I cigne selvateghe

danese

Hans Christian Andersen Ernesto Majoni Coleto I cigne selvateghe Intestazione 19 settembre 2014 25% Da definire

I cigne selvateghe

de

Hans Christian Andersen

      • nze un paes indalonse, na ota l ea un ré che l aea undesc fioi

mas-ce e na fia, Lisa. I pize i vivea contente: i ‘sia a scora co ra sciabela e i scriea con lapisc de cristal. Lisa inveze r aea un libro da liese che l ea na mereea: solo chel el varea come meso l regno de sa pare.

Cenoné, un burto dì chera bela vita r é fenida.

Ra rejina r é morta, e l ré - dapò de aé portà despiajé par nafré - el s à maridà danoo. Par desgrazia, ra seconda femena r ea na bela ma na catia, e ra fejea majies par fei del mal.

R ea jelosa de dute i fiastre, e daante l sò òn ra fejea de duto parceche i someasse triste e catie. El ré, che despes l ea fora de ciasa par el sò mestier e l se lasciaa strolegà da ra ciacoles de ra sò femena, pian pian l à lascià de i stà drio ai fioi e l s à desmenteà de lore. Ra rejina r à aprofità alolo par fei chel che ra vorea. Co na majia r à fato deentà i pize undesc ouziei. “Ades oujorà via da ca e no ve fejede pi vede!” ra i à dà ordin. E i pize, deentade undesc cigne selvateghe dute bianche, i sin é ‘sude indalonse. Lisa inveze r é stada mandada in canpagna, a stà inze na ciasa de contadis.

Lisa l ea na bona pizora e ra crescea polito e in armonia co ra natura. Co r à conpì chinesc ane, sa pare l à abù na gran pascion e el r à ciamada danoo inze l castel. Canche sò marigna r à vedù ce na bela che r ea, r é deentada jelosa, e i é vienù chiza de fei deentà un ouzel anche era. Solo che ra no podea ra sconde daante l ré. Coscita r à pensà de ra fei deentà tanto na burta, che l ré el no voresse gnanche pi ra vede.

“Vien mo con me, Liseta, t ei paricià un bel baign cioudo e pien de bonador …” ra i à dito par ra slecà. Inveze chera femenata, inze r aga r aea molà inze tre rospe e ra i aea dito: “Tu souti su sun testa e fejera deentà na scenpia come te. Tu souti inveze inze inze l vis e Ifejera deentà na burta come te, e tu souti su su l cuore, che ra deente coscita catia da padì anche era.”

Ra tosa r é ‘suda inze inze r aga: r aea un cuore, na testa e un corpo coscita nete che, co i é soutade sora, i tré rospe i é deentade tré biei fiore rosc, come l amor che ra tosa r aea de inze. E canche ra marigna catia r à capì che ra sò majies es no ‘soaa, con chera de dià Lisa a se arneà, ra i à scurì l mus col calfon, ra i l à sfreà con un zeroto che puzaa e ra i à descejà chi bei ciaei, che no se capia gnanche pi che r ea na prinzipessa.

Canche el r à veduda, sa pare l à zerucà duto scoutrì: “Sta ca no che n é mè fia, ió no ra conoscio” l à dito, e l r à parada via. Chera por tosa r à abù da sin ‘sì dal castel: par strada, canche i ra vedea, dute i ciapaa paura.

Lisa ra caminaa e ra piansea. Ra no saea cemodo che sò marigna ra r aea redota, e ra no capia parceche i scanpaa dute co ra i passaa pede. Canche l é vienù scuro, r é ruada inze inze l bosco e, straca morta, ra s à conzà ‘sò su r erba e r à poià ra testa sun na zoca. L é vienù ra fogores a i fei nafré de lun, e ra s à insonià de canche r ea famea e ra ‘suiaa con sò fardiei. Da l indoman ra s à descedà coi ouzeluche che ciantaa sui rame e r aga de zento fontanes che ra corea. Lisa r é ‘suda drio l sussuro de r aga e r é ruada pede un lagheto.

