ʼchiʼ iů olá quʼ ëla mʼ náva.
Revân col tëmp pro n rů con èga tléra inscíquʼ spidl
Ed ëla zënza di paróla mʼ tíra jů tʼ rů
Tignan mi chè tra sů bī brace inscíquʼ i fòs n quidl,
Chantan “Aspérges mé” tratán quʼ iʼ më́sa sté jů.
Nʼ credèdʼ quʼ ël mʼ aie sapů́ dër rī dailó tʼ quëlʼ èga,
Tan bona in vita mia nʼ mʼ a mai parů́ bevánda;
Gnůt fóra indô mʼ en vai con ëla olá quʼ an vèga
N paláz, lapró na gran fontána zënza bróanda.
La bʼlë́za dʼ quëla fábrica qui mai la pó di?
Da vígni pért sdlomína argë́nt ed ór, fontánes
Con èga chálda e frë́ida co quʼ an ó; bèl trés dì
Tan quʼ noet aldîn chantan, lapró sonan champánes.
Pitů́res dʼ gran valòr e ciůf con bon odòr dlonc
Da vígni pért podôn odëi; les stůs quĕ fô ůna
Plů bèla dʼ lʼ átra, plë́nes dʼ ór del lérc tan bëgn quʼ dʼ l lonc
Odóven sdlominan dal nët plů quʼ na centů́na.
Les më́şes dʼ mérmo blanc inscíquʼ la nëi e corídes
Con cë́is e vin dĕ vígni sórt; la sů́ra cë́stes
Dʼ ordů́ra e dʼ átra róba důtes bëgn fornídes,
Quʼ la líta fóva ria per piè dô quëlʼ s o quëstes.
Fancèles bë́gn vestídes, valgamía sopérbes
Lapró podôn odëi da vigni pért laorán dër
Avişa e a slu̥m, inche fantʼ odôn con bèles bérbes
Gean itĕ fóra quan con quérsces quan con ů́a e për.
Co quʼ l contadin tʼ les stůs del ré benígno chára
Con bòcha daérta dʼ vígni vérs desmentian důt l mon,
Só champ, só pré, sů bòs, sůs váches, cháşa ed ára,
Dĕ sórt quĕ sůs orë́dles nʼ álda plů degůn son:
Inscí paróvi ʼchʼ iů incanté da quël quʼ iʼ odóva;
La ninfa instë́sa quʼ stéva dlongia ê desmentiáda
Per val momë́nt, al manco infína quʼ lʼ oedl nʼ podóva
Sʼ destó dal maiů́ splendòr e bʼlë́za iló spiegáda.
La bèla mů́ta quʼ fóva dlongia scomenciáva
Bèl plan a rajoné, me spièga quëš e quël důt
Con béla grázia, më́nter quʼ iů charâ e ciodláva
Da vígni pért inquína quʼ vígni aspèt mĕ fô tůt:
Les lu̥mz sʼ destů́da důt ten iadʼ, la chaşa trë́ma
Quʼ ël pé quʼ ëla òie gi in tócʼ; da vígni pért aldívi
Soflan quʼ ël fô n spavë́nt; avëi podôn gran të́ma,
Quʼ ël fòs la fin del mòn, la rʼ jon chamó nʼ capívi.
Quatʼr jonʼ vestís tra l vërt e l cůce odôn gnan itʼ; l pru̥m
Portâ n chapèl plů blanc quʼ la nëi, lá sů na plu̥ma
Plů fòscia del charbòn; l secòndo gnī na gran lu̥m
Sůl chè; l chapèl důt ór, cër ia na vë́ta bru̥ma;
Quël quʼ gníva dô, portâ na ciů́ria dër leşíra,
Lá sůra fíghi, pòm e për ed ů́a madů́da;
La fin fageóva l quárto quʼ gníva inscíquʼ na cʼvíra
Cigan, na flu̥ sůl chè da mé mai dʼnant odů́da.
L šešů́r quĕ quī fageóva iló qui mai l podès di?
Chanté, soflé, sciorè, spó scraiè, tra cíghi ed ů́rli,
Salté, scriché per vígni vérs, lapró bèl trés ri,
Té strambarīs fageóvi quʼ an i ès credů́ matů́rli.
Scʼ iʼ mʼ ès sperdů́ da quël šešůr o no, vignůn l sa,
Tremé tremávi inscíquʼ na fo̊ia per l sòfl den pice vënt
E chi quʼ ël fòs dʼ venté dĕ mé půrʼ cóscio nʼ sai pa,
Scʼ la ninfa nʼ ès odů́ mi mai quĕ fóva plů dʼ cënt.
Inscíquʼ l bambín, quʼ manácia l prígo, mů́cia e sciámpa
Pro la òma quʼ è per ël l plů gran confórt e spʼránza,
Mʼ fageóvi plů dʼ impró dʼ la ninfa ed ëla quʼ l bámpa
Respògne inscíquʼ per sólit na òma dʼ confidë́nza:
“Nĕ sas quʼ iʼ son pro té? Nʼ avëi ma pòra nia, sʼgů
Tĕ dʼfë́ni contra quiš bī jonʼ; per áter tan rī
Quĕ tʼ mínes nʼ èşi zënza; instë́sa vèghi quʼ ëi è inců
Plů matʼ quʼ les átres òtʼs; iů l dige scebë́gn quʼ ëi sī mī.
