Cuorta Doctregna o Mussamaint
 |
Questo testo è incompleto. | |
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathieCUORTA DOCTREGNA O MUSSAMAINT. Cuorta Doctregna o Mussamaint Da quellas tgiosas, tge mintgia Fidevel Christgiang ê obliea da saveir, sco la Sointgia Cattolica, Romana Baselgia mussa, Messa giu en Rumansch de Sursees per comond Da Sia Hochfürstlicha Grazia Vveschg da Coira etc. Stampada en Banaduz da Antoni Moron gl' On 1755. [f. 1] Jlg Maister duspeta con ilg Scholàr DUSPETTA I. Dilg schgiafimaint, o Creaziun dilg Christgiang. M. Da tgi est te schgiaffia. S. Ja sung schgiaffia da Dia per la sia granda, & infinita buntad sieva sia sumeglia, e sung faig Christgiang tras la Graztgia da Noss Segner Jesu Christ. M. Pertge fing ho elte schgiaffia. [f. 4] S. Per enconoscer, e tigneir tgear el e per serveir ad el, en quest veta, sina queilg tge, ia possa sieva quella el veir e godeir perpetnamaing … M. Quals enn ilgs metels, per vegneir a quella fing, e sa sâlvar.
PPN345572629_0035-0141.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 97 S. Quests quater, la Creta, la Speranza, la Careza, e las bunas Ovras. M. Tge é la Creta. S. La Creta, è ena vertit dada da Dia alla Orma, tras la quala nus cartain … tut quelg, tge el ho faig da saveir, i seia per sca[r]teiras, o mussamains … sco la Sointgia Cattolica, Romana Baselgia mett a nous avangt da creir, e questa é enna soletta Cretta, la quala é enna e tuttegna per tut ilg mund. [p. 5] M. Aingten tge tgiosa statt principalmaing la Cretta da Christi. S. Aingten duas principalas tgiosas, tge enn aingten l' anzaigna della Sointgia Crousch queilg é la sointgia Trinitad, e l' Incarnaziung dilg nos, Spindrader. M. Tge é la soin[t]gia Trinitat? S. La sointgia Trinitat é eng Dia, queilg é ena soletta Divinitat, o ena nateira divina, la quala stat en treis persounas, tge sanomnen ilg soing Bab, ilg soing Felg, e soing Spirt. M. Pertge enn ilg treis persounas. S. Pertge ilg soing Bab ho nijgna antschiatta, ilg soing Felg e nascia dilg soing Bab, & ilg soing Spirt ving dilg soing Bab e dilg soing Filg. [p. 6] M. Pertge enn, questas treis persounas angal eng solet Dia. S. Perqueilg tge ellas enn aingten eng easer ena pussanza, ena sabienscha, & ena buntat. M. Tge vot deir l' Incarnaziung, o daventar Omm, e la moart da nos spindrader. S. Vot deir, tge ilg Felg da Dia s' ho faig Omm, ed é moart ve de ilg Lenn della sointgia Crousch per spindramaint da nossas Ormas. M. En tge veisa anz fo l' anzagnia della S. Crousch. S. Jns la fo con metter ilg mang dreg sen ilg frond schond ent ilg num dilg Bab, e silg cor e dilg Filg, alloura dilg gievi saniester ailg dreig schond e dilg Spiert soing, Amen. M. Co stat ilg Misteri della sointgia Trinitat ent l' anzagnia [p. 7] della Sointgia Crousch. S. Enn questa veisa, tge tras queilg, tge in sa dei en ilg Num, e betgia ent ilgs nums ving mussò tge gl' é angal eng easser, angal eng Dia, e tschels plets mussen, tge gl' en treis persounas. M. Dei ossa l' oter Misteri della Incarnaziung, e moart da Christi? S. La Fieira della Crousch mussa la moart dilg nos Spindrader, ilg qual sieva tge el e davãto Omm, ed ho drizzó e mussó la veia dilg saligt dell Orma con exempels, e mirachels, é moart vet ilg Lenn della S. Crousch. Romanische Forschungen XXXV. 7
PPN345572629_0035-0142.xml
98 Cuorta Doctregna o Mussamaint DUSPITTA II. [p. 8] Della Cardiensc[h]a. M. Qualla é la somma da tut queilg, tge tuts Christgiangs enn oblieas da creir. S. Las dodesch parts o Artetgels della Cardienscha. M. Mi dei la Cardienscha, e dombra sé quels dodesch Artetgels. S. Jlg amprem. Ja crei ent Dia Bab tut pussangt schgiaffeider dilg Tschiel, e della Tearra. 2. Ed aingten Jesum Christ sies solet Felg nos Segner. 3. Jlg qual é sto concepia dilg Spirt soing, e nas(e)[c]ia da Mareia Purschialla. 4. Ho andirõ sut Pontio Pilato crucifigea, mort, e Zuteró. 5. E ja giu ilgs anfiers, sin ilg tearz Dé ristizó dilgs moarts. [p. 9] 6. E ja a Tschiel, sea dalla vard dregtia da sias Bab tut pussang. 7. Da nonder el ving gneir a giuditgear ilgs veifs, e moarts. 8. Ja crei eingten ilg Spirt Soing. 9. Eingten la S. Baselgia Cattolica, la Comminanza dilgs soings. 10. La remissiung dilgs putgeas. 11. Ristizanza della tgearn. 12. E la veta perpetna, Amen. M. Tgi hò faig la Cardienscha. S. Ilgs dodesch Apostels, tras queilg enilg dodesch Artetgels. M. En tge tgiosa statten quests Artetgels? S. Enn tut queilg tge nous vaing principalmaing da creir da Dia, e della S. Cattolica Baselgia, pertge ilgs amprems pe[r]t(r)egnen tie[r] a Dia, e(p)[d] ilgs oters quater alla S. Baselgia. M. Mi declara la prema part della Cardienscha? 8. Ja crei fermamaing ent eng [p. 10] Dia solet, qual é natural Bab dilg sies solet soing Filg, ed eara tras la sia sointgia Graztgia é el Bab da tuts fidevels e bungs Christgiangs, e tras queilg vegning nous numnòs Filgs da Dia, finalmaing e el Bab, pertge el ho schgiaffia tuttas tgiosas, e quest é eng Dia tut pussantg, pertge tge el pó far tuttas tgiosas ed ho schgiaffia Tschiel, e Terra, e tut ilg mũd or da navuot. M. Mi declara l' oter artetgel. S. Ja crei cara ent Jesum Christ, ilg qual é ilg solet Felg da Dia pertge el é lò schandrò perpetnamaing da Dia Bab, ed é perpeten, tut pussangt, Schiaffeider, e Signour da tuttas tgiolas tgiosas sco ilg Bab. M. Mi metta or ilg tearz Artetgel. S. Ja crei, tge Jesus Christus seia [p. 11] betgia soletamaing veir Dia, sonder
PPN345572629_0035-0143.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 99 eara veir Om, pertge tge el ho ratscheart Tgearn humana da nossa Donna sointgia Maria tras vertit dilg S. Spiert, ed usasceia é el naschia sin teara da Mama sainza Bab, sco en Tschiel e el nas(e)[c]ia da Bab sainza Mamma. M. Mi declara ilg quart. S. Ja crei, tge Jesus Christus per spindrar ilg, mund con ilg sies custevel S. sang, vegia andirò sut Pontio Pilato, seia gnia gaschleò, coronò con spinas, e mess ved la S. Crousch, ved la quala el é moart, e da quela piglea giu, e zuteró en ena fossa nova. M. Mi mett or ilg tsching Artetgel. S. Ja crei, tge Jesus Christus, s[c]h(c)i bood sco el é sto moart, [p. 12] seia ia giu il Limbo dilgs Soings Paders, ed ilg tearz de qual eara la Domengia Lavó se con gronda glorgia, e pussanza. M. Mi declara ils seis. S. Ja crei, tge Jesus Christus (?) sieva da quelg, tge el é sto curanta Deis con ilgs S. Apostels per provar, e musar, con bleras geadas sa lascear veir, la veira sia restizanza, seia ia à Tschiel, e sea sur tuts ilgs Cors dilgs Angels dalla vard dretgia dilg sies Soing Bab, en glorgia equal ailg Bab, sco Patrung, e Guvernatour da tuttas Createiras. M. Mi metta or ilg seat. S. Ja crei, tge nos Signer Jesus Christus veia da gneir sin la, fin dilg mund con granda pussanza, e glorgia a Giuditgear [p. 13] tutta la Schlatagna humana, e dar la paia a mintgin, sco el hó faig las ovras. M. Mi declara ilg oig Artetgel? S. Ja crei en ilg Soing Spirt, ilg qual é la tearza persouna della Sointgia Trinitat, é ving dilg, Bab, e dilg Felg, ed é tut egual aigl Bab e Filg, Dia perpetten, tut pussangt e Signour da tutas tgiosas sco ilg Bab, & ilg Filg. M. Mi metta or ilg noof? S. Ja crei eara tge i seia ena Sontgia Baselgia, la quala é la Raspada da tuts ils fideivels Christgiangs, tge hon ilg Batten, e la veira Cretta da Jesu Christi, e tignen ilg Papa per Statthalter da Christi sin Teara, Tgea della sointgia Baselgia, e questa Baselgia e la Spousa da Dia ed ho per mussader, e Meister ilg S. [p. 14] Spirt, tras queilg é betgia pussevel, o prievel, tge ella possa falar, o eir en errour. M. Pertge sa nomna questa Baselgia Sointgia? S. Ella é Sontgia, pertge Christus, ilg qual é sies Tgea, é soings, e pertge tge ella ho bears nembers, tge ean soings, ed eara per la sia sointgia, Cretta schantamaing, e sies, soings Sacramaints, ed é Cattolica, pertge tge ella é Commegna. 7*
PPN345572629_0035-0144.xml
100 Cuorta Doctregna o Mussamaint M. Tge vol deir la Cominanza dilgs Soings? S. Vot dir tg 'ilgs fidevels vegien part dellas oraziungs, e bunas Ovras, tge vignen fatgias aintan la sointgia Baselgia, sco ve dilg Coarp dilg Om hon dilg bain d' in member tutts ilgs ottes members [p. 15] part, e gudamaint. M. Mi metta or ilgs diesch? S. Ja crei, tge en la sontgia Baselgia seia ena remissiung, e perdunamaind dilgs putgeas tras l' agit dilgs soings Sacramaints, tge lo tras ean quella ilgs Christgiangs or da Felgs dilg Demuni, e condemnos dilg Unfiern davainten, Feilgs da Dia, ed Irtavels dilg Reginavel dilg Tschiel. M. Mi declara ilgs Indisch? S. Ja crei, tge en la fing dilg mund veien tutts ilgs Omens da lavar se, e piglear tier els ilgs lour Coarps, ilgs quals els hon gia vivangt. e queilg davainta tras la pussanza da Dia, ailg qual è nijna tgiosa é non pusevla. M. Mi metta or ilg pli davos Artetgel. [p. 16] S. Ja crei, tge per ilgs bungs Christgiangs seia la veta perpettna plaigna da tut legarmain, sco per ilgs maals é non fidevels la perpetna mort plaigna da tuttas paignas, Tristezas da tut maal, e sainza nijng baing. DUSPETTA III. Della Speranza. M. Tge é la speranza? S. Ella é ena vertit messa da Dia alla nossa Orma, tras la quala nous vaing speranza d' haveir la vitta perpetna, principalmaing per la graztgia da Dia & eara per ena, paia da nossas bunas ovras fatgias tras quella Sointgia graztgia. [p. 17] M. Tge e basengs da far per survegneir quellas tgiosas dellas qualas nous vaing speranza. S. Deir Paternos, e far oraziun. M. Tge é l' oraziun? S. L' oraziun é eng alzar sé igl nos Coor a Dia con domandar dad el quellas tgiossas, tge nous vaing da basings per sia glorgia, e per ilg saligt da nossas Ormas. M. Qualas ean las oraziuns, tge deian gneir fatgias? S. Principalmaing ilg Paternos, é l' Ave Mareia, ed otras oraziuns, tge la Sointgia Baselgia mussa. M. Sast ilg paternos? S. Ja sa, pertge quella é la prima oraziun, tge va amprandia, è dei mintgia … seira, e damang con l' Ave Maria, e la Cardienscha.