Co ra s à vedù inze r aga, ra s à spasemà e r à tirà un crido: r aea el mus negro e r ea duta descejada. Ra s à bicià inze alolo inze l lago par se smondeà e, co r é tornada fora, r ea ancora pi na bela de d ignante.

I ciaei i tomaa ‘sò par daante con un grun de biei rize e r aea na pel bianca e lustra come l latejin. Lisa r é tornada inze l bosco, zenza saé agnoche menaa el troi. Ra caminaa de bon saó e ra pensaa ai sò fardiei e a ra chiza che r aea de i vede danoo. L aea fato ormai un bon toco de strada, canche r à ciatà na veceta. “Bondì, nona, par cajo me saeo dì se par sto bosco l é passà undesc prinzipes e undesc caai?” r à damandà Lisa piena de creanza. “No, pizora” ra i à respondù ra veceta, con outrotanto estro. “Ma ei vedù undesc cigne co na coronzina de oro sun testa, che i nodaa inze r aga ca daejin. “ Lisa, duta curiosa. ra i à damandà a ra veceta se ra podea ra menà a vede i cigne.

Na ota ruades da r aga, ra veceta ra i à dito: “Ades, pizora, ei da te lascià. No pos pi ‘sì inaante parceche son scanada e ei da ‘sì par ra mè strada; tu inveze seguita senpre dreto e te ruaras inze un pianuscel de lido. Là te ciataras de seguro i cigne.” Ra veceta r é tornada indrio, Lisa r é ‘suda diro chel che ra i aea dito e poco dapò r é ruada inze l pianuscel, agnoche r aga ra ruaa inze inze l mar. Sul voro de r aga ea nossicuante sasc biei tonde e dute slisciade.

“R aga ra no se ferma mai e ra tondisea anche i sasc pi dure. Anche ió, conpain de r aga, no me fermo e no me stracarei mai de ‘sì a vede de mè fardiei. Sei che un dì i ciatarei danoo” ra s à dito ra tosa. Gnanche se r aesse capì ce che r aea dito, in chera na onda ra portà fin sul lido undesc piumes de cigno. Lisa ra s à alolo ajità. “Sto ca l é un segnal” r à pensà. E, co l é fiorì l sol, r à vedù ruà lesiere dal zielo undesc cigne, che i s à fermà sul voro de r aga.

Co l é ‘sù ‘sò l ultimo rajo de soroio, ra piuma bianches dei ouziei es é tomades ‘sò e l é vienù fora undesc biei tosate. “Sé propio vosoutre!” r à dito Lisa, e r é coresta alolo a se strucà su i sò fardiei. Lore i à contà de ra marigna catia e de ra majies che ra i aea fato. “Son obligade a oujorà come i cigne, fin che l soroio el fiorisce” l à dito el pi gran. “In chera deenton danoo ome e, canche l soroio el lea, tornon a esse cigne. Stajon indalonse, inze un bel paes de là de r aga. Na ota al an vienon fin ca, par vede l paes agnoche son nasciude e ‘sì su ra tonba de nostra mare. Ma doman besen che moone danoo.” “Alora mename via con vosoutre” ra i suplicaa Lisa. “Ió no sei pi agnó ‘sì e, almanco, se stago con vosoutre, podarei proà a ronpe chera majia e a ve fei tornà danoo i tosate che saà.”

“Fejaron de duto par te tuoi con nosoutre. On oujora fortes e bèche che i tien polito. Fejaron su na rede e te menaron via. El viaso l é longo e no n é gnanche un sito par se poussà. L é solo un sasson inze meso l mar. Ma son seguro che i ra fejaron.”

In chera note Lisa e sò fardiei i à stà a curà cianes bela grosses che domaa, e con cheres i à betù aduna na bela rede. Dinultima, straca morta, ra tosa ra s à conzà ‘sò inze ra rede e ra s à infiatì via. Da bonora i prinzipes cigne i à ciapà su ra rede coi bèche e i é moeste. Canche Lisa ra s à descedà, el soroio l ea oramai outo e sò fardiei i oujoraa sora el gran mar. I à viasà de oga come frezes par dutaldì, ma l soroio l ea ormai drio a fiorì e ra tèra no se ra vedea.

