Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1377: differenze tra le versioni

Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 15: Riga 15:
<big>'''Trōas'''</big>, ădis, f., ''V''. {{Pt|[[#Tros|Tros]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T#Tros|Tros]]}}.
<big>'''Trōas'''</big>, ădis, f., ''V''. {{Pt|[[#Tros|Tros]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T#Tros|Tros]]}}.


{{Ancora|trochaeus|<big>'''trŏchaeus'''</big>}}, i, m. (τροχαῖος), ''nella metrica. '''I)''' il piede'' '''-∪''', ''detto prima'' choreus, '''''trocheo''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}. [[:w:De oratore|de or]]. [[:s:la:De oratore/Liber III|3, 182]]. {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 80]]. '''''II)''' altra denominazione del tribraco'' ('''∪∪∪'''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}. [[:w:Orator|or]]. [[:s:la:Orator|191]]. {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 82]].
{{Ancora|trochaeus|<big>'''trŏchaeus'''</big>}}, i, m. (τροχαῖος), ''nella metrica. '''I)''' il piede'' '''-∪''', ''detto prima'' choreus, '''''trocheo''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:De oratore|de or]]. [[:s:la:De oratore/Liber III|3, 182]]. {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 80]]. '''''II)''' altra denominazione del tribraco'' ('''∪∪∪'''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:Orator|or]]. [[:s:la:Orator|191]]. {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 82]].


{{Ancora|trochaicus|<big>'''trŏchăĭcus'''</big>}}. a, um (τροχαϊκός), '''''trocaico''''', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 140]].
{{Ancora|trochaicus|<big>'''trŏchăĭcus'''</big>}}. a, um (τροχαϊκός), '''''trocaico''''', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/4|9, 4, 140]].
Riga 21: Riga 21:
{{Ancora|trochlea|<big>'''trochlĕa'''</big>}}, ae, f. (τροχαλία), ''macchina per tirar pesi in alto, '''taglia, troclea, girella''''', {{AutoreCitato|Marco Porcio Catone|Cato}} e {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr}}.: ab imo pulmone pituitam trochleis adducere, ''quasi trar su il catarro con girelle, di persone, che si spurgano con strepito'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/XI/3|11, 3, 56]].
{{Ancora|trochlea|<big>'''trochlĕa'''</big>}}, ae, f. (τροχαλία), ''macchina per tirar pesi in alto, '''taglia, troclea, girella''''', {{AutoreCitato|Marco Porcio Catone|Cato}} e {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr}}.: ab imo pulmone pituitam trochleis adducere, ''quasi trar su il catarro con girelle, di persone, che si spurgano con strepito'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/XI/3|11, 3, 56]].


{{Ancora|trochus|<big>'''trŏchus'''</big>}}, i, m. (τροχός), '''''ruota''' di ferro, cui sono appesi molti anelli staccati, i quali, nel muoversi, crepitano; adoperato dai ragazzi per divertirsi in luoghi liberi e spaziosi, e fatta girare con una verghetta di ferro munita di un manico di legno ed una punta ricurva'' (clavis adunca), {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}. [[:w:Odi (Orazio)|carm]]. [[:s:la:Carmina_(Horatius)/Liber_III/Carmen_XXIV|3, 24, 57]]. {{AutoreCitato|Sesto Properzio|Prop}}. [[:s:la:Creabitur Elegiae (Propertius)/Liber III/14|3, 14, 6]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}. [[:w:Ars amatoria|art. am]]. [[:s:la:Ars amatoria/Liber III|3, 383]].
{{Ancora|trochus|<big>'''trŏchus'''</big>}}, i, m. (τροχός), '''''ruota''' di ferro, cui sono appesi molti anelli staccati, i quali, nel muoversi, crepitano; adoperato dai ragazzi per divertirsi in luoghi liberi e spaziosi, e fatta girare con una verghetta di ferro munita di un manico di legno ed una punta ricurva'' (clavis adunca), {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. [[:w:Odi (Orazio)|carm]]. [[:s:la:Carmina_(Horatius)/Liber_III/Carmen_XXIV|3, 24, 57]]. {{AutoreCitato|Sesto Properzio|Prop}}. [[:s:la:Creabitur Elegiae (Propertius)/Liber III/14|3, 14, 6]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Ars amatoria|art. am]]. [[:s:la:Ars amatoria/Liber III|3, 383]].


<big>'''Trōes'''</big>, um, m., ''V''. {{Pt|[[#Tros|Tros]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T#Tros|Tros]]}}.
<big>'''Trōes'''</big>, um, m., ''V''. {{Pt|[[#Tros|Tros]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T#Tros|Tros]]}}.