PPN345572629_0035-0145.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 101 [p. 18] M. Dei ilg Pater nos. 1. Bab nos, igl qual tge te ischt aingten Tschiel. 2. Santifitgiea vegn ilg ties Num. 3. Ties Reginavel vegni tier nous. 4. La tia vigla davainti sin tearra, sco aingten Tschiel. 5. Jlg nos Pang da mintgia Dè dò à nous oz. 6. E perdouni à nous ilgs nos dabets, sco nous perdunain algs nos debitadours. 7. Nous magna betgia en amprouamaint. Sonder nous spindra dilg mal, Amen. M. Tgi hò faig questa Oraziun? S. Christus, è tras queilg è ella la pli no(m)bla da tuttas las otras. M. Tge tgiosa stat en quest' Oraziun? … [p. 19] S. Tutt queilg, tgins po dumandar, è veits speranza da su(a)[r]vegneir da Dia, pertge gl' enn seat dumandas, ed eingten las premas quater ving dumandò ilg baing, per ilg qual nous vaing da roier Dia. Ainten las otras treis roie inza tge Dia nous spindri dilg mal. E tant sco tocca tier ailg baing ving sen l' antschatta dumandada la glorgia da Dia, è sieva ving dumandô ilg nos Celestial baing, ed en la tearza dumõda ving ratschertgiada la graztgia per survegneir quel baing. En la quarta aber ilg mittel per urbeir, è mintigneir quella graztgia. Tant sco tocca tier ailg maal ving a vagneir roie, tge Dia nous spindri digl mal passo, numnadamaing [p. 20] dilg putgiea. per l' otra dilg maal, tge ho da vegneir, è per la tearza dilg preschaint, ed uscheia roiain nous da gneir spindròs da tut maal. M. Mi metta ora quests pleets, tge enn sin l' antschiatta dilg Paternos: Bab nos ilg qual tge te ischt aingten Tschiel. S. Con quests pleets ving dada la raschung, pertge nous possan tschintshear con eng schi grand Signour, schinavang tge nous vaing speranza da gneir tadlòs dad el, per vegneir Dia numno ilg nos Bab, tge nous hò schgiaffia, per queilg currain nous sco Filgs tier el. Ad in sa dei, ilg qual tge ti ischt en Tschiel, s(e)[c]o Signour da tuts, è savain tge nous po tadlar, sch' el [p. 21] vot, sco nous vaing speranza tge el nous vigni à tadlar per esser el ilg nos Bab. M, Declara la prema dumonda. S. Ainten la prema dumonda ving roia, tge Dia seia enconoschia da tut ilg Mond, è tge lo tras seia ilg sies S. Num da tuts Christgiangs honorò e glorifitgea sco tge i tocca. M. Mi metta or l' otra dumonda? S. Nous roiain, tge ilg Reginavel de Tschiel vigni tier nous, ilg qual Dia
PPN345572629_0035-0146.xml
102 Cuorta Doctregna o Mussamaint à nous hò amparmess da dar, cuora tge nous vegning haveir ventschia la Gearra, tge nous vain con ilg Demoni, con ilg Mond è nossa Tgearn, vegning à gneir en la perpetna Glorgia, en la quala [p. 22] nous vegning ad esser sainzoter Errour, o Impedimaint semper à semper mai. M. Mi Declara la Tearza? S. Nous dumandain en la Taarza Dumanda la Graztgia da Dia con la quala nous complaignamaing obedeschen à sies Commondamaints, sco ilgs Angels adegna obedeschen en Tschiel, pertge la Schgiela par eir à Tschiel é l' obedienscha dilgs Commondamains da Dia. M. Mi metta ora la Quarta Dumanda. S. Nous roain, è dumandain en quella da Dia ilg nos Pang dà mintgià Dè, Tant ilg Pang Spiritual, tge è ilg Pleed da Dia, ed ilgs soings Sacramains, sco ilg temporal, qual è la vivonda, è Vischtgiadeira, [p. 23] pertge ilg Pleed da Dia, tge ving pradgea digls Predicatours, è ligia en Codischs Spirituals ed ilgs Ss. Sacramains particolarmaing della penetienztgja, è dilg Altar da lour vard enn eng grond mittel per survegneir, … è mintigneir la Graztgia da Dia: la Vivonda, è Visch(r)tgiadeira en da basings pe mintigneir questa vitta en ilg servetsch da Dia. M. Mi declara la Quinta Dumonda? S. En quella Roiain nous Dia, tge el nous spindri dilg mal, tge è passó, ò daventò; queilg e dilgs nos putgeas comess, perdunond, e lasciond sieva ilg maal della cuolpa, è paigna. Ed è [p. 24] mess vè tier sco nous perdunaing ailgs nos debitadours, queilg è sco nous perdunaing ailgs nos Inameis, pertgè gl' è betgia raschionevel, tge Dia ans perdouna … ilgs putgeas, sche nous na laing perdonar las offeisas, è sprieschs, tge enn da poca importanza. M. Mi declara la seis Dumonda? S. En la Seis Dumonda da questa Oraztgiun Roiainza, tge Dia nous spendri dilg noscha amprouamaint, igl qual è ilg mal tge è da gneir, ò tge nous laschia betgia gneir amprouos, ò tge el detti Graztgia da survaintscher ilg noscha tentamaint. M. Mi declara la ple davos Dumonda dilg Paternos? S. Nous en quella Roiain Dia, [p. 25] tge el nous spendri dilg mal presch(i)a[i]nt, … queilg è da tuttas tristezas. M. Mi dei l' Ave Maria. S. Salidada seies te Mareia, plaigna da Graztgia, ilg Signer è con te, te ischt Benedeida tranter las Donangs, è Benedia è ilg Freg dilg tees Best Jesus. Sointgia Mareia Mamma da Dia Roia per nous putgiangs, ossa, ed aingten l' Oura della nossa moart, Amen.
PPN345572629_0035-0147.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 103 M. Da tgi enn quels Pleets degs, è numnos? S. Ina part dilg Angel Gabriel, L' otra da S. Elisabet. è La Tearza dalla Sointgia Baselgia. M. Pertge fing deis l' Ave Mareia sieva ilg Paternos? [p. 26] S. Perqueilg, tge tras l' intercessiun da nossa Donna S. Mareia possa tant ple manevel urbeir or da Dia queilg tge ia sung per dumandar dad El, pertge Ella è quella, tge Roia per ilgs putgiangs, ed è plaigna da Misericorgia, ed è en Tschiel sur tuts ilgs Coors dilgs Angels, ed ho gronda urbeida avangt Dia. M. Ia les saveir, pertge i vignia tutgiea treis geadas ilg Dè, la Damang, meaz Dè, è la Seira d' Ave Mareia? S. Queilg davainta, per queilg tge nous entelleien tge nous vaing da baseings da ricorrer baing savens ailg agigt da Dia, è dilg Soings, per esser en miez ailgs nos Inmeis vjsevels, è non viseivels, è tge nous dessen duvrar [p. 27] las Armas della Oraziun betgia angal senn l' antscheatta da nossas Ovras, sonder era sen la mezadat, è Fing da quellas. Gl' è era eng oter motif, per ilg qual ving tutgea en questa veisa, treis geadas, pertge la Sointgia Baselgia vot a nos far andamaint treis principalas tgiossas dilg nos Spindrader, queilg è l' Incarnaziung la Passiung, è Ristizansa da moart en vitta. E vot era tge nous saleiden nossa Donna la Damang per ena memorgia della Ristizansa dilg sies Soing Felg, da meaz Dè della sia Passiung, è la Seira della Incarnaziung … da quel dultsch Salvader. Pertge sco nous savaing per ceart, tge nos Signer è mess ved la [p. 28] Crousch à meaz Dè, è Ristizò la Domang marveilg, usasceia anz crei era tg' el seia sto Incarnò la Seira. Coura tge ving tutgea stuainsa star enschanuglis con devoziun per engraztgear tant ple antdretg Dia, ilg qual à nous ho faig schi gronds Beneficis e Graztgias. M. Tge Oraziun vainsa dà deir, cura tge toucca l' Ave Mareia. S. Questa, Ilg Angel dilg Signer hò faig à saveir à Mareia, Ed ella hò Concepia dilg Spiert Soing. Sin queilg sa dè ena Ave Mareia. Vuarda Ia sung la surviaingta dilg Signer à me davainti sieva ilg ties pleet, e sa dei puspè l' Ave Mareia. Ilg Pleet è daventò Tgearn, ed è stò con nous, sa dei la tearza Ave Mareia. [p. 29] M. Clomas ear en agigt ilgs Soings? S. Ia Roi tuts ilgs Soings, pertge els pon me gidar con ilg lour meritar è con lour Oraziuns avang Dia, sco Ameis da Dia, è roi con tala intenziun, tge els à me urbeschen Graztgias da Dia con lour intercessiun, … è betgia tge da sasez detten a me las Graztgias. M. En tge fuorma honoreschas, è clomas en agigt ilgs soings.
PPN345572629_0035-0148.xml
104 Cuorta Doctregna o Mussamaint S. Con deir las Litaneias schentadas sè della S. Baselgia, è con otras Oraziuns. M. Cò fàst Oraziun ailg ties Angel pertgirader? S. Ia dei questa beala, è cuorta Oraziun. O Te Angel da Dia, tge ischt ilg mies Pertgirader, scarescha me a te [p. 30] reccomendo per la pietat da Dia a te dada fin il Dè (oder questa Noig) è me pertgeira, rigia, scharmegia, defenda, è guvearna. Amen. DUSPITTA IV. Della Carezza. M. Tge è la Carezza. S. La Carezza è eng dung, è Vertit dada da Dia alla nossa Orma tras la quala nous carezain Dia per sesez, ed ilg nos prossim per la Carezza da Dia. M. Quala è l' Anzaigna, della Carezza de Dia. S. Questa, veir eng fearm è statevel Coor, e propiest da mai far nijng putgea mortal [p. 31] pèr tuttas las tgiossas dilg Mund, e star or tuttas tristezas e tribulaziungs per amour, à carezza da Dia. M. Co sa po veir en nous la carezza dilg prossim? S. En questa veisa, sche nous ischen comportevels, è mievels con el, con sa legra da tut ilg sies baing, e veir tristezza, e displascheir da tut ilg sies maal, e vigning ad el en agigt en queilg tge à nous è pussevel. M. Ussa lein gneir tier queilg tge ins ho da far per carezzar Dia, ed ilg nos prossim, mi dei se ilgs Diesch Commondamaints? … 1. Gl' amprem. Te deist creir solettamaing en eng Dia. 2. Te deist ilg Num da Dia betgia piglear malnizevlamaing [p. 32] en tia Bocca. 3. Te deist Santifitgear las Festas. 4. Te deist tigneir ad honour Bab, e Mamma. 5. Te deist betgia màzar. 6. Te deist betgia romper la Legg. 7. Te deist betgia Angolar. 8. Te deist betgia dar foza Perdetgia. 9. Te deist betgia givischear Donna dad oters. 10, Te deist betgia givischear la Roba dad oters. M. Tgi ho do quests Commondamaints? S. Dia sez en ilg vilg Testamaint, è sieva Christus ilg nos Salvader ilgs ho confermo en ilg Noof. M. Tge ving tras quels Commondamaints commandò?
PPN345572629_0035-0149.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 105 [p. 33] S. Tut queilg, tge ins hò da far per carezzar Dia, ed ilg nos Prossim, pertge ilgs treis prems Commondamaints mussen co nous dessen sa deportar enconter Dia, con ilg Coor, con ilg Pleed, e con ilgs faitgs, ilgs oters Seat mussen da far dilg baing ailg prossim, e da betgia far donn a sia Persauna, ne all' honour, ne alla Roba, ne con ilg Coor, ne con ilg deir, ne con ilg far, ed asceia la fing da tuts ilgs Commondamaints … da Dia, é ilg Commondamaint della Carezza, tge commonda da carezzar Dia sur tuttas tgiosas, ed ilg prossim sco nous ez. M. Mi declara ilg amprem Commondamaint. [p. 34] S. En l' antscheatta hò Dia nous aviso, tge el seia nos veir Signour, e tras queilg seien culpangs dilg obedeir con tut fleis. Dasperas Commond' el tge nous na deien oter tge el enconscher per Dia, ed ear honorar, la Sointgia Crousch, sointgiadaz, e SS. Fieiras, pertge tras quellas honoreschens quels, tge vignen preschentòs, sco nos Signer, nossa Donna, et oters Soings. M. Mi declara l' oter Commondamaint? S. L' oter scomonda ilg smeladeir, girar fooz, e sainza basings, e tuts oters sprigschs, e dishonours, tge con ilg Pleet davainten à Dia, e commonda da complaneir ilgs Vogs, e promissciungs, [p. 35] tge ilg Christgiang fò à Dia. M. Mi met(r)[t]a or ilg Tearz. S. Ilg Tearz C(o)mmondamaint, commond da fàr las Domengias, e Firoos commandoòs con schinigieàr, e betgia far las lavours, tge vignen fatgias sin igls lavadeis, con partartgear dilgs dungs da Dia, visitàr las Baselgias, deir Paternos, tadlàr Messa, Priedis, e soings Offizis, liger Codischs Spirituals, e con far otras bunas ovras. M. Mi declara ilg Quart Commondamaint. S. Ilg Quart commonda da tigneir tgear, ed ad honour Bab, e Mamma, betgia angàl con la Riverenza dilg tschantschear, e trer la Tgiapeala, sonder ear con gidàr, [p. 36] e serveir en lour basings. E tanct sco in sa dei da Bab, e Mamma de ear gneir faig, specialmaing con ilgs Spirituals, e con oter nos prossim, sche gea, tge a quel iscens betgia tanct oblieas, sco a Babs e Mammas, tge nous hon traig sè, e vivintò con g[r]anda stainta a fadeia. M. Mi metta or ilg Quint? S. Quest scomonda da mazàr malgistamaing, in sa dei malgistamaing, pertge ilgs Derscheaders, tge cond[e]mnẽ ilgs malfatschains alla moart, o ilgs Servitours della Gisteia, tge ilgs fon moreir, sco era ilgs Soldoos en enna gista Geara, tge mazen ilg Inamei fon betgia putgiea encunter quest Commondamaint.