Poco ignante che l soroio l fiorisse del duto e l i fejesse deentà danoo ome, i cigne i à vedù el sasson inze meso l mar.

I é ‘sude chel tanto adora a ‘sì a bete a sosta sò sorela, che l é fenì l dì e l é vienù scuro: i undesc prinzipes i à ciapà inze l sasson e i à inbrazorà su sò sorela par ra proteje. I é restade là coscita duta note, strucade un su l outro, e sote de lore r aga ra fejea duto un morinel e ra ondes es proaa a i tirà sote.

Co l é leà danoo l soroio, i cigne i à tolesc su ra rede col bèco e i s à betù a oujorà. Ra tèra ra no n ea indalonse: Lisa ra vedea croda outes duta cuertes de gnee e inze meso un gran castel de jaza che l lujia come l cristal. Poco dapò ra tores del castel es é deentades cianpanis de na jeja e ra crodes cuertes de gnee ra canes de un orghin, che inze un vede e no ede es s à mudà inze una fila de naes.“Chel l é l paes de ra fatazina Morgana” l à dito un dei fardiei. “No te lascia inbroià: ca de poco te vedaras el nosc paes.” Poco dapò ra tores, i cianpanis, ra canes e ra naes es no n ea pi e al sò posto l ea biei coles cuerte de bosche, da agnoche spontaa su i cuerte de na zità.

Ignante che fosse danoo scuro, i cigne i aea darsonto ra tèra, pede un bel landro.

“Sta ca l é ciasa nostra” l à dito l pi gran e l à invidà inze Lisa. “Tu te dromes ca, e spero che te dromes polito.”

In chera note ra tosa r à dromì beata, par ra prima ota dapò de un gran toco, e ra s à insonià de ra fatazina Morgana, che ra i someaa a chera veceta che r aea ciatà inze l bosco.

“Te pos salvà tò fardiei, se te vos” ra i à dito ra fatazina. “Ma t aras da aé tanto corajo e tanta passienza. Vedesto sta orties che ei inze man? T in ciates a boaton intor el landro e intrà ra tonbes. No t as da in curà inze outre luoghe: solo chestes ca es é majiches. Dapò de ‘s aé curades, t as da res spanteà e fei fora un firo: con chel tesse e coje undes ciameses. Co te ‘s as fenides, biceres sora i cigne, e coscita te ronpes ra majia. Recordete, da canche te scomenzaras sto laoro ca fin che te l feniras, no t as da dì gnanche na parola, anche se vorarà esse mesc par el fenì. E t aras da padì ra brujades de ra orties zenza mai te lagnà.

Dapò de aé dito sta paroles, ra fatazina ra sin é ‘suda e Lisa ra s à descedà. Cemodo che ra i aea dito ra veceta, daejin del landro crescea un grun de orties. Zenza se fei stà, ra s à betù a ‘s curà e, anche se es brujaa, r à tienù duro fin che ra no in à curà un bel fasc. In chera sera, canche i é tornade, i fardiei i s à inacorto che sò sorela r aea ra mas e i pès dute brujade e infiamade.

I à damandà un grun de otes parcé, ma ra tosa ra no i à vorù i responde. Inveze, ra i à fato vede ra prima ciamesa che ra s aea betù a tesse. E coscita l é passà l tenpo: de dì Lisa ra curaa orties e ra res spanteaa, dinote ra se betea daante l terei e ra tessea.

Doa ciameses es ea beleche fenides canche un dì s à sentù inze l bosco cei che buria. Inze l pianuscel daejin del landro in é ruà alcuante dute sfogade, con un ciapo de cazadore. I ome i é ‘sude alolo inze l landro e chel pi un bel l à dito a Lisa che, co r aea sentù chel bordel, r ea ruada fora sun sorei: “Ió son el ré de sto paes. E tu, bela tosa, ci sosto? L é ra prima ota che te vedo”.

