Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/751: differenze tra le versioni

Barbaking (discussione | contributi)
→‎Problematica: trascrivo
 
Barbaking (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 1: Riga 1:
di diritto, Cic.: summo jure agere cum alqo, trattare con alc. secondo il più stretto diritto, Cic.: quod eorum judicum major pars judicavit, id jus ratumque esto, sia legale, valga come legge, antica formola in Cic.: jus dicere, Cic., ovv. reddere, Liv., tener ragione, render giustizia (di chi presiede al tribunale, p. es. pretore, governatore, ecc.): jus petere, domandar giustizia, Cic.: jus ovv. de jure respondere, dar consulti in materta legale, Cic.: jure dabat populo praetor, dava sentenze, Ov. b) meton., tribunale, giustizia (come luogo), in jus vocare, Cic.: in jus ire, Ter. ed a., adire, Cic.: in jus ambulare, Ter. II) (soggettiv.) trasl.: A) in gen., diritto di natura, in leggi scritte e basato sulle consuetudini, jura communia, diritti uguali, Cic.: divina ac humana jura, Cic.: jus e jura belli, Cic. ed a.: col genit. ogg., jus caeli, diritto al cielo, Ov.: jus est pugnare cum hostibus, Cic.: meum jus esse, ut te cogam, Tac.: uxores eodem jure sunt, quo viri, hanno gli stessi diritti dell’uomo, Cic.: jure, a ragione, a buon diritto (p. es. cum hoste pugnare), Cic.: suo jure, in virtù del diritto personale, per proprio diritto, a buon diritto, con giustizia e ragione, Cic.: così pure recte et jure, giustamente, a ragione, Cic.: mentre justo jure, con pieno diritto, Cic.: parim. jure optimo, Cic.: merito atque optimo jure, Cic.: jure an injuriā, a ragione o a torto, Cic.: omnia pro suo jure agere, con tutto il rigore dei propri diritti, a stretto rigore dei propri diritti, Ter.: jus suum tenere ovv. obtinere, Cic.: jus suum persequi, Cic.: jus suum armis exsequi, Caes.: de suo jure cedere, Cic., ovv. suo jure decedere, Liv. B) partic., 1) diritto == privilegio, prerogativa, immunità, di una particolare condizione, e di qualc. in particolare, jura populi, Sall.: jus libertatis, Sall.: jus civitatis, diritto di cittadinanza, diritto di essere a parte di tutti i diritti civili, Cic.: jura muliebria, Liv. 2) diritto == potere, autorità, proprietà che deriva da un diritto, jus retinendi, Liv.: jus agendi cum plebe, Cic.: alci jus de alqo dare, Liv.: sui juris esse, esser padrone di sè, non dipendere da influenze od opinioni altrui, Cic.: alqm proprii juris facere, rendere alc. indipendente, Justin.: ma alqm sui juris facere, rendersi uno soggetto, Vell.: in paucorum jus atque dicionem concedere, Sall.: col genit. ogg. == «potenza, autorità sopra» alc., corporis, equorum, Ov.: e così con in e l’acc., in aequora, Ov. — Forma arcaica del dat. nella formola jure dicundo.
{{Pt|''|}}di diritto, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: summo jure agere cum alqo, ''trattare con alc. secondo il più stretto diritto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: quod eorum judicum major pars judicavit, id jus ratumque esto, ''sia legale, valga come legge, antica formola in'' {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jus dicere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}., ''ovv''. reddere, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}., ''tener ragione, render giustizia (di chi presiede al tribunale, p. es. pretore, governatore, ecc.)'': jus petere, ''domandar giustizia'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jus ''ovv''. de jure respondere, ''dar consulti in materia legale'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jure dabat populo praetor, ''dava sentenze'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. b) ''meton., '''tribunale, giustizia''' (come luogo)'', in jus vocare, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: in jus ire, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}. ''ed a''., adire, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: in jus ambulare, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}. '''''II)''' (soggettiv.)'' trasl.: A) ''in gen., '''diritto''' di natura, in leggi scritte e basato sulle consuetudini'', jura communia, ''diritti uguali'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: divina ac humana jura, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jus e jura belli, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. ''ed a.: col'' genit. ''ogg''., jus caeli, ''diritto al cielo'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: jus est pugnare cum hostibus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: meum jus esse, ut te cogam, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}.: uxores eodem jure sunt, quo viri, ''hanno gli stessi diritti dell’uomo'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jure, ''a ragione, a buon diritto'' (''p. es''. cum hoste pugnare), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: suo jure, ''in virtù del diritto personale, per proprio diritto, a buon diritto, con giustizia e ragione'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''così pure'' recte et jure, ''giustamente, a ragione'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''mentre'' justo jure, ''con pieno diritto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''parim''. jure optimo, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: merito atque optimo jure, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jure an injuriā, ''a ragione o a torto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: omnia pro suo jure agere, ''con tutto il rigore dei propri diritti, a stretto rigore dei propri diritti'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}.: jus suum tenere ''ovv''. obtinere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jus suum persequi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jus suum armis exsequi, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}.: de suo jure cedere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}., ''ovv''. suo jure decedere, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. B) ''partic''., 1) '''''diritto''' == '''privilegio, prerogativa, immunità''', di una particolare condizione, e di qualc. in particolare'', jura populi, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall}}.: jus libertatis, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall}}.: jus civitatis, ''diritto di cittadinanza, diritto di essere a parte di tutti i diritti civili'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: jura muliebria, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. 2) '''''diritto''' == '''potere, autorità, proprietà che deriva da un diritto''''', jus retinendi, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: jus agendi cum plebe, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: alci jus de alqo dare, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: sui juris esse, ''esser padrone di sè, non dipendere da influenze od opinioni altrui'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: alqm proprii juris facere, ''rendere alc. indipendente'', {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin}}.: ''ma'' alqm sui juris facere, ''rendersi uno soggetto'', {{AutoreCitato|Velleio Patercolo|Vell}}.: in paucorum jus atque dicionem concedere, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall}}.: ''col'' genit. ''ogg. == «potenza, autorità sopra» alc''., corporis, equorum, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ''e così con'' in ''e l''’acc., in aequora, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. — ''Forma arcaica del dat. nella formola'' jure dicundo.