PPN345572629_0035-0150.xml
106 Cuorta Doctregna o Mussamaint [p. 37] M. Mi declara ilg Seis. S. Ilg Seis scomonda ilg romper la Legg, ilg Pittineng, e tuts putgeas della Tgearn, e tuttas malschobradats, tge podessen daventar con malschobramaing … patertgear, tschantschear, o con otras malschobras Ovras Carnalas. M. Mi met' or ilg Seat? S. Ilg Seat scomonda da piglear la Roba d' oters, ne daschaus, tge ving numnò Ladernitsch, ne avertamaing, ilg qual sa nomna Ladernitsch per foarza, e betgia far frod con vender, e compràr, ne en otras veisas, e finalmaing da far doñ, ne piglear, ne salvar Roba dad oters cungter la viglia dilg veir patrung da quella. [p. 38] M. Mi declara ilg Oig? S. Ilg Octaf Commondamaint scomonda la foza Perdetgia, ilg murmagnear, ilg fàr Glisnareng, ilg deir manzeignas, ed oters, donts, tge vegnien faigt ailg prossim con la Glianga. M. Mi mett' or ilgs Duas pi davos Commondamaints? S. Dia scamonda, tge niing na deia givischear la Persouna, ne la Roba dad oters. Pertge Dia, tge veeilg nos Coor, vot tge nous seien soings, e netz betgia angàl daffora, sonder eara davains, perqueilg tge nous seien antetieramaing, e compleinamaing Gists. DILGS COMONDAmaints della Sontgia Base(i)[l]gia. [p. 39] M. Quants, e quals enn ilgs Commondamaints della S. Baselgia. S. Ilgs Commondamaints della S. Baselgia enn Tsching. 1. Te deist tadlar gl' Offici della sointgia Messa antieramaing mintgia Domengia, e Firoo comandò. 2. Te deist giginar la Quaresma, Quater taimpras, e Viselgias comandadas, … e sen quels deis, sco eara Venderdeis, e Sonda betgia maglear Tgearn. 3. Te deist pigliaer penetienztgia, e purvergear silg pi poc enna eada ailg Oon, numnadamaing antuorn Paschtgia. 4. Te deist betgia fàr Nozas silg Taimps scomandò, qual è dalla prema Domengia [p. 40] d' Advent ãtochen Buvaneia e dilg amprem da Quaressma antochen l' Otgiavel da Paschitgias. 5. Te d[e]i(e)st dàr la Diaschma ailg Spiritual. DUSPITTA V. Dellas bunas Ovras. M. Qualas enn las bunas Ovras? S. Quellas, tge vignen faitgias sieva la dreggia raschung, e la veiglia da
PPN345572629_0035-0151.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 107 Dia, salvont sias soings Comondamaints, é della sointgia Baselgia, e faschend las Ovras della Misericorgia. M. Quallas ean las Ovras meritevla[s]? … [p. 41] S. Quellas tge vignen della Carezza, queilg é tge enn fatgias dilg Christgiang dantangt, tge el è en Graztgia cun Dia, o sainza putgea mortal. M. Tge nizegen las Ovras fatgias en putgea mortal? S. Ellas enn Ovras mortas, è sainza nijgna paia dilg Reginavel da Tschiel, è geidaen soletamaing per urbeir en questa vita tgiossas temporalas, è per moventar l' Orma alla conoschienscha, è riglaleet dilg putgea. M. Quals enn ilgs mitels per survegneir la Graztgia da Dia, laschear, e bandonar ilgs putgeas, e per far fritgevlas Ovras? S. Gl' enn ilgs Soings Sacramaints schantòs se da nos [p. 42] Signer Jesu Christ en ilg sies propri soing Sang. DUSPITA VI. DILGS SOINGS SACRAMAINTS. M. Mi dei Quans en ei ilgs Soings Sacramaints? S. Gl' en Seat. 1. Ilg Batten. 2. La Cresma. 3. Ilg soing Sacramaint dilg Altar. 4. La Penetienztgia. 5. Ilg soing Jeli. 6. Ilg Uorden ò Benediczi[u]ng dilg(t)[s] Spiri(s)[t]uals. 7. Ilg soing Sacramaint della Legg. [p. 43] M. Tgi hò schentò aint quests soings Sacramaints? S. Nos Segnér Jesus Christus. M. Tge Freg fò ilg soing Sacramaint dilg Batten? S. Ilg fó tge ilg Omm davainta Felg da Dia, ed Irtavel dilg soing Parveis, prenda davent tuts putgeas, ed amplanescha l' Orma con la G(t)[r]aztgia da Dia, e con oters Dungs spirituals, e sainza quest soing Sacramaint pò ning eir ailg Reginavel da Tschiel. M. Tge enni oblieas ilgs Compars, e Comars, tge tignen a Batten da far. S. Els enn oblieas da vurdar, tge lour Figlools vignen mussòs, ed instruias en la veira Catholica Cretta, cuora tge per sort ilg lour pi tier [p. 44] Parains mantgiantassen. Ed é da saveir, tge quels tge battegen, ed ilgs Compars, e Comars davainten parains Spiritualmaing con quels
PPN345572629_0035-0152.xml
108 Cuorta Doctregna o Mussamaint tge vignen Battegeas, e con lour Babs, e Mamas. e queilg davaingta eara en ilg S. Sacramaint della Cresma. M. Tge freg fo la Cresma? S. Ella dat pussanza ailg Christgiang da confessar gagleardamaing la Creta da Christi, ed usascheia fo daventar eng veir Schuldò dilg nos Salvader? M. Tge frig dat ilg Soing Sacramaint dilg Altar? S. El nutrescha, mantegna, e carschainta mintgia dè ple e plè la Carezza la quala è la vita dell' orma. e per queilg ving el do la sumeglia [p. 45] da Pang, con tut tge veramaing non è Pang sonder ilg veir, e real Coorp da nos Signer, ed eara betgia Ving contut tge el ho, sumeglia da Ving, sonder ilg veir Sang da Christ sot sumeglia da Ving. M. Mi declara ussa pertge fing ho C[h]ristus schantò aingt quest Soing Sacramaint. S. Per treis tgiosas? L' amprema perqueilg tge el seia ena speisa da nossas Ormas. Per l' otra tge el seia ena Offrenda, e sacrifizi dilg noof Testamaint, e per la tearza, tge el seia ena ricordienscha, è perpetna memorgia dalla sia Passiung, ed ena süttat della sia Carezza, tge el porta a nous. M. Tge frig fó quest Soing Sacramaint [p. 46] tant sco l' è ena speisa da nossas Ormas. S. El fò quel Frig ilg qual fò la speisa en ilg nos Coarp, e per queilg ving el dò sot la sumeglia da Pang, per, tge sco ilg Pang mantegna la caleira natirala, en la quala stat la vitta dilg Coarp, ussascheia ear(t)a quest soing Sacramaint, c(e)[u]ra tge el ving ratscheart degnamaing, fò mintigneir, e crescher la carrezza tier Dia, la quala è la vita del' Orma. M. Tge niz porta, e dat quest soing Sacram(c)[a]int tant sco el è ena Offrenda, ò Sac(t)[r]ifizi? S. El fò, tge Dia davainta ailg Mund mievel, ed è caschiung d' urbeir da Dia blearas Graztgias, betgia angual per ilgs veifs, sonder [p. 47] eara per ilgs moarts, tge ean en ilg Purgatieri. E per dar pi baing d' enteleir, deis te saveir, tge sco en ilg vilg Schantamaint gnieven onferties sè blears Sacr[i]ficis, ed Onfrendas da Bieschtgia, o Tiers, uss sceia en ilg nof ernstailg de quella ving onfe[r]tia se a Dia en ilg Offici della sointgia Messa per meaz dilg Spiritual l' Onfrenda, e Sacrifizi dilg veir Coarp, e Sang da nos Signer Jesu Christ, dilg qual tuttas Onfrendas viglias enn stadas ena fieira. M. Cò ans sto tadlar ilg Offizi della sointgia Messa? S. Stond con adaig, e devoziun con partartgear la Passiun da nos Signer Jesu Christ, tge ving en la Messa [p. 48] a rapresẽto, ed onfria se ailg Bab Eternal per la remissciung dils nos putgeas, con sametter
PPN345572629_0035-0153.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 109 enschanuglias en lia, tge ins possa veir, e uldeir ilg Spiritual, lasciond d' ena vart tuts oter(t)s partraigs, o imaginaziuns, sco fasceva sointg Bernard giond alla Baselgia, scheva ailgs partraitgs: stat có antochen tge ia tuorn. E mintging des eara compagnear con ilg sies Coor ilg Spiritual tant sco glè pussevel, sc[h]ond con el la cuolpa con veir riglaleet da sies putgeas. Coura tge ving ligia ilg Evangeli anz de star en peis per enna enzaigna, tge ins vigli easser fleisi da salvar tut queilg, tge Christus a nous cummonda en quel, e per mussar [p. 49] da leir far Geara, e moreir per ilg pleet dilg Sointg Evangeli. Coura tge ilg Spiritual fò l' Elevaziung, anz de sapatartgear la Passiung da nos Signer, e sa recordar, tge Christus avangt ilg andirar, seia con ilgs Apostels or ailg Jert delles Olivas. Ilg Consecrar, ed alzar se la Blada, mussa tge Christus ê Crucifigea, ed alzò (f)[s]e oot ve dilg Lenn della sointgia Crousch. Ilg rest antochen ilg romper la Blada mussa ilg taimp, tge C(r)[h][r]istus è vivia ved la Crousch. Ilg romper la Blada significhesche la sparteida del' Orma da Christi or d' ilg Coarp. Coura tge ilg Spiritual sa purvegia, vin [p. 50] musso tge Christus e gnia zotarò, e tras queilg scò el gnia mess en eng zund sober Lanziel, usasceia dessen ear nous partartgear d' aveir ilgs nos Coors subers da putgea, e sco ilg Coor dilg Spiritual, tge se purvegia Sacramenttalmaing, des easser tal, eara ilgs Coors, da quels tge tedlen la sointgia Messa, e ritscheven Dia spiritualmaing, queilg è con ilg garegiamaint dilg Coor, dovessen esser sumigliangs. M. Tge operescha quest sointg Sacramaint tant sco el è ena memorgia della Passiung, ed ena sijrtat della carezza da Christi con nous. S. El fo tge nous sa ricorden, da nosez, da carezar quel, tge nous schi fig ho carezo. [p. 51] E sco Dia en ilg vilg Testamaint ho lia, tge ilgs Hebreers betgia angual magliassen la Manna tarmessa da Tschiel, sonder tge ella vignia salvada se en eng Vascheal plain per ena memorgia da tuts ilgs Beneficis faigs ad els en ilgs manar or de Egipta, usasceia ho Christus eara lia, tge quest sointg Sacramaint vigni betgia angal da nous retscheart, sonder eara salvo, e tignia sè en ilgs Tabernekels, e qual tgeada porto antuorn en processiung, per queilg tge ming eada, tge nous ilg vesaing, sa ricorden della sia infinita carezza, e buntat. Basta la sointgia Messa è ena cuorta Somma da tutta la vitta da [p. 52] Christi, perqueilg tge quella mai geia or dilgs nos Coors. CO INS DEIA FAR per an andretg se Purvergear. M. Mi dei damai, e declara tge anz sto far per anndreg se purvegear. S. Principalmaing de ilg Christgiang, tge sa purvegia esser sober da putgeas
PPN345572629_0035-0154.xml