Lisa ra no podea i responde, ma ra se fejea intende a mote e ra i à portà alolo da magnà e da bee. Cogne dì che l ré l é restà de stuco a vede ce na bela che r ea e ce un estro che r aea, el s à inamorà alolo de era e l i à damandà de se maridà.

“’Son con me” el i à dito l tos. “No te pos tin stà ca sola inze sto landro. Te menarei inze l mè castel, te dajarei sarvije de seda e te deentaras ra rejina.” A scotà chera paroles, Lisa ra s à betù a pianse, parceche ra no vorea lascià sò fardiei e l sò laoro.

“Te preo, no pianse coscita. Voi solo te fei stà ben, e un dì te saras contenta” l i à dito l ré e l r à fata montà su sul caal. E coscita, malvorentiera e zenza podé dì nuia par no ronpe l pato che r aea fato, Lisa ra sin é ‘suda via col ré. Dapò de aé viasà un gran toco, i é ruade inze l castel.

Viestida de seda e de oro e fornida de ‘soies che lujia, Lisa r ea na gran bela. Ma, anche con duto chel lusso, el ré che l i stajea pede e ra ‘sente che ra i vorea ben e ra i fejea l inchino, Lisa ra no n ea contenta e se vedea che ra padia.

Solo el vescovo l no n ea propio dacordo che chi doi se maridasse, e co l à vedù ra tosa del bosco el cardea che fosse na stria che r aea incantà co ra sò majies e fato inamorà l ré. “Ré, no n assà mia da tuoi chera tosa, no saé gnanche ci che l é. R aé ciatada inze l bosco che ra firaa orties, l é robes da stria cheres là” l i dijea despes el vescovo. El ré no l i à dà abado, par Lisa l à fato paricià na camera pede ra soa e l à fato portà là ra orties, el terei e doa ciamesa fates.

I parés de ra camera i é stade cuerte con coltrina verdes, parceche ra tosa ra no n aesse pascion del sò landro. E dinultima, co r à vedù ce che l aea fato l ré par era, Lisa r é stada tanto contenta e r à inbrazorà su chel che sarae deentà el sò on.

El ré, contento anche el, l à ordenà de paricià ra nozes e fei sonà duta ra cianpanes del paes. Solo l vescovo el seguitaa a se bete contra: “Ré, Vos propio no capì che sé drio a Ve falà: chera tosa l é na stria” el i dijea, pien de catieria.

El ré l no scotaa ra puzes. Ra nozes es é stades fates istesso, e tanta ‘sente r é ‘suda a vede e bate ra mas a ra rejina. L é passà i dis e Lisa r à inperà a i voré ben al sò ré. Ra stajea dutaldì con el, ma co vienia scuro ra sin ‘sia de scondon inze ra camera verde a tesse e cojì ra ciameses.

Un dì l é fenì r orties e Lisa, che r aea beleche cojì sete ciameses, ra s à betù a pensà cemodo fei par sin proede de outres. In chera i é vienù in mente ce che i aea dito ra fatazina: r aea da ‘sì a curà orties inze porteà, parceche solo cheres es podea parà via ra strionaria.

Par alcuante dis, Lisa r à pensà ce fei par ciatà ra piantes zenza se fei vede. Ra saea che se calchedun ra vedea daejin del porteà l arae sospetà de era: ra s aea inacorto de ra ciacoles de ra ‘sente.

L amor par i sò fardiei e chel che r aea inprometù i é stade pi fortes de ra paura. Na note, fin che dute dromia, r é leada su, ra s à betù su un tabaro negro e r é ’suda fora del castel. El porteà l ea propio da r outra banda de ra zità. Lisa ra s à calumà intrà ra ciases, e r à caminà sbelta, col cuore che l petaa come un mai.

Co r é ruada inze porteà, r à passà ra porta e r à vedù algo che l i à fato un gran festide: inze inze porteà s aea ciatà un grun de stries. Ra tosa ra s à tienù indalonse e r à scomenzà a curà ra sò orties. Par desgrazia, co ra sin ea ‘suda fora del castel i r aea veduda e l vescovo l i ea ‘sù drio. “L aee dito ió, che chera là l é na stria” l à dito duto contento. “Ra vien ca via par ra note par se ciatà co ra sò amighes. Vado alolo a i lo dì al ré.”