{{Ancora|jusjurandum|<big>'''jus-jūrandum'''</big>}}, genit. juris jurandi, n., giuramento, jusjurandum dare alci, dare, prestare un giuramento, Ter. e Cic.: magna voce jurare verissimum pulcherrimumque jusjurandum, Cic.: alqm jure jurando obstringere, seg. dall’acc. coll’infin., obbligare col giuramento, Caes. b. G. 1, 31, 7, ma sempl. jure jurando obstringere, assicurare con giuramento, giurare, seg. dall’acc. e l’infin., Tac. ann. 1, 14: jusjurandum accipere (farsi giurare), Caes.: jusjurandum servare, Nep., ovv. conservare, Cic. e Nep.: jusjurandum violare, Cic.: jure jurando interposito, con giuramento. Liv.: adigere alqm ad jusjurandum e sim., ''V''. {{Pt|[[Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/34#adigo|adigo]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/A#adigo|adigo]]}} (''n° II'', a): jusjurandum alci praeire, suggerire, Plin. pan. — Separatam., jus agitur jurandum, Cic. de off. 3, 104: jurisque jurandi, Cic. Cael. 54.
{{Ancora|jusjurandum|<big>'''jus-jūrandum'''</big>}}, genit. juris jurandi, n., giuramento, jusjurandum dare alci, dare, prestare un giuramento, Ter. e Cic.: magna voce jurare verissimum pulcherrimumque jusjurandum, Cic.: alqm jure jurando obstringere, seg. dall’acc. coll’infin., obbligare col giuramento, Caes. b. G. 1, 31, 7, ma sempl. jure jurando obstringere, assicurare con giuramento, giurare, seg. dall’acc. e l’infin., Tac. ann. 1, 14: jusjurandum accipere (farsi giurare), Caes.: jusjurandum servare, Nep., ovv. conservare, Cic. e Nep.: jusjurandum violare, Cic.: jure jurando interposito, con giuramento. Liv.: adigere alqm ad jusjurandum e sim., ''V''. {{Pt|[[Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/34#adigo|adigo]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/A#adigo|adigo]]}} (''n° II'', a): jusjurandum alci praeire, suggerire, Plin. pan. — Separatam., jus agitur jurandum, Cic. de off. 3, 104: jurisque jurandi, Cic. Cael. 54.