110 Cuorta Doctregna o Mussamaint tras ilg sointg Sacramaint della Confessiung, e con gronda humilitanza, e riverenza retschever ilg zund sointg, e custevel Coarp da nos Signer Jesu Christ, e con el s' uneir tras aitgs da Cretta, speranza, e carezza. M. Creist, tge ilg Pang, e [p. 53] Ving, tge ilg Spiritual consecrescha, sa meida en ilg veir Coarp, e Sang da nos Signer Jesu Christi, coura tge ilg Spiritual dei ilgs pleets della Consecraziung? S. Gea ia crei, pertge quest mussa la sointgia Baselgia, la quala po betgia falar. M. Tge Frig, e niz fo la penetienztgia? S. Ella prenda davent ils putgieas comess sieva ilg Batten e tornainta ilg Christgiang alla Graztgia da Dia. CO INS DE FAR PER per baing piglear Penetienztgia. M. Mi declara damai co anz stoilg far? S. Ins sto con fleis examinar [p. 54] la conscienztgia, e veir ena veira riglaleet, e dolour da tuts sies putgeas con eng fearm propiest da mai far ple putgea, e sieva confessar ilgs putgeas ailg Spiritual con tuorp antieramaing, e complainamaing, e complaneir fleisamaing la penetienztgia, tge ilg Spiritual ho do sè. M. Tge Freg porta ilg sointg Ieli? S. El prenda davend tuttas las restanzas dilgs putgeas e dat leteztgia, e fermeza all' Orma per far Geara con ilg Demouni sin l' Oura della moart, ed eara dat agigt da survegneir la sanadat dilg Coarp, sche gl è nizevel per ilg saligt dell' Orma. M. Tge Frig porta la Benedicziungs [p. 55] dilgs Spirituals? S. Dat vertit, e Graztgia ailgs Spirituals, ed oters serviaings della Baselgia, tge i possen baing complaneir ilgs lour Officis, pertge en la Baselgia è questa pussanza, e vertit de consecrar, e perdonar ilgs putgeas, la quala Christus hò laschea ad ella. M. Tge Effect fo ilg Sacramaint della Legg? S. El dat vertit, e Graztgia, a quel tge se mareiden ansemen, sco commonda la Basalgia, da veiver en la Legg con pasch, e carezza, e da schendrar, e treer se ilgs Unfangs en temma da Dia, sinaqueilg tge vegen leteztgia en questa, ed en la vitta perpetna. [p. 56] DUSPETTA VI. Dellas Vertez. M. Nous vaing schon schino las quater principalas parts della Doctregna Christiana, las qualas enn la Cardienscha, ilg Paternos, ilgs diesch
PPN345572629_0035-0155.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 111 Commondamaints da Dia, ed ilgs sointgs Sacramaints. Ossa les ia tge nous discoressen dellas Vertez, e Dungs, dilg baing, e maal da manar, e d' otras tgiosas, tge enn nizevlas d' saveir per veiver sieva alla vilgia da Dia, e perqueilg dei a me quantas enn las Vertez, o Dungs principals. [p. 57] S. Glenn seat trèis, tge pertignen tièr a Dia, e sa nomnen Vertez Theologalas, e quater Cardinalas. M. Qualas enn las Vertez Theologalas? S. Cretta, Speranza, e Carezza. M. Co pertigna damai la Creta à Dia? S. En questa veisa, tge ella fo, tge nous creien tut queilg, tge Dia ho faig a saveir alla sointgia Baselgia Cattolica Romana, la quala po betgia eir en ear, pertge ilg sies mussader è ilg Spiert sointg. M. Pertge pertigna la speranza tier a Dia? S. Pertge, tge ella fo, tge nous metten nossa speranza en Dia d' aveir la vita perpetna coilg agigt della Graztgia da Dia, ed ilgs nos merets, [p. 58] tge vignen da quella Grazgia. M. Pertge pertigna la Carezza tier a Dia? S. Pertge, tge ella fo, tge nous carezzen Dia sour tuttas tgiosas, ed ilg prossim sco nousez per amour, e carezza da Dia. M. Quals enn ilgs Dungs, tge vignen numnos Vertez Cardinalas? S. Gl' enn quests quater, Prudienscha, Gisteia, Tempranza, e Fermeza. M. Mi mett' ora damai quels quater Dungs? S. La prudienscha dat, tge nous fetschen tuttas tgio(f)[s]as con senn, e partraitgiamaint, … siva queilg tge nous na vignen enganos, ed eara betgià engonen oters. La [p. 59] Gisteia fo tge nous detten a mintgin ilg sia. La Tempranza fo tge nous metten Fraing a nos appetiz. La Farmezza fo tge nous na temen ilg prievel, ne da moreir per l' honour, e servetsch da Dia. DILGS DUNGS dilg Spiert Sointg. M. Quants enn ilgs Dungs dilgl spiert Soing. S. Gl' enn Seat 1. La Sabienscha. 2. Gl' ingtalleg. 3. Ilg Conseilg. 4. La Fermezza. 5. La Doctregna. [p. 60] 6. La Pietad, o Devoziung. 7. La temma da Dia.
PPN345572629_0035-0156.xml
112 Cuorta Doctregna o Mussamaint M. A tge serven quests Dungs? S. I serven tier ilg agit dellas Vertez, e per sa far perfeigs en la veia da Dia, pertg tras la Temma da Dia sa pertgirainsa dilg putgea. Per la Pietad iscans devoziaus, ed obedevels a Dia. Tras (a)l[a] Doctregna savainsa la viglia da Dia. Della Fermezza vigning gidos per la complaneir. … Tras ilg Conseilg vegning avisos dilgs angons dilg Dem[u]n(u)i. Tras l' Antalleg vigning alzos, mussos da de fistizar, e conoscher ilgs secrets della Cretta. Tras la Sabienscha, davantainsa perfegs, ordinond tuttas nossas Ovras. e vitta alla Glorgia da Dia, [p. 61] perqueil tge ilg Omm encanoscha la s[i]a devosa fing, e sieva quella andreza tuttas sias tgiosas. DELLAS OVRAS della Misericorgia. M. Quantas ean l' Ovras da Misericorgia, dellas qualas Dia principalmaing ving a dumondar quint silg De dilg Giudizi? S. Gl' enn Seat. 1. Dar da maglear a quels tge hon fom. 2. Dar da bever a quels tge hon séigt. 3. Veschtgeir ilgs Niefs. 4. Dar Albiergt ailgs Easters. 5. Visitar ilgs malsangs. 6. Spindrar ilgs Pürschaniers. 7. Zuttarar ilgs moarts. [p. 62] M. Qualas ean las Ovras della misericorgia Coarporalas, enni bitgia ear otras, tge sa nomnan Spiritualas? S. Gl' è eara Seat. 1. Tursagear ils putgiangs. 2. Mussar, ed instrueir ilgs schleats. 3. Consilgear enandreg quels, tge hon basings, ed ean en dubitanza. 4. Consolar ils Sconfortos. 5. Sopportar con pazienztgia spriegts, ed angears. 6. Perdonar a quels tge hon faig da leet. 7. Roiear Dia per veifs, e moarts. DUSPITTA. VII. [p. 63] DILGS PUTGEAS. M. Tge e ilg putgea Original. S. El e quel, con ilg qual nous naschiang, e ving en nous d' Adam ilg nos prem Bab, ilg qual e sto maal obedevel a Dia tras ilg maglear
PPN345572629_0035-0157.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 113 ilg Pomm scomando en ilg Parveis Terrester, ed ilgs Unfangs, tge moren sainza ilg Batten, von per quel purgea en ilg Limbo sainza mai ver Dia. M. Qual e ilg putgea Actual? S. Quel tge ving faig con la propria viglia, i seia con mal partartgear, con maal deir, o maal far, e con tarlaschear las bunas ovras, e quest e da duas soorts mortal, e Venial. M. Co anz po conoscher, sche [p. 64] seia putgea mortal, o venial. S. Coura ilg putgiea e cuncter la Carezza da Dia o dilg prossim, ed encuncter qual Comondamaint da Dia, o della S. Baselgia èn en quala tgiosa bain greava, e ving faig cun cumplaina viglia, e consentimaint, seia eilg putgea mortal. Abar coura ilg putgea en ena leava, e pitschna tgiosa, e da poca importanza, sco con engolar eng pitschen daner, o coura non e stada la complaigna vilgia tier ilg partraig da quel putgea, sonder e betgia scatschea dalonga or dilg Coor, ed e betgia ancuncter la Carezza, oder er betgia sieva quella e putgea venial. [p. 65] M. Tge màal fò ilg putgea mortal? S. El nous fo perder Dia, e peglia davent la Graztgia, e la Carezza, mortifichescha, e mazza nossas bunas Ovras, preiva l' Orma della Glorgia, e dat la moart, e per quel putgiea ving l' Orma condemnada allas paignas perpetnas dilg Anfiern. M. Tge maal fó ilg putgea veinial? S. Quel putg(l)ea na peglia betgia davent la Graztgia, aber fó daventar ilg Christgiang freid en la Carezza, e sarvetsch da Dia. E quel putgea è meritevel della paigna temporala, caschiung dilg putgea mortal. M. Quants ean ilgs putgeas mortals? [p. 66] S. Gl' ean Seat. 1. La Luschezza. 2. La Ranvareia. 3. Ilg Pittining. 4. Ilg Hass, oder Gretta. 5. La Schovidanza, o Anvilgia. 6. Ilg surbever, e surmaglear. 7. La Marschadegna, o rincreschamaint da far bunas Ovras. M. Quals enn ilgs putgeas cuncter ilg Spiert Sointg. S. Gl' enn Seis. Ilg partraig da gneir salf sainza far bunas Ovras. 2. La desperaziung dilg Salit. 3. Conterstar alla verdat enconosceida. 4. Scuveir ad oters la Graztgia da Dia. Romanische Forschungen XXXV. 8
PPN345572629_0035-0158.xml
114 Cuorta Doctregna o Mussamaint 5. Easser stino, en ilg putgea. 6. Mai leir far penetientgia. [p. 67] M. Quals enn ilgs putgeas, tge clomen en Tschiel. 8. Ilg mazzamaint voluntous. 2. Ilg putgiea della Tgearn cuncter la natira. 3. Squitscher, a tigneir sut povras Vieuas, ed Oarfens. 4. Tigneir aingt, e treer giu la paia ailgs Lufraings. M. En quantas veisas vignen faigs ilgs putgeas Easters? S. En Nof veisas. 1. Con conseglear da far ilg putgea. 2. Con Schgiaffeir. 3. Con consenteir. 4. Con dar ardimaint tier ilg putgea. 5. Con ludar ilgs putgeas dilgs oters. 6. Con tascheir la cuolpa dad oters. 7. Con vurdar tras la detta o [p. 68] complascheir dilgs putgeas dad' otters. 8. Con haveir part dellas tgiosas dad oters. 9. Con defender las tgiosas maal faitgias dad oters. M. En tge veisa po ilg Christgiang gneir laarg dilgs putgeas? S. Dilg Original e tuts oters putgeas avangt faigs tras ilg sointg Batten. Jlgs putgeas mortals, vignen ordinariamaing p(c)[e]rdunòs tras ilg sointg Sacramaint della Penetienztgia. Ilgs venials aber, tras tuts sointgs Sacramaints, Paternos, con far Almosnas, tadlar Messa, e con otras Ovras de Carezza fatgias en Graztgia da Dia. M. En tge veisa ving perdunada [p. 69] la Paigna temporala dilgs putgeas? S. Principalmaing con Oraziungs, giginar, mortificaziungs, far Almosnas, e piglear Perdungs. M. En tge Fuorma è da giginar? S. Principalmaing, è da sè pertgirar dilgs putgeas, e betgia maglear Tgearn, e maglear ena soleta geada ilg De, e queilg dameaz de, la Seira fer angal an po Colazziung, ilgs Venderdeis, e Sondas con tut tge ins gigigna betgia sche eilg scomando da maglea Tgearn. M. Tge è ilg Perdung? S. Ilg Perdung è eña Liberalitat tras, la quala Dia dovra tras ilg Papa sco Stathalter da Christi con nous Fidevels [p. 70] con perdunar a nous la paigna temporala, i seia tutta, o ena part, la quala nous ischen culpangs da star or, o sen quest Mund, o en ilg Purgatieri. E quest Perdung ving dò or dilgs Thesaurs della sointgia Baselgia, tge e dilgs infinits merits da Christi, e della buldanza dallas Ovras da nosse Donna, dilgs Marters, ed oters soings.
