Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/749: differenze tra le versioni

Barbaking (discussione | contributi)
→‎Pagine SAL 25%: Creata nuova pagina: 1473 Junianus tem, Tac.: cursum equis, tenere a un'ugual corsa, Liv. B)partic.: congiunyere, uttuccare, n) animali = aggiogare, equos ad currum, Tlin., 0vv. curru (dat.), Verg.: jungentur ‘eryphes equis, Verg.: assol., equos, Lucr. ed a.: spesso al partic., juncti boves, una ‘coppia di buoi, Ov.: juncta juga bina, due coppée, Ov.: juncti cycni, Ov.: junctis ju- mentis 0vv. sempl. junctis vehi, andare tirato da una parig...
(Nessuna differenza)

Versione delle 12:59, 29 set 2021

1473 Junianus Juppiter 1474

1473 Junianus

tem, Tac.: cursum equis, tenere a un'ugual corsa, Liv. B)partic.: congiunyere, uttuccare, n) animali = aggiogare, equos ad currum, Tlin., 0vv. curru (dat.), Verg.: jungentur ‘eryphes equis, Verg.: assol., equos, Lucr. ed a.: spesso al partic., juncti boves, una ‘coppia di buoi, Ov.: juncta juga bina, due coppée, Ov.: juncti cycni, Ov.: junctis ju- mentis 0vv. sempl. junctis vehi, andare tirato da una pariglia, andare su un carro, Nep. e Plin. ep. b) un carro, ecc. = attaccare, reda equis juncta, Cic.: currus albis equis junctus, Liv.: jgunctum vehiculum, Liv. ed a. 2) usre in amore = congiungere, corpus, e assol. Lucr. e Ov. 3) far unire, far congiungere, a) nello spazzo, al passivo mediale (di luoghi), confi- nare, esser confinante, limitrofo, vicino, Italia Dalmatis juncta, Vell.: Jano loca juncta, Ov.: poet., juncta aquilonibus Arctos (= polo Nord), Ov. b) trasl., nel tempo, unire, far seguire, diei noctem pervigilem, Justin.: con- sularem praetextam praetoriae, Vell.: consilio belli bellum, Vell.: laborem, 20% interrom- pere, Plin. ep. 4) come t. t. milit. = racco- gliere insieme truppe, riunire, radunare, € rifless. se jungere ovv. mediale jungi = riu- nirsi, raccogliersi, unirsi, agmina, Verg.: co- pias, exercitus, Curt.: sibi exercitum, Vell.: socia arma Rutulis, Liv.: alcjs castris sua, Vell.: se cum algo, Vell.: se alci, Liv.: se alci contra alqm, Vell.: si Hannibali Asdrubal junctus esset, Liv. IZ) trasl.: A) în gen.: cum hominibus nostris consuetudines, amicitias, res rationesque jungebat, Cic.: juncta cum viribus ars, Ov.: improbitas scelere juncta, Cic.: col dat., indignatio juncta conquestioni, Cic.: priori posterius, posteriori superius non jungitur, Cic. B) partic.: 1) în amore, legare, unire, conyiungere, unire in matrimonio, ma- ritare, sposare, algm secum matrimonio, Liv., ovo. in matrimonio, Curt.: alqm alcìi (p. es. deam patruo), Ov.: alqgm alci matrimonio, Ju- stin., matrimonii jure, Curt., 0vv. conubio stabili, Verg.: torus junxit te mihi, Ov.: ri/l., se jungere e mediale Jungi, unirsi, maritarsi, sposarsi, se alci, Ov. ed a.: juncetum esse alci, Ov.: jungi cum impari, Liv.: columbae in amore junctae, Prop.: trasl., juncta vitis ulmo, Ov.: amores, Tibull. 2) unire, congiungere con parentel», con società, con amicizia, legare, reges socios inter semet ipsos necessitudinibus, Suet.: se ad alqm, Cic.: Rosianum artissimo vinculo tua in me beneficia junxerunt, Plin. ep.: spesso al partic.: a sanguine materno Junetus, Ov.: amicitià vetustà puer puero Junctus, Ov.: ab usu modico tibi junctus, Ov.: amici Juncti, Hor.: e stringere una parentela, an patto, affinitatem cum algo, Liv.: amici-

tiam cum algo, Cic.: ut omnis caritas (vincolo, .

amore) aut inter duos aut inter paucos jun- geretur, Cic. 3) unire, legare con un patto, un'alleanza, foedere ovv. societate alci jungi, Jiiv.: e stringere, concludere un patto, un'al- leanza, foedus, pacem, Liv. 4) unire parole grammaticalmente 0 retoricam., a) come t.t. gramm. = comporre di due parole una sola, Jungitur (verbum) ex corrupto et integro, ut malevolus, Quint. 1, 5, 68: così juncta verba, Cic. or. 186 ; part. or. 53. b) come t. t.

