Cortina fesc col sò

ladino

Teresa Lorenzi Cortina fesc col sò Intestazione 24 luglio 2015 25% Da definire

1

Cortina fesc col sò
Satira in ladino ampezzano di
Teresa Lorenzi Da Col
(“Tèsa Chenòpa”, 1906-1963)
(1945)
2
é calchedun che vorae dì,
che Cortina sola no pó 'sì,
che nos vive no podon
con chel poco che ricaon.
Da magnà ghin é a Cortina
anche zenza ra farina
par chi che no vó crede
ió son pronta a i lo fei vede.
On el Gnòco, on pan e Mocio.
on i Bije e anche Tocio,
on ra Pula che fesc el voo,
oar desfrise on chi Da l Oio.
Con i Nòces fajon lardo
par podé magnà d inverno.
Vorà dì che par d outon
se beton in sa un Fedon.
Epò al Musc i tacon man,
a ra Fuzigora e al Talaran
mescedon Pear e Canela
e se fajon ra mortadela.
Par da Pasca son a posto,
dei Agniei se fajon rosto,
da ra Sagra se magnon
un bel toco de Capon.
Ra dijea ra Molina:
“A fei chenedi vo esse farina”.
Nos podon s i fei da Magro,
a i tienì i leon col spago.
De Zuchis fajon na scorta,
de ra Juscia fajon torta.
Finamai a 'sì inze cuza
Faa Rostida se Papuza.
Se voron se stopà l bèco,
folon inze calche Sgneco;
co no n on pi un sodo,
un Cuciarin bearon de Brodo.
L
3
Se no podon aé cafè,
majenon Chefar e fajon tè;
e se zucar no ghin on,
inze Murcia betaron.
Spanteon, se voron vin,
calche Zesta de scarpin
epò l beton inze ra Broches
e l fajon deentà snopes.
Co ra caza tiron inaante;
on Gaies, Cuche e Falche;
che se sconde inpó i brascioi
on un stermigno de Leoi.
On na dosena de laghete,
on el Pazifico, on el Lete;
se un voresse 'sì a pescà,
Marscioi l in ciapa in cuantità.
On Toscane da fumà,
on ra Borifa da inpizà.
Par fei da ride on i Machete,
on i Cerchi, on i Nanete.
No n on pensier par i vestis
fin che on Colete e Coletis,
fajon barghesces de pelizes
co ra peles dei Sorizes.
Pa ra toses, chera beles,
da Su Outo Pioa Neles,
sul cu a ra veces basta un Bol
e na Sciarpa intor el col.
Se vien gnee no tremon,
fin che on Laresc on carbon.
Par nos el fiedo pó durà:
on anche Toutes da brujà.
Anche Criste nos ghin on
pa ra nostra relijon.
Par dì Messa in é anche trope,
on i Laiche, i Prete, i Pope.
4
Par i dis de ra Madona
on i Moneghe che sona,
co ra cianpanes bate fiaca
on i Parlere e ra Manaca.
Anche toses ghin é ca,
se un el vó se maridà.
In é de beles, in é de burtes,
in é de Longhes e de Curtes.
L é Capeleres, l é sartines.
in é de Gobes e Pizenines,
l é Santa Beles, Pelegrines,
in é de Mores e de Belines.
Canche l Ventejelo spira,
sede prontes che l é ora!
Se a ciapà inze es no se Ris-cia,
i se marida na foresta.
Sede prontes con i laze,
a i tirà sote sede Capaze;
a vegnì Vecia se fesc presto,
no ve vó pi gnanche un foresto.
Par fei ciases on ra Maltes,
on Baraches bele prontes.
On un cianpanin anche bel gran;
se no n on el Duomo, on el Milan.
Par fei al Nobile un castel
on Granito de chel bel.
Co ra Perla e el Bò de Oro
fajon ra banca del tesoro.
Ch i no staghe a bete ca
un foresto a comandà.
No n on bisoin gnanche nafré,
che on el Caisar e anche el Ré.
Se voron bete surizion,
Mostaces ghin é fin ch in voron.
Se calchedun tira su del nas,
on el Pilato che se laa ra mas.
5
Par se defende molon sberles
con i Mescui e ra Maderles,
ma par esse pi al seguro
podon fei dintorno un muro.
A Tré Crojes basta poches,
betaron alcuanta Roches;
Sora Bances podon bete
dute cuante i nostre Crepe.
Su ra strada del Pordoi
infeston ra 'sona de Biscioi
e da ra parte del Cadore
na tribù beton de More.
Con i Bianche a ra sò destra
co ra lanza senpre in resta,
a man zanca on i Grosfoure,
par sonà ra carica l é i Gnoure.
No faron zerto fadia
a se fei r artilieria.
On ra Palmores, el Rodela,
on i Mule e anche ra Sela.
Par sbarà i nostre Canoi
no n on bisoin dei sò fajoi.
Se se bete ra Pistola,
diesc al colpo ra ghin mola.
Ra fanteria r é ormai pronta
coi Fantoris e i Bociastorta,
come aviator on anche l Poloto
su na Cenja a caaloto.
Par fei el marinaro
podon bete el Molinaro;
no podasson in ciatà un meo,
el conosce el Boite a mena Deo.
On dotore, on infermieres,
su a Pecol on ra Bareles,
par i feride on i Guarine,
par i morte on i Bechine.
6
Coscì no n é d aé paura
che Cortina r é segura,
podon ciantà Aleluia
che no mancia propio nuia.
Ma no 'sirà via Meso Lustro
che tornarà duto al sò posto,
i me pó dà del nas inze l daos
che anche el Mondo l é duto nosc.
Ió son Tesa dei Chenope,
calchedun prearà che s-ciope,
e se no more mai r erba caties,
ió son peso de ra orties!

  • Le voci in grassetto corrispondono ad altrettanti soprannomi di famiglie ampezzane, di cui molti ancora presenti nella vallata.