PPN345572629_0035-0159.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 115 M. Tgè è da basings da far per survegneir ilg Perdung. S. Per ilg amprim è da basings d' esser en Graztgia da Dia, e sieva complaneir tut queilg, tge ilg Papa, oder eng oter Prela, tge dat ilg Perdung, comonda. M. Tge fò la Scomunica gronda(a)? [p. 71] S. Ella fò tge questas persounas scomunitgeadas enn betgia degnas dilgs soings Sacramaints, ne dilg agigt della sointgia Baselgia, ni dellas Oraziungs tge vignen fatgias en quella, ni della Compagnia dilgs Fidevèls, ni della Sepultura da quella. Ed ilgs Fidevels pon betgia roier aveartamaing per ils scomunitgeas, pertge els enn or della Cominanza … della sointgia Baselgia. M. En tge maniera anz croda en la scomunica pitschna? S. Con veir part, o comunitgear con quels, tge enn en la scomunica gronda sainza basings, o niz spiritual. E quel tge è en la scomunica pitschna po retschever ning sointg Sacramaint antochan [p. 72] tge el n' è liberò da quella. M. Tge porta l' Interdict? S. El privescha ilg Christgiang, da tuts soingts Officis, dilgs sointgs Sacramaints, … e della Sepultura en Lia Benedia. DUSPITTA. VIII. DELLAS BIETAZ &c. M. Quantas een las Bietatz. S. Gl' enn Oig. 1. Bieas enn ilgs povers da Spirt, pertge dad els è ilg Reginavel da Tschiel. 2. Bieas ilgs bontadevels, e mievels, pertge els vignen a possedeir la Tearra. 3. Bieas quels tge bragen, pertge els vignen a gneir consolòs. [p. 73] 4. Bieas en quels, tge hon fomm e seit per la Gisteia, pertge els vignen a gneir spisintos. 6. Bieas ilgs misericorgievels, pertge els vignen a survegneir misericorgia. 6. Bieas enn quels d' eng schober Coor pertge els vegnen a veir Dia. 7. Bieas enn quels dalla Pasch, pertge quels vignen a gneir numnos Fils da Dia. 8. Bieas iscaz vous (scheva Christus) coura tge ilgs Ommens vous vignen a persequitàr, schmaladeir, deir maal per ilg mies Num e vous supportaz, vous sa legrò, e fasche Feasta, pertge la vossa paia e gronda en Tschiel. 8*
PPN345572629_0035-0160.xml
116 Cuorta Doctregna o Mussamaint [p. 74] DELLAS PUSSANGZAS dall' Orma. M. Quantas enn las pussangsas dall' Orma. S. Gl' enn Treis. 1. La Memorgia. 2. Gl' Intelleg 3. La Voluntat. DILGS SENS DILG Coarp. M. Quants een Ilgs Sens dilg Coarp. S. Gl' enn Tsching. 1. Ilg Veir. 2. Ilg Uldeir. 3. Ilg Suviràr. 4. Ilg Sagear. 5. Ilg Tutgear. M. Cô de ilg Christgiang dovrar quests Tsching Sens? [p. 75] S. El de dovrar quels bainanandreg, e adegna sieva la viglia da Dia, e con Intelleg, ed eara pertgirar quels con grond adaig, pertge els enn las Fenestras, per las qualas savens vò en la nossa Orma ilg putgea, e sieva la moart. DELLAS QUATRAS ple davosas tgiosas. M. Qualas enn las ple davosas Tgiossas. S. Questas Quatter. 1. La Moart. 2. Ilg Giudizi. 3. Ilg Parveis. 3. Ilg Anfiern. DELLA CORONA, E Rosari grond de nossa Donna. [p. 76] M. Een tge maniera màntignas la Devoziung? S. Con deir Paternos, ed ilg Rosari, e partratgear ilgs quindisch Misteris, en ilgs quals stat la vitta da nos Signer Jesu Christi. M. Co sa dei la Corouna, o Rosari pitschen da nossa Donna? 8. En questa veisa, in sa dei Sesanta Treis Aves Mareias, e sieva mintgia Diesch Aves Mareias, eng Paternos en honur dilgs Sesanta Treis Onns, tge nossa Donna è viveida sen quest Mund, ed alla feng Ena Cardienscha. M. Tge anz stoilg partartgear coura tge ins dei quest Rosari? S. Las Leteztgias, tge nossa Donna ho gia en questas sear tgiossas. [p. 77] 1. Coura tge ilg Angel Gàbriel ho porto ilg Saligt.
PPN345572629_0035-0161.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 117 2. Coura, tge ella ho visitó sointgia Elisabeth. 3. Coura, tge ella ho parturia ilg sies sointg Felg Jesum. 4. Coura, tge ils Treis sointgs Regs enn gnias, ed hon Adorò nos Signer. 5. Coura, tge ella ho cattò ilg sies sointg Felg en ilg Tempel disputond con ilgs Doctours. 6. Coura, ella ho via ilg sia S. Felg ristizò da moart en vitta. 7. Alla fing tier las treis Aves Mareias, coura tge ella è gneida Encoronada en Tschiel dalla Sanctissima Trinitat. En questa veisa ho la gronda Regina dilg Tschiel, mussò ad eng Religious da S. Franzeschg. M. Co sa dei ilg Rosari grond da nossa Donna? [p. 78] S. Jn se dei tschient, tschiungcangta Aves Mareias, e tranter mintgia diesch Aves Mareias eng Paternos patertgiont ilgs Quindisch Misteris dilg Rosari. M. Quals enn ilgs quendisch Misteris? S. Tsching da Leteztgia. 1. Coura ilg Angel Gabrièl ho porto ilg Saligt a nossa Doña. 2. Coura tge nossa Doña ho visito Sointgia Elisabett. 3. Coura tge nossa Doña ho partaria nos Signer. 4. Coura tge nossa Doña ho presentó nos Signer ailg Tempel. 5. Coura tge nossa Doñ(n)[a] ho cattó nos Segner en ilg Tempel disputand con ilgs Docturs. JLGS TSCHING DA Dolours. [p. 79] 1. Coura tge nos Segner ho faig Oraziung or' ilg Jert. 2. Coura tge nos Segner è gnia gaislio ved la Petgia da Pilato. 3. Coura tge nos Segner è gnia Corono con la Cooruna da Spignas. 4. Coura tge nos Segner ho porto la Crousch silg Cuolm Calvari. 5. Coura tge nos Segner è sto mess ved la Crousch, ed é moart ve da quella. JLGS TSCHING DA Gloria. 1. Coura tge nos Signer é Lavò se da moart en vitta. 2. Coura tge nos Signer è ja a Tschiel. 3. Coura tge è gnia termes ilg Soing Spiert. [p. 80] 4. Coura tge nossa Donna è stada portada a Tschiel. 5. Coura tge nossa Donna e stada encoronada dalla Sointgissima Trinitat. Ad usascheia tantas geadas sco nous schaing ilg Rosar, stovainsa quel deir con devoziung, e patertgear ved quest quendisch Misteris.
PPN345572629_0035-0162.xml
118 Cuorta Doctregna o Mussamaint DUSPETTA. IX. Co las Leggs dessen veiver ansemen. M. Quala é la fing della Legg. S. La prema é da schendrar Unfangs, e quels treer sè en tema da Dia, perqueilg tge i davainten salfs l' otra tge ella seia eng (mitel) mitel encunter ilg putgea della tgearn. [p. 81] M. Tge honilg las Leggs da far per vegneir a quella fing? S. 1. Deien se tigneir, tgear e sa gidar l' ing l' oter en lour basengs. 2. Veiver con pasch, e carezza. 3. surportar con pazien[z]tgia l' eng l' oter las mendas. 4. Salvar fei, et verdat en la Legg. 5. Dar l' eng l' oter bung exempel, schinigear ilg putgea, far Oraziung, ed otras bunas ovras. M. Qualas tgiosas ennig cunter, quests tsching puings. Qualas las Leggs dessen ple tschinigea? S. Questas principalmaing. Ilg hass, greta, dispetas, smaladictiungs, aveiras, sa tre sè leing loter, grobs pleets, dar encunter, betgia tascheir, e dar caschung da suspets &c. [p. 82] M. Tge dei la S. Scarteira dallas Leggs, tge salven questas surnumnadas … tgiosas? S. Eccl. cap. 25. Dei, tge treis tgiosas seian tgearas a Dia, e agli Mund la Paasch trantar Fardagliuns, la Carezza dilg Prossim, e la convenienscha … dellas Leggs. M. Stonilg damai las Leggs vurdar d' esser adegna en Paasch? S. Gea, queilg stonilg far, ed eara veir adaig, tge ilg[s] Unfangs, ed oters da tgeasa veiven en Paasch, e convenienscha pertge e enna tala tgea sa è Dia, a tutta vanteira. M. Tgè maal dareiva della sconvenienscha dellas Leggs? S. Blear maal 1. Piraingten las lour Ormas tras queilg tge fan putgea. 2. l' on [p. 83] nüng legramaint ansemen, sonder veiven sco Tgiang, e Giatt. 3. Datten schgiandel ailg[s] Unfangs, ed oters da tgeasa. 4. Porten tristezza ailgs parains, ed Ameis. 5. hon nügna vanteira, e la Roba vò anavos, davainten povers, pearden lour bung num datten caschiung ad oters da deir maal, e vignen lò tras sbittos. 6. Dia ilgs hassegia, ed e betgia con els pertge Dia e nouva tge é la Paasch, ilg Demouni aber é con els en tgeasa, ed ils regia. 7. Veiven ansemen sco en eng Purgiatieri, ed enn en grond prievel della condemnaziung, pertge S. Pool det tge quels tge veiven en hass possen betgia eir en ilg [p. 84] Reginavel … da Tschiel Gal 5. M. Tge ple dè ilg Om schinigear per veir buna Paasch e ventireivel stand?
PPN345572629_0035-0163.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 119 8. El de betgia esser mengia deir ò straing con la Doña betgia la salvar maal sainza gronda caschiung, betgia giuear, spender, betgia la pluntar, e sfar la Roba malnizevlamaing. Da ple coura ella è grossa betgia pluntar con tut tge ella ves merito per quelg tge geia betgia maal con la Createira, ed eara per quest moteiff betgia far, fàr lavours greavas, o vilintar per esser savens grond don alla Createira. Melsanavang … salvar honestamaing Dona ed Unfangs còn la vivonda, viscadeira, ed ottras tgiossas necessarias. [p. 85] Sco eara dè el betgia veir per maal, sche la Doña portas spess Unfangs, oder mai, pertge queilg statt en mang da Dia, e fasches greff putgea betgia angal tras dar tristeza alla Doña, sonder eara caschiung, tge ella impedes ilg frig. M. Tge de, aber ena buna Dona far per veir Paasch? S. Ella dè tigneir baing tgeasa, e sia Glianga a mistreng, esser d' hanour e sobra, ailg Om obedevla, sco dei S. Pool ad Ephe. 5. oter sc' hel coman das tgiosas malas, betgia dar caschiung ad el da savilar, schmaladeir, e zacragear, betgia esser stinada, e dar cunter, pertge lo tras davainta blear maal. [p. 86] M. Fó la Doña putgea de betgia salvar quests pungs? S. Gea, e qua geada mortal particularmaing coura tge ella e tank fitgeada, e stinada, tge ilg Om lo tras zacreigia, e smaladescha, o tras noschadat obedescha betgia alla Legg. M. Fo la Doña putgea da vender or tgeasa dascoaus? S. Sche queilg davainta per niz della tgeasa, o basings, sch' eigl nüng putgea, aber mettend maalnizevlamaing, sch' eigl putgea. M. Fo la Dònna putgea mortall da betgia obedeir alla Legg? S. Gea, deien ilgs Doctours. Per la prima. Coura tge fes prievel tge ilg Om fasches schiglio tgiosas malhonestas. [p. 87] per L' Ottra sch' el savilas fig, o gnis grond schgandel. M. Sche las Leggs impedessen, tge na gnissen portansas per tema da blears Unfangs, o per oters moteifs, tge putgea faschesan? S. Quess faschessan Putgea conter la Nateira, ed eng tal putgea mortal (i seia dellas Leggs, o ottras persounas) tge Dia ho mazó Onam Gene 38. Anc eng pi grond putgea faszchessen quels con piglear aingt qual tgiosa, o faschesen anzatge per perintar o las mussasen, e consegliassen lo tier. M. Pon las Leggs far otters pütgeas, da malschubradat? S. Gea e qual geada grefs putgeas sco deien ilg[s] Doctours Contut sche qualtgin ve. [p. 88] surpasso en quel stand, sche confessi ad en perdert Confessour con dumandar ell, sche i seia putgea oder betgia e suvonda ilg sies conseilg.