{{Ancora|Troezen|<big>'''Troezēn'''</big>}}, zēnis, ''acc''. zēna, f. (Τροιζήν), '''''[[:w:Trezene|Trezene]]''', antichissima città dell’Argolide, non lungi dalla costa del golfo Saronico, col porto di Pogone, residenza di Pitteo, avo di Teseo: ora rovine presso il villaggio di Damala'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De officiis|de off]]. [[:s:la:De officiis/Liber III|3, 48]]. {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep}}. [[:w:De viris illustribus (Nepote)|Them]]. [[:s:la:De viris illustribus (Cornelius Nepos)/Liber de excellentibus ducibus exterarum gentium/Themistocles|2, 8]]: Troezen Pittheïa ''e'' Pitthea, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 418]]; [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XV|15, 296]]. — ''Forma second''. {{Ancora|Troezen|<big>'''Troezēnē'''</big>}}, ēs, f. (Τροιζήνη), {{AutoreCitato|Pomponio Mela|Mela}} 2, 3, 8 (2, §50). — ''Deriv''.: {{Ancora|Troezenius|<big>'''Troezēnĭus'''</big>}}, a, um (Τροιζήνιος), '''''di Trezene''''', ager, a{{AutoreCitato|Gaio Plinio Secondo|Plin}}.: heros, ''Lelege, figlio di Pitteo'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}.: sost., Troezenii, ōrum, m., '''''abitanti di Trezene''''', {{AutoreCitato|Pomponio Mela|Mela}}.
{{Ancora|Troezen|<big>'''Troezēn'''</big>}}, zēnis, ''acc''. zēna, f. (Τροιζήν), '''''[[:w:Trezene|Trezene]]''', antichissima città dell’Argolide, non lungi dalla costa del golfo Saronico, col porto di Pogone, residenza di Pitteo, avo di Teseo: ora rovine presso il villaggio di Damala'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:De officiis|de off]]. [[:s:la:De officiis/Liber III|3, 48]]. {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep}}. [[:w:De viris illustribus (Nepote)|Them]]. [[:s:la:De viris illustribus (Cornelius Nepos)/Liber de excellentibus ducibus exterarum gentium/Themistocles|2, 8]]: Troezen Pittheïa ''e'' Pitthea, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 418]]; [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XV|15, 296]]. — ''Forma second''. {{Ancora|Troezen|<big>'''Troezēnē'''</big>}}, ēs, f. (Τροιζήνη), {{AutoreCitato|Pomponio Mela|Mela}} 2, 3, 8 (2, §50). — ''Deriv''.: {{Ancora|Troezenius|<big>'''Troezēnĭus'''</big>}}, a, um (Τροιζήνιος), '''''di Trezene''''', ager, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Secondo|Plin}}.: heros, ''Lelege, figlio di Pitteo'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}..: sost., Troezenii, ōrum, m., '''''abitanti di Trezene''''', {{AutoreCitato|Pomponio Mela|Mela}}.


{{Ancora|Troglodytae|<big>'''Trōglŏdytae'''</big>}} (Trōgŏdytae), arum, m. (Τρωγλοδύται), '''''Trogloditi (= abitanti delle caverne)''', nome d'un popolo etiope, che abitava in caverne'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:De divinatione|de div]]. [[:s:la:De divinatione/Liber II|2, 93]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. [[:w:Quaestiones naturales|nat. qu]]. [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|4, 2, 1]] ''ed altr''.
{{Ancora|Troglodytae|<big>'''Trōglŏdytae'''</big>}} (Trōgŏdytae), arum, m. (Τρωγλοδύται), '''''Trogloditi (= abitanti delle caverne)''', nome d'un popolo etiope, che abitava in caverne'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:De divinatione|de div]]. [[:s:la:De divinatione/Liber II|2, 93]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. [[:w:Quaestiones naturales|nat. qu]]. [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|4, 2, 1]] ''ed altr''.
Riga 49: Riga 49:
{{Ancora|tropos|<big>'''trŏpŏs'''</big>}} ''e'' {{Ancora|tropus|<big>'''trŏpŭs'''</big>}}. i, m. (τρόπος), ''come'' t.t. ''retor. — uso improprio, figurato d'una parola, '''tropo''', '''figura''''', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/VIII/6|8, 6, 24]]; [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/1|9, 1, 4]] ''ed altr''.
{{Ancora|tropos|<big>'''trŏpŏs'''</big>}} ''e'' {{Ancora|tropus|<big>'''trŏpŭs'''</big>}}. i, m. (τρόπος), ''come'' t.t. ''retor. — uso improprio, figurato d'una parola, '''tropo''', '''figura''''', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. [[:s:la:De Institutione Oratoria/VIII/6|8, 6, 24]]; [[:s:la:De Institutione Oratoria/IX/1|9, 1, 4]] ''ed altr''.