Mi fis èl quiš quiló, salvárz per só mestír; ëi
Comána sůra i vëntʼ quʼ obʼdë́sce ad ëi solmë́nter;
Quʼ ëi fége gran dan a gënt e pórta rʼvína vèl vëi;
Mo dʼ l bëgn quʼ ëi fége èl důtʼ quĕ scòlta bonamë́nter.
Şëgn sas ʼchi qui quʼ iʼ son: ai vëntʼ e al tëmp cománi,
Da mé depë́nʼ tempèsta, frëit tan bëgn quʼ nevéres,
Sorëdl e chalt e bèl sërë́gn scèque érba spáni
Da vígni pért co quʼ ël mĕ plége tĕ pége e tʼ véres.
Mo sůra mé comána nʼ átra forza, quëla
Quʼ comána a důt queš mon, l destin; ignó nʼ la vèghes,
Ignó nʼ la pálpes, vércia péla e sů́rda, mo ëla
Sĕ fége conë́sce per důt queš mon, per důtʼs les èghes.
Iló podès odëi persònes áltes, rʼvádes
A dignitès e rango zënza nʼ azion bèla,
Sopérbia e matitè plů gránes quʼ dʼ ëlʼ s laldádes
Les fége conë́sce, scʼ an chára quan quʼ an a dʼ la orèla.
Charèdĕ iló co quʼ gënt sĕ próa per abinè gróš;
Vignůn è prònt e fége quël tan quʼ ël pó, na oférta,
Perchí? Zacá quʼ â gran merít è mórt da fan; sů óš
Ón onoré con n monůmë́nt e rʼfa la bérta.
Da nʼ átra pért odëi podès dòi rëš quʼ sʼ abrácia
Dal blòt amòr e sʼ impremë́tʼ con gran ligrë́za
Dʼ sů pópoi pége étérna; půc do̊ èl ůn quʼ manácia,
La véra è in alt, i pópoi sĕ còpa con sveltë́za.
Tʼ quël ůrt tʼ ambría podès odëi contë́ntʼ e bī sůš
Na mů́ta e n mů́t intrámi dòi bī cu̥ci scèquʼ n pòm,
Amòr i tëgne adu̥m inscíque incánta e frë́ma ůge
Çevíla e bèla ‒ n di dô quëš è mórt quël bèl òm.
Odèdĕ iló quël jon senté bél sòl pro më́şa,
La sòla compagnia quʼ ël gòdĕ é i libri e pë́na,
Dʼ inrè quʼ la lu̥m sʼ destů́da dan quʼ an dige la më́sa ‒
Quʼ ël sī ten cůrt tra i matʼ sĕ pë́nsel bëgn apë́na.
Família dʼ contadins odès iló contë́nta
Con důta la strů́scia e la gran meşéria; n pice champ
E pré con bona téra i sálva dala stë́nta -
Na smo̊ia quĕ vëgne jů dʼ noet cůrʼ důt cant con áter stamp.
Odès la gënt iló tʼ citè co quʼ důtʼ sʼ moscë́da?
Vignůn orèssen di quĕ fòs contë́nt dʼ la vita:
Balé, chanté, gi incë́rc apë́na quʼ ëi sʼ descë́da:
N dër teremóto feniará iló la bèla íta.
Charédĕ ai champ, tan bī quʼ ëi vé! La blâ garéta
Bëgn troep plů quʼ zë́nza, madorë́sce e da speránza
Dʼ na bona e gran racólta a důtʼ tan a “a” quʼ a “zéta” ‒
Spetèdʼ, doman él důt bèl nët quĕ nia nʼ avánza.
Na bárca plë́na dʼ gënt odès iló; la téra
Per důtʼ ëi tan madrígna abandonëii; ligrë́za
Sĕ mòstra sůla fáçia dʼ důtʼ in quëla véra ‒
Dòi dis ai fat delʼ iadʼ quʼ la mórt mostrâ prontë́za.
Conté podèssen troepes átres cóses, mo iʼ crëiʼ
Quʼ ël bastʼ; da quël quʼ on dit conë́sce vignůn quʼ la sòla
Potë́nza sůra důt queš mon, ël è segů vëi,
Vè l sòl destin, na fórza orë́nda, quʼ dʼgůnʼ nʼ inzòla.
Mis condizions, mi stato spèri quʼ tʼ sápes şëgn: ós
Resté pro mé, sërás dagnòra bëgn odů; ré
Dʼ i vëntʼ sërás tlamé da důtʼ; mo fa chamó pós
Co quʼ tʼ ós, tʼ en gi daolá quʼ tʼ és gnůt, degůn nĕ tʼ fége mé.”
“Nó, bèla ninfa, gi nʼ mʼ en vai pa plů; pro té trés
Òi sté, tʼ amé quël tan quʼ iʼ pó tratán mia vita;
Tů sóla mʼ ès stináda e grázia digi al dʼstin; l nés
Nʼ òi mëtʼ plů ignó scebë́gn quʼ iʼ pósʼ avëi la lita.