PPN345572629_0035-0164.xml
120 Cuorta Doctregna o Mussamaint DUSPITA. X. Della obligaziung da Babs, e Mamas davart ilg treer se ilgs Unfangs, e quels tursegear. M. Tge screiva S. Gion Crisost. Dilg treer se ilgs Unfangs. S. En questa veisa Hom. 9. in 1. Ep. ad fim. Tge gronda paia seilg da baing mussar, è treer se ilg[s] Unfangs en tema da Dia ed da pitschen ilgs unffreir se ad el. pertge sco quels, tge [p. 89] da petschen ansé mussen baing ilgs lour Unf(f)angs hon grondas Benedictiungs, … e vanteireas, usaseia eara quels tg malamaing mussẽ gronds casteits, e svanteiras. Partartgio baing quest vous Babs, e Mamas, e musso fleisamaing ilgs Unfangs con ilgs castiar, e tigneir en tema da Dia, pertge la Giuventegna é schliatta, e manglousa da blears Mussaders, e Doctregna, e vigila[n]za. B scha da petschen ansé enn bain mussos, sche datten dalonder anvé poca fadeia tras la buna dissada. Nüna tgiossa schleata, sche gea els fisan inclinòs de gneir laschada tier, e vurdo tras la detta. Avangt tut aber sto gneir tigneida bona regla, ed [p. 90] en schubradàd, pertge la frechadad e malschubradad metta prinzipalmaing … la giuventegna en perdiziung. Con tut sche visain, castiain, schmanadatschain, ed amprovain tuts mittels per treer ilgs Unfangs tier ilg baing pertge quels enn ilg nos pi grond, e custeivel Thesour, e per queilg ilg pertgirain con fleis, sinaqueilg tge ilg Lader(s) ni ilg angoli. Aber ussa daventa tut ilg contrari veingmes tut flis e fadeia, tge ilgs Eers, a Proos vignen baing luvro, laschan davent ad eng, tge varda baing tier, vignen tschartgeas bungs Serviturs, Luvraings, e Pasters per ilgs Tiers iraschonevels, da queilg aber, tge a nous é ilg pi tgear, e [p. 91] dessen ilg ple stimar, patergiang il pi poc, e da metter tier bungs Mussaders tge mossen beals, e sanadevels mussaments, e Doctregnas. Dovess schiglo baing nüna Roba, ni Eerrs ni Proos esser pi tgears, tge ilgs Unfangs, schinavanct tge per amour da quels, pigliansa se tuts quitos. El è per ena gronda naradat, pertge sch' ilgs Unfangs en schleaz, sche, la Roba nizegia navot ad els sche glean aber bungs, sche la misergia po ad els purtar nüng don &c. scheva S. Gion Chrisostom. M. Quala e la tgiosa tge usa e schi bleara mala gleut silg Mund. S. La principala è tge la Giuventetna ving betgia mussada. [p. 92] M. Stat damai blear sin baing mussar ilgs Unfangs. S. Gea fig blear, pertge, tge ilg Saligt da blears, e vanteira en quest e, l' oter Mun(g)[d] dependa dilg baing mussar, schinavaint tge blears tras quelg davainten salfs, blears aber, per betgia esser mussoos veg[n]en condemnos, … e lotras tras blears en Tschiel vignan a ringrazgear Babs,
PPN345572629_0035-0165.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 121 e Mamas, ilgs condemnos aber en perpetten schmaladeir, pertge ilgs hon betgia mussos. M. Ston eara Babs, e Mamas, e tuts tge hon da mussar ilgs Unfangs dar straing quint a Dia? S. Gea fig straing, ad ena part angal ilg perqueilg vignen ad esser en grond prievel della [p. 93] condenaziung, perqueilg tge hl' on betgia faig avonda a lour Offici. M. Sinaqueilg damai tge tutts vegen sin quest mund, buna vanteira, e sin l' oter ilg Reginavel da Tschiel, tge stonilg far? S. J dessen con tut fleis amprovar, tge ilg[s] Unfangs da pitschen anse seien devozious, sa deisen en ilg baing, e hassegen ilg maal avanct tge na Peglen qual mala pratica, e per quest dessen veir ple quito, tge dilg vivintar, e far rechs, e gronds, pertge en tala veisa davaintean gronds perpetnamaing, e Babs, e Mamas vignen haveir honour, e leteztgia. M. Tge ston ilg aber far per treer ilg[s] Unfangs da pitschen devozious. [p. 94] S. 1. Ston mintgia Dè roier Dia per els. 2. Savens ilgs anzinar, ed unferteir se a Dia. 3. Jlgs caztgear tier las bunas ovras, e starmenttar … giu da tuts Putgeas. 4. Far andamaint la moart, Giudizi, Anfiern, e Parveis, ed ilgs dissar da temeir Dia. Sco tuts quests, ad oters puings, tge vignen cò sieva, dessen Babs, e Mamas, tigneir avant schi di tge i sa deisen tier ilg baing, sco Tobias ho faig. M. Co dessen ilgs Unfan[g]s gneir anzinòs, ed unfertias se a Dia? S. Con far l' anzagna della S. Crousch sour els scend. Jlg Bab, ed ilg Felg, ed ilg Spiert Soing vous benedeschi, e alloura deir. O mies [p. 95] Dia pèglia sè quest Unfangt per ties serviaint, e do ad el graztgia da mai te offender. M. A tge dessen Babs, e Mamas da pitschen anse ple disar ilgs Unfangs? S. A quest prinzipalmaing 1. Da clamar savens, e con revereanza ilgs soings, e dulgschs Nums: da Jesus, e Mareia. 2. Da tigneir ilgs maangs a Dia, ed ilgs jelgs encunter Tschiel. 3. Da far Oraziung Seira, e Damang enschanuglias, savens l' anzzinar, ed unferteir sè a Dia schiondt con mangs a Dia avant: O Mies Dia, e mies Signour piglia se me per ties serviaint, e do gra[z]tgia, tge ja mai na croda en putgea mortal, e cloma [p. 96] me tier en bung stand. 4. Con mussar tge i dessen queilg deir seira, e damang decormaing. 5. Da mintgia Dé eir a messa sche glè pussevel, ed a sias Tamps eir a doctregna. 6. Da deir Paternos avant, e sieva ilg maglear. 7. Adegna partartgear, tge Dia, seia en preschienscha e veia tuttas tgiossas. 8. D' esser misericordevel, … e piglear putgea dilgs Povers. 9. Dilgs mussar d' unferteir se tuttas Ovras a Dia, e quello tras adegna Lodar, e ringraztgear.
PPN345572629_0035-0166.xml
122 Cuorta Doctregna o Mussamaint M. Tge dessen far per dissar ilgs Unfangs da deir Paternos, Seira, Damang en schanuglias? S. Betgia ilgs dar da maglear [p. 97] antochen tge gl' on betgia lavo mangs, e deg paternos en schanuglea. M. Da tge putgeas dessen Babs, e Mamas ple tursegear ilg[s] Unfangs? S. Da tuts, spezialmaing aber de quests, dilg deir manzignas, deir mala verva, schmaladeir, angular, far dons durlar, deir aveiras, piglear l' honour, dil deir mal dilg prossim, dilg giuier, surbever, laschanteivadat, Luschezza, naoschas compagneias, mala obedienscha, malschobradats con partraitgiamaints, pleets, ed ovras. M. Co stonilg Babs, e Mamas impedeir ilgs putgeas a lour Unfangs. S. 1. Els ston (f)[s]esez, e tuts quels da tgeasa sa pertgirar [p. 98] da fár, e deir maal avant ilgs Unfangs. 2. Sche bood scotge i sacorschen, tge i ve[i]en surpaso, ilgs castiear aber sainza savilar, a schmaladeir. 3. Betgia lasch[e]ar eir en malas companeias, Saltars, gieas, plaz or da Tgeasa da noig, las Figlias sur tut. 4. Roier Dia per els, sina queilg tge ei detta graztgia desapartgirar dil putgeas. 5. starmentar dilgs putgeas con metter avanct, tge, eng, tge mora en putge mottal stobtgia parpetnamaing … en ilg Anfiern ad endirar. En quella fuorma ho la Mama da S. Ludovic faig, sciond, tge ella les pi bugent veir ilg sies Felg moart, tge fascend eng putgea mortal. 6. Dovrar [p. 99] la peartgia en ilgs basings. M. Tignen Babs, e Mamas tgears ilgs Unfangs, tge ilgs casteien betgia? S. La S. Scarteira dei, tge tals igls hassegen, quels, aber, tge dovran la pertgia, quels carezzean. Eccl. 30. Prov. 13, 23. Deien lascha betgia sieva da castiar ilg ties Unfang, pertge sche te dat le pertgea, scha mora el betgia lo tras, aber spendras la sia Orma dilg Anfiern. M. Fon ilg putgea da betgea duvrar la pertgia coura ilgs Unfangs hon meritò. S. Sieramaing, gea Dia casteia qualtgea zund fig, sco Heli, pertge el sin l' antschiatta è gnia per la vaseida. 2. ilgs sies Filg enn en eng Dè resto morts. 3. E el mort [p. 100] dalla mort anetgia don giu dilg Sessel. 4. La sia Brit hò da longa parturia, ed e morta. 5. Nüng da sia parentala è gnia vülg. 6. Schi baing tge el é sto Rich, è dilgs Pri[n]cipals, è la sia descedenza crodada en gronda misergia. 7. La dignitat Sacerdotala é pigliada davent dalla sia schlatta. Alla fing Dia é stò tanct vilo tge el ho engiro, tge tal putgea tras nigina Unfrenda vigna perduno 1. Reg. c. 1. 2. 3. 4. M. Ho Heli betgia coregia ilgs Unfangs. S. Baing sco dei la S. scarteira, aber mengia leef, e betgia savens avonda,
PPN345572629_0035-0167.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 123 ed eara betgia castea. Tras queilg casteia Dia grevamaing anc [p. 101] oz ilg dè blears Babs, e Mamas savens con malsognias, misergias, ed otras schvanteiras. M. Tge ston ilgs Babs, e Mamas far per treer anandreg ilgs Unfangs, sainza pluntar? S. Els ston amprovar da safar leir baing dilgs Unfangs, e queilg po daventar en questa veisa. 1. Ston els, sche gea toz vessen faig blear schleat, mai ilgs schmaladeir. 2. Betgia blear schmanatscear e far grond fracass, sonder con poocs aber scharfs pleets ilgs corriger. 3. Mussar da leir baing ailgs Unfangs, auncaloura duvrar la pertgia. M. Co anz sto ilg dovrar la pertgia? S. Betgia mengia liederlich, e prest, schi bood sco els hon [p. 102] falo, sonder spitgear antochen tge gl' on bain merito, ed usasceia dar da raar, minchgia eada fig, e braf, pertge coura tge vignen savens gaschloos sche fon ilg lilanza e stemen navot. 2. Betgia plunchtar en la greta, sonder sieve tge lé calada, pertge en la gretta davainta nüng baing. Jlgs gronds aber, tge en otra veisa pon betgia gneir mussos, ed hon merito casteis sche quels con la pertgia en Leg deien gneir gaschleos. 3. con ilgs Unfangs betgia esser mengia ruch, con dar, con lena, piglear per las Ureglieas, o per ilgs tgiavels, betgia dar sin ilg tgea, betgia con ilgs peis, pertge lotras vignen rovinos. &c. [p. 103] M. Coura tge ilg Bab casteia ilg Unfang, dess la Mama dustar. S. Zund betgi(e)[a], aber baing gidar tier ilg castei, schiiog ilg Unfang ving ruvino. M. En betgia oters mittels per mussar ilgs Unfangs? S. Baing, gl' e eara la fom sco betgia dar de magleàr anttochen meaz De, betgia dar tschaina, far star en schanuglias sper la meisa dantanct tge ilgs oters maglien, oder far deir paternos baing di enschanuglias, betgia laschear eir or tgeasa tier otras Compagneias, sco quels Unfangs, tge sa deporten baing en lour preschienscha, lodar, e schintgigear qual tgiosa &c. [p. 104] DUSPITA. XI. DAVART LAS. Schmaladicziungs da Babs, e Mamas encunter ilgs Unfangs e liederlichadat da quels. M. Eilg betgia bung da mussar ilgs Unfangs con schmaladicziungs? S. Tutta veia betg, glea blears lo tras hon rovino ilgs Unfangs, pertge tras ilg schmaladeir dilg veilgs davanten ilgs giuovens schventireivels -
PPN345572629_0035-0168.xml
124 Cuorta Doctregna o Mussamaint mals, e fitgeas, e tras queilg ailgs veilgs datten grondas angoschas, e quitos, e savens croden en ilg putgeà dilg Striing. M. Queilg è baing starmenttaus, aber dei a me co lascha [p. 105] Dia crodar ilgs Unfangs en ilg striing? M. Dia é gist, sedreg ilg sies Giudizi. Tras queilg tge ving givischea, e schmaladia ilgs Unfangs con deir Vundischend, posses romper las tgiomas eir en togs, ilg Tung te mazar ilg Diavel te portar posses arder, sclopar, fundar, dat Dia angoschas, malsognias, e svanteiras, sco i ving ad els givischea, numnadamang, tge i vignen punschias, Sigirtos Naiantos, ò pendias, oder star or otras schnuvevlas moarts, e schvanteiras. … Tras queilg tge i clomen ilg Diavel, sche veng el, e lo tras davainten maal spiritos, ò surmanos en lig striing, ed alla feng magnia el lour, [p. 106] ormas ailg Anfiern. S. Augustin screiva Lib. 22. cap. 8 d' ena Mama, tge ho schmaladia diesch sies Unfan[g]s, ilgs quals tuts da longa sieva con grond tremblar da lour Coarps enn gnias castieas, e con vargognia hon stuvia correr per ilg mund antuorn. Ena otra Mama ho schmaladia era sia Figlia, e dalonga è Belzabub con ena Legiung da Diavels eia en quella. M. Dei ossa a me, sche gl' é possevel, tge tras las schmaladicziungs dilgs vigls sez, e lour Unfangs possen crodar en striing? S. Gea, sco Binsfeldius Tr[r]actatu de confessione mala. Tge trancter las seat principalas tgiossas da crodar en striing [p. 107] la prema seia l' ignoranza en las tgiosas da Creta, e Doctregna Christiana. 2. Las superstiziungs. 3. La malschobradar. 4. Las schmaladicziungs. 5. Mengia gronda tristeza en las travaglias. 6. Mengia gronda angurdezza della roba. 7. Mengia gronda curiositat en tgiosas, tge ne tocca da saveir ad usascheia la schmaladicziung da quest taims schi comegna é ena tala caschiung, e con queilg tge schmaladeschen se sez, ed ilgs lour Unfangs, sche laschia Dia savenz daventar sco els hon givischea, e schmaladia. M. Sche la schmaladicziung è la caschiung dilg striing, co ving ad eir, tge ussa ving tanct schmaladia. [p. 108] S. Glé da temeir, tge dacodanve seia blear ple striing tge avanct taimp, pertge tge ussa ving blear ple schmaladia. Tgi vot esser damai schi schleat da ple schmaladeir dacodanve, e dar caschiung a se sez, ed ad oters da crodar en striing? tras ilg qual ving pigleada roba vita, baing, ed honur, e savenz ilg Saligt del' Orma. Vadamai a Babs, e Mamas, tge schmaladeschen avanct ilgs Unfangs ilgs quals amprenden dad els, e na vignen castieas. M. Tge deien ilgs Doctours dalla liederlichadad da Babs e Mamas enconcter ilgs Unfangs?
