Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu/326

quels venerabels cants. Nossa canzun cantavan ei pli da vegl ellas alps durond uradis; ei stueva aunc esser en enzitgei sur dil tun. Probablamein quietava la dieua era las irritadas neblas. Aunc ina remarca philologica. Enstagl „Quei sto miu signun saver“, di ina versiun pli veglia: 5 Cul signun vegn Sche vi jeu star si E vi tut tschintschar,“ in niev mussamen dil diever dils pronoms en il vegl ramontsch, qual diever Sgr. Professor Bühler ha victoriusamein defendiu encunter ils Sursilvans 10(vide Novellist). Cheu lein nus era legier avon ina canzun sur la tiarra della Cucagna, essend ch’ ella contegn aunc regordientschas vid „l’ aurea aetas“. Tiara della cucagna numma il ramontsch quei ventireivel liuc che ils tudestgs numnan (Schlaraffenland). 15Denter las pli veglias e remarcablas canzuns ramontschas audan senza dubi quellas paucas a nus restadas, che raquentan della vita, dellas bravuras et abenteurs dils animals. Cura che nus udin ina tala canzun, sche separtratgia nies spert anavos en quei temps primitif, nua che la vita dil carstgaun era aunc sin bia modas taccada vid la natira, ne ch’ il carstgaun 20era aunc schi savens ella soleta societad dils animals. Tier in pievel de chitschadurs ne da pisturs, che vevan mintga di de batter cun ils animals salvadis ed ils quals enflavan savens en in fideivel tgiaun lur deliberatur, stueva ei regier autras opiniuns sur la veta interna e spirtala che tier ils humans dil temps present. Quels carstgauns, che havevan schi savens 25mirau el profund e clar egl dils animals, che havevan empriu d’ enconuscher lur forza, lur vezs e bunas qualitats havevan udiu lur schemer plirond, cura ch’ il paliet tuccava els, cartevan ch’ era ils animals cun lur combats e dispetas legrias e tristezias meretien d’ esser cantai. Aschia ei sesalzau sin il fundament d’ ina cordiala e sensibla contemplaziun della natira il 30majestus epos „Reineke Fuchs“, las ragischs dil qual van anavos el pli primitif temps e dil qual il genial scrutatur Jakob Grimm di: „Mir ist als empfände ich noch germanischen Waldgeruch in dem Grund und der Anlage dieser lange Jahrhunderte fortgetragenen Sage“. Senza dubi stueva in pievel sco il rätoromonsch, la principala rihezia dil qual eran et ein 35las bialas alps, savurusas pistiras e rehas montaneras, il qual muossa aschi bia carezia per ils animals sco nus vesein ord sias detgas e proverbis, haver canzuns sur de quels. Cheu suonda la canzun dil salep e la formicla la quala raquinta, co la nozza planisada dils dus animalets seigi semidada en ina tresta funeralia 1). Divers pievels han semigliontas rapsodas sur Decurtins, Chrestomathie p. 346, Bd. II.