“No, no pos crede. Lisa no pó esse na stria!” l i à respondù l ré, ma el scomenzaa beleche a sospetà de ra sò femena. El ra vardaa del traes, el deentaa ogni dì pi ceto e pi scuro inze l mus e l no n ea pi un siesto e un caruzo come i prime tenpe. Lisa ra s aea inacorto che l no n ea pi chel e ra se cruziaa. Ra l vedea padì, ma r aea un secreto da mantienì e ra no saea pi ce fei. I manciaa ancora cuatro ciameses, ra no podea lascià là l laoro propio ades.

Dinote ra se calumaa fora de lieto e ra se saraa inze inze ra sò camera a tesse e cojì, con chera de fenì in prescia.

Par desgrazia, co r à fenì ra ciamesa numero diesc, anche ra orties es é fenides: r aea da tornà danoo inze porteà.

In chera note r é moesta dal castel, ma l ré el i é ‘su drio col vescovo. I r à veduda passà ra porta del porteà e ‘sì inze par intrà ra tonbes. Anche sta ota l porteà l ea pien de stries. El ré l à pardù duta ra speranzes: el cardea che ra sò sposa ra fosse ruada là par se ciatà co ra stries e fei malagrazies, e l à craià: “Ciapara! E che ra ‘sente ra ra judiche e ra dezide ce fei!”

Ra ‘sente, duta scioudada su dal vescovo, r à judicà Lisa na stria e ra i dà l castigo: r aea da morì brujada. Coscita, ra tosa r é stada sarada via inze ra prejos del castel, a spetà de ciapà castigo. Con era, inze ra zela i à bicià inze ra diesc ciameses e l fasc de orties che r aea curà su in chera note.

Lisa ra no n à dito nuia par se portà fora: r aea ‘surà che ra no n arae daerto bocia, e fin che ra piansea ra s à betù a spanteà ra orties par tesse r ultima ciamesa. L é passà dutaldì. Lisa r à senpre cojì e, alolo ignante che l soroio fiorisse r à sentù algo che oujoraa. R à vardà fora: sun funestra de ra zela l ea un cigno, sò fardel pi pizo. A ra fin el r aea ciatada! Ra tosa ra no saea pi se pianse o se ride: ra no s aea sacrificà par deban, ades ra podea morì contenta. Col soroio l é leà danoo, el vescovo l é ‘sù a ra tuoi coi guardies.

Inze piaza i aea paricià na bia de legnes par ra brujà. Lisa ra caminaa bela dreta: r ea bianca come l muro, ma ra ridea.

R ea inozente e ra no n aea nuia da se ciamà grama. Con era r aea ra undesc ciameses fenides.

Inze piaza l ea duta ra ‘sente che spetaa: daante ra bia l ea anche l ré, co na ziera patibolaria. Zenza daerse bocia, Lisa r é montada su su ra bia. Iusto in chera, l é passà via sora da era i undesc cigne, che i s à poià ‘sò pede sò sorela. Lisa ra i à bicià sora ra ciameses che r aea cojì e i cigne bianche i é deentade prinzipes. Duta ra ‘sente r é restada co ra bocia daerta da ra gran mereea.

“Ades poi dì ra mea” r à dito Lisa a osc outa. “Ió son na prinzipessa, e chiste l é mè fardiei, prinzipes che ra nostra marigna r aea fato deentà cigne. Ra strionaria r é fenida e i pó tornà a esse prinzipes.”

Sò fardiei i à confermà chelche r aea dito e i s à betù a contà ra sò storia. “Pardoneme, sposa mea. Pardoneme che no m ei fidà de té e del amor che t as par mé” l à dito l ré e l i é coresc alolo incontra. In chera, dai rame e dai les de ra bia l é spontà fora bute e fiore, e chel che aea da esse un sito par morì l é deentà na ceja de ruoses da bonador.