PPN345572629_0035-0169.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 125 S. S. Gion Chrysostom Lib. 3. cont. vitup. vit Mon [p. 109] dei tge quels tge na teiren ilgs Unfangs or dilg putgea seien pi schleats, tge quels tge ilg[s] mazen, pertge quels mazzen angual ilg Coarp, tals Bab, e Mamas aber Orma, e Coarp, ed eara metten en ilg Fie perpetten partartgie baing vous Babs, e Mamas, e Piglio a coor questa starmantussa sentenzia, betgia dar tier ailgs Unfangs tanta libertat, e dacodanve veggias ple quito dad els. Betgia laschio quels correr mengia blear per las giassas, o en oters lies betgia ilgs laschio sa sarar aint e giuear daschaus mats, e matangs vilgs da seis Ons betgia ilgs laschio en solet pertgirar Bieschtgia, o eir per Lenna, en Gooz, pertge [p. 110] tras talas caschiungs davainten savens blears, e greafs putgeas. dessen eara pitschen Buobs con las Soras, Fantgealas, oder otras femnas betgia dormeir coura tge l' eng ho seat Ons, sche gea tge l' oter è pi giuven, perqueilg tge i vignen betgia surmanos dilg Demouni, e dalla tgearn. Sco blears con grond displascheir hon sa lamento, tge seia davento con els é roiia tge oters deien gneir visos. E per la fing betgia laschear quels en la laschenteivladat. M. Da tge putgeas dessen Babs, e Mamas ple impedeir ilg[s] Unfangs. S. Da tuts putgeas avanct numnòs e ilg taimps da [p. 111] Schever, Nozas, Perdunanzas, betgia la Noig laschar eir en compagneias da pievel gioven, pertge lo tras ving blear maal con zunt da malschubradats ed eara da striings schinavangt tge persunas Giustizieadas hon confesso, tge tras eir la Noig a plaz seien stadas surmanadas, pertge ilg Diavel aigls Felgs e comparia eng sumeglia degna Feglia, ed [ag]las Feglias en sumeglia d' eng Giouven e con els faig ovras carnalas. Contut Babs, e Mamas dat mai tier ailgs vos Unfangs deir or tgeasa la Noig tier talas Compagneias, … o platz pertge tge gl' ean Scolas dilg Diavel. 3. Jlg schever … e Firos &c. Betgia laschò [p. 112] eir tanct muront con zund da per se en Clavoos, e tgeasas sa sarar aint angaal duas persounas ansemen &c. M. Da quants Ons an se de gneir do vuorden, tge ilgs Unfangs geien a messa, Domengias, e Firos, e peglien Penetienztgia? … S. Ordinariamaing coura els hon seat Ons, e coura ilgs pitschens hon da far queilg, scha Babs, Mamas, ed oters dessen quels mussar co tadlar messa, e piglear Penetienztgia. M. Coura en Unfang so liger, tge ston ilgs Babs, e Mamas la seira particularmaing … far fàr? S. Avanct tuts quels da tgeasa far liger qual beal Codisch Spiritual. [p. 113] M. Coura tge ins vot tarmetter ilgs Unfangs a masseer, o per emprender qual tgiosa, nouva, ed en tge Liea ans ho ilg dilgs tarmetter?
PPN345572629_0035-0170.xml
126 Cuorta Doctregna o Mussamaint S. En tals nouva tge gle buna gleugt, per queilg tge amprenden betgia da far dilg maal, a con zund nova tge glè betgia privel da malsichtiedat, perqueilg eilg betgia dilgs laschear trancter ilgs Contraris da Creta, schi gea tge vessen pi bliung, e ple paia, pertge a quellas personas, tge hon continuo da star con tals ean crodadas tier blearas schvanteiras ved roba ed honour, &c. Sco savens e gnia experimentó. Tras queilg ho Carolus Prinzi de Lotringia gl' On 1624, faig eng [p. 114] Decret tge nüng des laschear sies Unfangs trancter ilgs contraris della veira Cretta, e quels tge tal observen betgia, den gnir castieas ved roba, e vita. M. Tge ple è da basings, sinaqueilg tge ilgs Unfangs davainten Soings, e devoziaus, e vantirevels? S. I tge ilgs vülgs seien devoziaus, magnen era vitta Sointgia, e con fleis fuien tuts putgeas, pertge ilgs Unfangs en ilg baing, e maal ordinariamaing … suvonden ils lour vülgs, sco ilg sprichvort, sco ilgs vülgs tgianten, salten ilgs giovens. E Dia prometta a bungs Babs, e Mammas Misericorgia … en mille schlatas, e Generaziungs. Alincuncter schmanatscha [p. 115] da castiar per ilg[s] putgeas dilgs vülgs sin la tearz, e Quart Schlatenia. 2. Dessen vurdar da betgia laschar davos ailgs Unfangs Roba malgista, pertge talla betgia angal navota nazegia, sonder maglia eara, e metta an togz la Gifta, ed ilgs Unfangs lo tras vignen en gronda povradat, scola experienscha mussa. M. Ean damai ilgs Unfangs gnies castieas per ilgs putgeas dilgs viilgs, ed oters per lour bona vita daventos ventireivels? S. Gea, e da quels enn blears, pertge ilgs Unfangs dalla descendenza da Cham, Saul, Salomon, Jeroboam, Achab, ed oters enn crudos en blear maal, pertge [p. 116] ilgs lour Viilgs hon faig putgea. Alincuncter aber ilgs Unfang[s] d' Abraham, Jsaac, Jacob, Tobias, ed oters da bungs, e prous Babs, enn gnies Benedies, e ventireivels. DUSPETTA. … XII. DILG MOREIR da Babs, e Mamas, e co ilgs Unfangs dessen sa deportar con els. M. Tge dessen Babs, e Mamas con lour Unfangs far avanct tge moreir? S. J dessen en lour malsognia ilgs Unfangs tuts clamar tier els, ed a quels danovamaing far andamaint tuts [p. 117] quels bungs mussamaints doos en sanadat, roier tge ilgs salven, e prinzipalmaing quests co sieva. 1. Tge deien haveir Dia en lour Coor, e quel lodar e roiear, tge el ilgs magnia sieva la sia Soin[t]gia viglia. 2. Tge veiven en Paasch, e
PPN345572629_0035-0171.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 127 convenienscha particularmaing en la partiziung del' Ierta, e de quela far part ailgs povers, ed allas Ormas dilg Purgiatieri. 3. Honorar, rivereir, ed obedeir ailgs lour Babs Spirituals. 4. paear gugent las fadeias, ed eara ilgs dabets faigs en lour vita, e restitueir las tgiosas betgia seias. 5. Saflisigear da salvar ilg Prossim, sco els lessen gneir salvoos dat oters en la fuorma, sco Tobias [p. 118] ho viso sies Felg avanct tge moreir, ed eara S. Ludovic. M. Co damai ho faig S. Ludovic con sies Felg Philipo avanct tge moreir. S. El ho quel clamo no tier, e comando ad el da Coor questas bealas, lodevlas, e Sointgias tg(e)[i]osas sco per Testamaint. Per ilg amprem mies Felg a te cumand ja da carezar Dia avanct tuttas tgiosas. 2. Mai fo putgea mortal avanct andeira tuts tormaints. 3. veigias pazienztgia en las travaglias. 4. Seies humiliteval en la venteira. 5. peglia savens penetienztgia da perderts Confessours, e peglia tut giu da lour mang. 6. Tedla con fleis ilgs Soings Offizis con betgia vardar antuorn. 7. [p. 119] Ailg[s] Povers seie(s) misericorgevels. 8. Amprova adegna da conversar cun bunas(s) persounas. 9. Jlg pleed da Dia tedla savens. e con adaig. 10. Lascha mai angular l' honour en tia perschinscha. … 11. seies ringrezieivel a Dia. 12. Dovra Gesteia tignond la Bagietta gista. 13. Fo restituziung noua gle basings. 14. Tigna se ilgs Dregs da Baselgias spendas, Pravendas, ad otras tgiosas Pias. 15. Seies adegna obedeivel alla Baselgia, e ties Bab Spiritual. Sen la Feng ho el deg mies tgear Felg, quel baing, tge eng Bab po givischear da Dia a sies Felg, giaveischa a te. La Soin(g)t[g]ia Trinitat e tuts ilg Soings te partgeiren [p. 120] da tut maal e detta a te gra[z]tgia da far anandreg adegna sieva la sia S. velgia, perqueilg tge nous sieva questa vita ilg possen veir, guldeir lodar, e ringraztgear en perpetten con ilgs Bieas. Amen. M. Quantas tgiosas enn ilgs Unfangs oblieas a lour Bab e Mama? S. Prinzipalmaing questas quater La Carezza l' Honour, l' obedienscha, ed ilg Agigt, pertge els sieva Dia hon eara do la vita, la vivonda, e bungs mussamaints. M. Co voilg con quels Unfan[g]s, tge fon betgia questas quater tgiosa a lour Babs, e Mammas. S. Quels tals enn schmaladies da Dia Deut. 27. con [p. 121] prievel dilg lour saligt. 2. moren pi boo[t], 3. enn malventirevels sen quest mund, 4. sumgliantamaing vignen eara els gneir salvos dilgs lour Unfangs. M. Quals Unfangs, fon putgea ancunter 'honour, carezza doveida a Babs, e Mamas? S. Tuts quels, tge con Bab, e Mama enn fregts tgianschen rochamaing
PPN345572629_0035-0172.xml
128 Cuorta Doctregna o Mussamaint con gretta, varden sgeir, stenden or la Glianga marmognen, datten schnetgels, porschen ilg truz, votten betgia sa laschear comandar, tursatgear, o castiear. Quels eara tge san tgiosas schleatas, o enn malundrevels avanct Bab, e Mama, ilgs vilaingten, daten caschiung da tristeza, oder sa turpegen dad els, oder [p. 122] ellas samareiden daschous counter lour viglia. M. Quals Unfangs fon pi grond putgea cuncter Babs, e mama. S. Quels, tge ilgs schmaladeschen, giaveischen la moart deien maal, fon gomgias, pluncten oder sen oters groos fon da leed. Tals Unfangs pi gronds, e viilgs, tge glenn e ple mereten betgia angaal la paigna temporala, … sonder eara ilg Anfiern sez. Exo. 21. M. Coura tge eng Unfangt non obe(s)de[s]cha a Bab, e Mamma davard ilg surbever, malschobrad[a]ts, oder oters maals vets, tge, meritescha el? S. Dia comonda, tge Babs, e Mamas dessen tals tgisar ailg Oberkeit per easser casteas, e mazoos per exempel ad oters. Deut. 21. [p. 123] M. Enn ilgs Unfangs oblieas d' obedeir, coura tge Bab, o Mama coma[n]da tgiosa[s] malas, e concter ilg saligt. S. Tuttaveia betg, e pon betgia gneir sforzoos a queilg en bunas, e pusevlas tgiosas aber non obedond o schond, tge i dessen far sez, oder comondond ad eng oter fòn putgea. M. Tge ston ilgs Unfangs partartgear per tanct pi gugent e grond meret honorar ad obedeir Bab, e Mama. S. Els ston partartgear, tge Dia tschiangsca tras lour Bab, e nossa Doña tras lour Mama e usascheia tuttas tgiosas far per honorar nos Signer e nossa Donna. M. Tge signifitgescha l' agitg, qual ilgs Unfangs enn culpangs [p. 124] a Bab, e Mama. S. Ei signifitgescha, tge i dessen star tier en la[s] lavours, con dar ad els Speisa, e brevonda cuora tge i pon bet(t)gia ple se gidar sa sez, betgia ilgs bundonar, sonder ilgs consolar en malsognias, basings e travaglias. Conzund aber enn els oblieas da promover ilg saligt da lour Babs, e Mammas procurond tge prema da lour moart seien Provedies con ilgs S. Sacramaints, ed enn oblieas da roier Dia per els, i seien veis, oder moarts. M. Nouva mossa la S. Scarteira, tge ilgs Unfangs seien oblieas da portar a Bab e Mama carezza, honour, obedienscha, e agigt? S. Quest e ilg Schantamaint [p. 125] della Nateira, ed ilg quart Comondamai[n]t … da Dia Deut. cap. 21 a 22. Exodi 31. E particolamaing, Eccl. 3. ed otters lias della S. Scarteira. M. Tgi iscanz oblieas d' honorar, ed obedeir sieva Bab e Mama.