1. {{Ancora|Tros|<big>'''Trōs'''</big>}}, Trōis, m. (Τρώς), '''''Troo''', figlio di Erittonio, nipote di Dardano, re della Frigia, il quale diede il nome a Troia'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Georgiche|ge]]. [[:s:la:Georgicon/Liber_III|3, 36]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Fasti (Ovidio)|fast]]. [[:s:la:Fasti/Liber IV|4, 33]]. — ''Deriv''.: {{Ancora|Tros|<big>'''Trōja'''</big>}} ''o'' {{Ancora|Troia|<big>'''Trōĭa'''</big>}}, ae, f. (Τροία, ''poet''. Τροΐα), ''la città di '''Troia''''', 1) ''propr''., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber I|1, 1]]. {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber I|1, 1]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XI|11, 199]]. 2) trasl.: a) ''luogo edificato da Enea nel territorio di Laurento in Italia'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber I|1, 1, 8]]. b) ''luogo edificato da Eleno nell'Epiro'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XIII|13, 721]]. {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber III|3, 349]]. c) ''gioco, specie di finta giostra, in uso presso i Romani'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber V|5, 996]] ''e sgg''. {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Caes]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita divi Iuli|39]]: Trojae lusus, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Aug]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita divi Augusti|43]]: Trojae decursio, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Cal]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita Gai|18]]: Trojae ludicrum, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}. [[:w:Annales (Tacito)|ann]]. [[:s:la:Ab_excessu_divi_Augusti_(Annales)/Liber_XI|11, 11]]. — ''Deriv''.: A) {{Ancora|Troius|<big>'''Trōĭus'''</big>}}, a, um (Τρώΐος), '''''Troiano''''', Aeneas, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. B) {{Ancora|Trojanus|<big>'''Trōjānus'''</big>}}, a, um, '''''Troiano''''', urbs, ''cioè'' Troia, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: moenia, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: bellum, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: judex, ''cioè Paride'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ludi, ''giuoco di Troia'' (''V. sopra'' {{Pt|[[#Troja|Troja]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T/Troja]]}} ''n''° 2, c), {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. ''Prov''., equus Trojanus, ''d’un pericolo nascosto'', intus. intus, inquam, est equus Trojanus, a quo numquam me consule dormientes opprimemini, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:Pro Murena|Mur]]. [[:s:la:Pro Lucio Murena|38]]: ''sost plur''., {{Ancora|Trojani|Trojani}}, ōrum, m., ''abit. di Troia, {{Pt|Tro-|}}
1. {{Ancora|Tros|<big>'''Trōs'''</big>}}, Trōis, m. (Τρώς), '''''Troo''', figlio di Erittonio, nipote di Dardano, re della Frigia, il quale diede il nome a Troia'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Georgiche|ge]]. [[:s:la:Georgicon/Liber_III|3, 36]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Fasti (Ovidio)|fast]]. [[:s:la:Fasti/Liber IV|4, 33]]. — ''Deriv''.: {{Ancora|Tros|<big>'''Trōja'''</big>}} ''o'' {{Ancora|Troia|<big>'''Trōĭa'''</big>}}, ae, f. (Τροία, ''poet''. Τροΐα), ''la città di '''Troia''''', 1) ''propr''., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber I|1, 1]]. {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber I|1, 1]]. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XI|11, 199]]. 2) trasl.: a) ''luogo edificato da Enea nel territorio di Laurento in Italia'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber I|1, 1, 8]]. b) ''luogo edificato da Eleno nell'Epiro'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met]]. [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XIII|13, 721]]. {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber III|3, 349]]. c) ''gioco, specie di finta giostra, in uso presso i Romani'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen]]. [[:s:la:Aeneis/Liber V|5, 996]] ''e sgg''. {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Caes]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita divi Iuli|39]]: Trojae lusus, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Aug]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita divi Augusti|43]]: Trojae decursio, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. [[:w:Vite dei Cesari|Cal]]. [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita Gai|18]]: Trojae ludicrum, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. [[:w:Annales (Tacito)|ann]]. [[:s:la:Ab_excessu_divi_Augusti_(Annales)/Liber_XI|11, 11]]. — ''Deriv''.: A) {{Ancora|Troius|<big>'''Trōĭus'''</big>}}, a, um (Τρώΐος), '''''Troiano''''', Aeneas, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. B) {{Ancora|Trojanus|<big>'''Trōjānus'''</big>}}, a, um, '''''Troiano''''', urbs, ''cioè'' Troia, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: moenia, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: bellum, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: judex, ''cioè Paride'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ludi, ''giuoco di Troia'' (''V. sopra'' {{Pt|[[#Troja|Troja]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/T/Troja]]}} ''n''° 2, c), {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}. ''Prov''., equus Trojanus, ''d’un pericolo nascosto'', intus. intus, inquam, est equus Trojanus, a quo numquam me consule dormientes opprimemini, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:Pro Murena|Mur]]. [[:s:la:Pro Lucio Murena|38]]: ''sost plur''., {{Ancora|Trojani|Trojani}}, ōrum, m., ''abit. di Troia, {{Pt|Tro-|}}