La gënt dʼ mi tëmp è důt modáda; fů́rba, fálza,
Sopérba, avára, no plů inscíquʼ zacán bonácia;
La fèdʼ, lʼ amor, důt è in malóra e al diáo; ëlʼ álza ‒
Mo no tʼ i bonʼ costúmi, no, mo sòl tʼ la boácia.
Da dī mʼ ai separé col córp e spírit; şëgn nʼ ai
Plů nia da fa con òmi ‒ in cant ad ëles èles
Dagnòra stades mátes ‒ quʼ a del důt modè tai
E quĕ quirʼ maníres dʼ vivʼ datrái n pů troep morgèles.”
Aldídes mis paróles déorla lʼ ůš e mʼ më́na
Tʼ na stánza důt ilomináda dʼ gran chandë́res;
Da vigni pért odóven or e argënt, quʼ apë́na
Podôn charé dal lominů́s quʼ fageô les cë́res.
“Mai plů ʼn tʼ en pós plů gi” dige şëgn la ninfa „dô quʼ tʼ as
Odů́ la stánza dʼ nůš secrë́tʼ; bëgn vëi èl, iʼ l pó crëiʼ,
Capí capë́sces půc dĕ quël quĕ tʼ vèghes, mo tʼ sas
Quĕ zënza condizion nĕ pón gran róbes odë́i.
Consídʼra questes lu̥mz, vignů́na sʼ mu̥ secòndo
Quĕ sòfla l vënt o půc o troep o dʼ quëš o dʼ quël vérs;
Dal movimë́nt sai di scʼ ël vë́nta a Lòndra o a Fòndo,
Les lu̥mz è n telegráf e nʼ fége lapró degůn vérs.
N pice sòfl quʼ iʼ dáie od a quëstʼ o a quëla bástel, quʼ mi fis
Intë́n ʼchi quʼ iʼ òie, ten mʼ nůt è fáta mia orenté; l frëit,
L sërë́gn, la nëi, nia manco l chalt, i bī ed i bůr dís,
Důt cant a sůa chandë́ra quʼ tòca nia áter quʼ mi dëit.
Del rèst conšidʼra quiš parë́is, vignůn a spídli,
No granʼ mo bëgn dʼ mervo̊́ia, charé pós tʼ quël quĕ tʼ mínes,
Ël è důt ůn, vignůn contë́gne arquë́tʼ scèquʼ quídli;
Dër troece milions, scʼ tʼ i orèsses compedé, nʼ abínes.
In mèz a quiš quĕ bòle inscíquʼ formī́s odëi pós
Planů́res, monz e valz ed èghes, paíš e l gran mér
Dʼ maníra quʼ tʼ as dan tů oedli l mòn intír, ma dër quʼ tʼ ós
Vaghé na odláda; i quídli chi quʼ ëi sī tʼ è bëgn tlér.
Consídʼra n pů quiš cósci co quʼ an fége con ëi; dër
Inscíquʼ la cògora ó, sparë́sce prëš quëš prëš quël; şëgn
Sʼ inálza quëš per èster reşodé indô inscíquʼ n për
Da n můt quĕ fége bèla íta ‒ nʼ áter vëgnʼ nia plů dëgn.
Dalʼ átra pért i vèghes, scʼ tʼ ós charé, toman lʼ ůn
Dô lʼ áter bèl scéquʼ fége la falce colʼ érba móla:
La véra a dër bon tai, sa dlonc fa bèl valí, dʼgůn
Nʼ i sciámpa e důtʼ quʼ sʼ infída a gi itʼ bèl prëš sĕ tóla.
Lamë́ntʼ da vígni pért, ʼchi iló quʼ è i ricʼ, aldí pós,
Contë́nt nʼ è dʼgůn, val fálel dlonc, sī quëst o quël, mai
Nʼ èl vèra pége e plë́na contentë́za; qui quʼ tʼ ós,
Vignůn a val da di, sʼ intën da sé, dô só tái.
Contë́mpla sol n momë́nt travérs quiš spídli důta
La gënt, les fůrbarī́s, desgrázies, důtʼ i tórtʼ, l nia
Dʼ vignůn, scebë́gn quʼ ëi mína dʼ èster chi, e destrů́ta
Sërá segů́ la vo̊ia dʼ odëi na téra tan ria.”
“Mia bèla ninfa, cóses vèghi orë́ndes, plë́́nes
Dʼ spavë́nt inscíque iʼ nʼ èssa mai credů́ denant; l mòn
‒ Şegn vèghi tlér ‒ e n jůc e nia áter quʼ mángia a dʼşënes
La gënt quʼ è condanáda a nasce, degůn nʼ a val dʼ bon.
Qui mai nĕ stíma la oritè, l plů gran tešóro?
Mo quʼ ëla nʼ è tra l jůc, è tlér inscíquʼ la lůna;
Quiló pro té ciafáda lʼ ai, perció “vi adóro”,
Quiló pro té a dĕ důtʼ i bëgns l plů gran sůa cůna.