PPN345572629_0035-0173.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 129 S. Jlgs nos Superiours Spirituals, Patrungs, Oberkeits, e Padrasters. M. En ilgs Unfangs, ed oters Jrtavels ear oblieas da complaneir ilgs Testamaints … dilgs lour veigls. S. Gea, e savents fon putgea mortal con betgia complaneir, o impedeir la voluntat do lour vilgs, tge hon faig, Almosnas ailgs moarts, Baselgias, e povers, oder en otra veisa per lour Saligt. [p. 126] Eara schei sacorschen d' h(e)[a]veir irto roba malgista, sch' enn ilgs Irtavels oblieas da restitueir, sco eara da paear ilgs debets. M. Fon ilgs Unfangs putgea da piglear daners, Speisa, bevronda, o otras tgiosas daschous a Babs, e Mamas, o tschintgigear or tgeasa seeanza lubienscha, o con sfar l' Ierta malnizevlamaing? S. Gea quels tuts fon putgea Proverb. 28. e quels enn oblieas alla restituziung. … sche Bab, e Mama dumonda. M. Danonder vignil tge blears Unfangs na datten betgia honour, Carezza, obedinscha, e agigt a lour Babs, e Mamas? S. Pertge Babs, e Mamas hon sez la cuolpa per questas [p. 127] quater caschiungs. 1. Pertge da gioveans ilgs hon betgia traig, e musso. 2. Jlgs schmaladie, e lo tras ilgs rovino. 3. Tge lour roba con surbever, … giuvear dertggear, oder schiglio malnizevlamaing hon sfaig. 4. Tge els hon cuncter lour Babs, e Mamas faig ilg sumgliant. DUSPETTA XIII. … … … … … … … Eng Cuort massamaint da veiver Christgianamaing. M. Tge fast la Damang, coura te ta destas? S. Ja schi bood sco mi dest, sche m' anzigna, e honoresch [p. 128] Dia e fegsch l' intenziung da far sen quel De tuttas tgiosas ad honour da Dia, fegsch mias oraziungs, ted' la S. Messa ed ent tuttas ovras mi partgeira dilg putgea, con haveir Dia adegna avanct ilgs mies jelgs. La seira aber examinescha la mia conscienztgia. M. Coura tge levas sè la Damang, tge deis? S. Ja dei questa Oraziung. Ainct ilg Num dilg Bab, e dilg Felg, e dilg Spiert Soing. Amen. En ilg Num dilg mies Signer Jesu Christ stung ja sé, quel tge me ho spendro con ilg sias custevel Soing Sang, quel viglia me pertgirar, e defender da tut maal ved Orma e Coarp e a me [p. 129] dar tut queilg tge pó me gidar e confirmar en tut ilg baing, tge a me serva per la vita perpetna Amen. O Te tut pussanct, e dugsch Bab da Tschiel, ja te lood e ringratschs dacormaing, tge te hast questa Noig schi misericortgevlamaing me ta tut Romanische Forschungen XXXV. 9
PPN345572629_0035-0174.xml
130 Cuorta Doctregna o Mussamaint maal pertgiro, e schermegea. Ja te roi per la tia infinita misericorgia, e buntat do a me ed a tuts fidevels ilg carschamaint della veira Cretta, migliuramaint della mia vita schobradat dilg mies Coor, e graztgia, spiert ed intelleg, sina queilg, tge ja veiva adegna sieva la tia Sointgia viglia, salvord ties Soings Comondamaints, e tge lo tras sieva questa mortala vita possa survegneir, ed arivar ailg perp[e]tten loos tras Jesum Christum ilg [p. 130] nos dugsch Spindradèr, ilg qual sei con te, ed ilg Soing Spiert, sour tuttas tgiosas lodò, bendia, ed honoro semper, e semper mai, Amen. Jns po eara deir questa nizevla Oraziung. La Paasch da nos Signer Jesu Christi, la vertit della sia petra Passiung, l' anzagnia della Sointgia Crousch la Sobradat della Gloriousa Purscheala Mareia, la Benedicziung da tuts ilgs Soings, la Protecziung de tuts ilgs Angels, l' Intercessiung da tuts ilgs Bieas seien trancter me, e tuts ilgs mies Inameis visevels, e non visevels ussa, e sen, l' oura della mia moart Amen. O Gloriousa Purschealla Mareia, Mama da graztgia, Mama da [p. 131] misericorgia, mi scharmegia dilgs mies Inameis ussa, e sen l' oura della mia moart Amen. Sieva ailg mains deia eng Pater nos, con l' Ave Mareia, e la Cardienscha. M. Tge stoilg far, coura ins antscheva qual ovra o lavour. S. Ja dei questa cuorta oraziung. O Te Soing Bab da Tschiel do a me la tia Sointgia Graztgia, tras la quala tut queilg tge fetsch, davainta en ties lood, e tia amour e veni baing antscheat, e baing schino en ilg Num da nos Signer Jesu Christ, Amen. Sieva eng Pater, nos ed en(s)[a] Ave Mareia. M. Tge fast avanct da ratschever la vivonda. S. Ja dei questa oraziung. O Buntadevel Dia benedescha [p. 132] questa vivonda, tge ving messa avanct, e quella tras ilg Pleed da Dia vigna Santifitgeada en ilg Num dilg Bab, e dilg Felg, e dilg Spiert Soing, Amen. Alloura eng Pater nos con ena Ave Mareia. M. E sieva tge deist. S. Ja dei puschpe eng Pater nos, ed ena Ave Mareia, e sear gi(a)[u] con questa oraziung. Engraztgea, e Lodo seias Te Misericordevel Bab da Tschiel tge te hast oz nous malmeritevels schi bontadevlamaing spisgea. Nous roian te tras ilg ties Soing Felg nos tgear Salvader Jesum Christum ed urbeida della seia Gloriousa Mama Mareia con tuta la Cuart de Tschiel tge te viglias dar la tia Sointgia Pasch a nous Christgiangs, la tia graztgia a
PPN345572629_0035-0175.xml
Cuorta Doctregna o Mussamaint 131 quels tge [p. 133] a nous hon faig dilg baing ed perpetten poos a tuttas fidevlas Ormas, ed eara a nous tuts sieva questa mortala veta la vitta perpettna Amen. M. Tge fast la Seira? S. Ja examinesch la mia Conscienztgia, e fetsch sco quests tsching puinds mi mussen. 1. Da ringraztgear Dia per ilgs Dungs, e beneficis retschierts generalmaing, … e particolarmaing sen quel De. 2. Roier Dia per graztgia, e veira conoschienscha d' ancanoscher, ed hassegear ilg putgea. 3. Domandar quint dell' Orma, sche elle vess offendia Dia sinquel Dè con partraigs, pleets, ovras, e con tralaschear las buna[s] ovras e specialmaing partartgear con fleis ve (l)[d]a [p. 134] quels mantgiamaints, … dilgs quals eng è ple surdo. 4. Roier conhumilitanza Dia perperdung datuts putgeas e mãtgiamaints sin quel Dè comes. 5. Far eng fearm Propiest con agigt da Dia da sa partgirar da far ple putgea, e veir la viglia da confessar ilgs putgeas comess. Sieva eara deir questa Oraziung. O Te mies Misericorgevel, e bontadevel Bab da Tschiel ja te ringraztg tras ilg ties Soing Felg mies tgear Signour, e Salvader Jesum Christum, tge te hast me sen quest Dé dad oz schi bontadevlamaing pertgiro. Ja roi te tg' a me veglias perdonar ilgs mies putgeas, ed eara sèn questa Noig misericorgevlamaing avanct tut maal mi pertgirar, per queilg racamond ja la mia Orma, [p. 135] ed ilg Coorp, e tut queilg, tge la tia infinita grandezza, … e Maiestat a me hó do en ties mangs. Jlg mies Angel pertgiradar seia con me, sinaqueilg, tge ilg noscha Spiert vegia niina pussangsa, e vertit sour da me, Amen. Salidada seies te Regina Mama della Misericorgia, vita dultschezza, e speranza nossa, seies Salidada. Tier te calmain nous bundascheas Unfangs dad Eva. Tier te suspirain nous clamond, e bargiond en questa Vall dellas Larmas. Ei con tut te nossa Bistanta volva ilgs ties misericorgevels Jelgs tier nous, e sieva questa vita mossa a nous Jesum, ilg benedia Frig dilg ties Best. O Misericordevla, O bontadevla, O dulscha Purschealla Maria, Amen. [p. 136] e sieva è da metter vetiers ilg mains eng Pater nos con l' Ave Mareia, e la Cardienscha. M. Sast eara far acts supernaturals da Cretta, speranza, Carezza e rigla leed? S. Gea e quests fetschia ja sco la Soingia Cattolica Romana Baselgia mi 9*
PPN345572629_0035-0176.xml
132 Cuorta Doctregna o Mussamaint ho musso en ena cuorta fuorma, sco stat có siev avanct aber cloma en ilg Spiert Soing con deir. Vegn(i) ò Soing Spiert per ilgs merits infinits de Jesu Christi, è dad a me graztgia da far ilgs Acts da Cretta, Speranzza, e Carezza, ussa ed en L' oura della mia moart, Amen. Act da Cretta. Ja crei en Dia solet en sies easser [p. 137] e treis en persounas Bab, Felg e Spiert Soing. Ja crei en Jesum Christum Felg da Dia, ilg qual per nous ho piglea tgearn humana, ho andiro ed e moart sco Om ve dilg Len della Sointgia Crousch, ilg tearz Dè lavo sé dilgs moarts, è ia a Tschiel danonder el ving silg Dè dilg Giudizi a gneir a Giuditgear ilgs Veifs, e moarts. Ja crei en Dia Remuneratour, o Paeader, tge ving a paear las bunas ovras con ilg Parveis, e las malas castiear con ilg Anfiern. E Siev crei ja tuttas quellas tgiosas, tge enn en ilgs dodesch Artetgels della Cardienscha, e tge mi mett avanct da creir la Sointgia Mama Cattolica Baselgia alla quala ho mussò Jesus Christus ilg Felg da Dia, qual non po falar, e protest da veiver, moreir en questa Sointgia Crett, Amen. Act da Speranza. Ja va speranza, tge Dia tut pussangt, pertge ussasceia el ho ampormes a mi vigni a dar la Glorgia dilg Parveis, tras ilgs infinitis merits de Jesu Christ, sche ia ving a salvar, ilgs sies Soings Comondamaints, e far ovras degnas d' eng veir Christgiang Catolic. Act da Carezza. Ja carez Dia ilg mies Schiaffeider, ja carez Dia Jesum Christ ilg mies Spindrader, ja carez Dia ilg mees Conservader, ja carez Dia L' infinita buntat, e p[e]r(e)tge vous mies Dia iscaz ilg pi grond baing, ja vous Amm ple tge tut tas tgiosas schgiaffeidas, e vous carez ple tge ma(n)[m]ez. Ja carez [p. 139] eara ilg mies Prossim sco mamez, pertge ussasceia mi camonda Dia. Act da Riglaleed. A me encrescha, tge va offendia Dia ilg mies schgiaffeider, a me encrescha, tge va offendia Jesum Christ ilg mies Spindrader, a me encrescha d' haveir offendia Dia ilg mies Conservader Patrung dilg Tschiel, e della tearra, dilgs Angels, e dilgs Omens, mies Bab, mies veir Amei. A me encrescha da funs ilg mies Coor d' haveir offendia Dia, L' infinita buntat, e pertge vous mies Dia ischez ilg pi grond baing, perqueilg mi lascha encreschar da vous veir offendia. Ach! ja less, tge fess moart avanct da vous veir offendia, [p. 140] e per ilg vegneir peglia avanct memez da mal ple vous offender, e vi avanct moreir, tge vous ple offender.
PPN345572629_0035-0177.xml