1474

retor., unire, disporre Vene (armonicamente) le parole, verba in textu jungantur, Quint. 9, 4, 13 (cfr. junctus n° II, 2).

duniinus, a, um, di Giunio, giuniano, Cic. ed a.

junior, V. juvenis.

Jiunipèrus, i, £., ginepro, Varr. e Verg.

dJiinîus, a, um, Girnio, nome di una gens rom., è più noti della quale furono: L. Ju- nius Brutus che scacciò è re, e è due Bruti, M. Junius Brutus e D. Junius Brutus, ucci- sorî di Cesare. — Agg., giunio, lex, Cic.: par- tic. mensis Junius e sempl. Junius, mese di Giugno, Cic. ed a.: ultimo mense Junio, ala fine di Giugno, Col. — quindi di nuovo, Junius, a, um, di Giugno, calendae, nonae, idus, Col.

dino, Onis, f. (= Jovino, cfr. Zuyvit), Giunone, figlia di Saturno, sorella e moglie di Giove, regina degli Dei, secondo i Ro- mani, dispensiera delle ricchezze e della po- testà regia, divinità protettrice dei matri moni e quindi anche dei parti, considerata dulle donne come spirito benefico, quindi invocata da esse nei giuramenti; secondo l’interpretazione der fisici, ora presa come la regina dell'aria, ora come regina del cielo e delle stelle, Cic. de nat. deor. 2, 66: Juno regina, Cic. Verr. 5, 184: Junonis sacra, V. sacer. — confusa con Lucina, V. Lucina: e con Proserpina, quindi Juno inferna, Pro- serpina, Verg. Aen. 6, 138: parim. Juno Averna, Ov. met. 14, 114: urbs Junonis, d: Argo, Ov. her. 14, 28. — Dertîv.: A) Jù- nonalis, e, ginonio, tempus, mese di Giu- gno, Ov. fast. 6, 63. B) Jinonicòla, ae, m. (Juno e colo), che onora Giunone, Ov. fast. 6, 49. C) Jiinonigena, ae, m. (Juno e gi- gno), figlio di Giunone, di Vulcano, Ov. met. 4, 173. D) Junonius, a, um, di Giunone, custos, Argo, Ov.: mensis, Giugno, Ov.: ho- spitia, Cartagine (dove Giunone era molto venerata), Verg.: così pure Samos, Ov.: ales, del pavone, Ov.: Hebe, perchè figlia di Giu- none, Ov.

Juppĭter (ortografia più corretta di Jūpiter), genit. Jŏvis, m. (da Ζεύς e πατήρ), I) Giove, figlio di Saturno, fratello di Nettuno e Plutone, marito della sorella Giunone, il più potente degli Dei pei Romani (Juppiter Capitolinus, Juppiter Optimus Maximus), lo Zeus dei Greci, signore del cielo, autore delle pioggie, della grandine, del fulmine, del tuono, della rugiada (quindi anche == «cielo» in senso fisico, V. n° II, B), protettore dello Stato, della famiglia, della casa == (quindi herceus, penetralis); lo accompagnava e gli serviva da messo l’aquila, Cic. Tim. 11. § 39 M.; de nat. deor. 3, 42 e segg.: Juppiter altus (sublime), Verg. Aen. 12, 141: Jupiter Conservator, Juppiter Custos, Tac. hist. 3, 74: Juppiter pluvius (Ζεύς ὑέτιος), Tibull. 1, 7, 26: Juppiter uvidus (Ζεύς ἰκμαῖος), fecondo (perchè manda la pioggia), Verg. ge. 1, 418. — Jovis satelles, l’aquila, Cic. poët. de div. 1, 106; detta anche Jovis ales, Ov. art. am. 3, 420. — trasl., Juppiter Stygius, Plutone, Verg. Aen. 4, 368. — plur., Joves quoque plures in priscis Graecorum litteris invenimus, Cic. de nat. deor. 3,

Georges-Calonghi, Dizionario latino-italiano. 47