Inscripziuns in Engiadina: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Riga 62:
Que ais varded, s' impisset el, colaziunet e pajo l' importo, proseguit
el sieu viedi. Na löntsch suot Zernez al gnittan duos oters pitschens
fabricats in ögl et incontrand el güsta casuelmaing lò ün hom pü vegl, al 15
domandet el in sieu buonder: Che sun quels duos fabricats lò?
„L' ün ais ün mulin“, dschet il vegl, „e l' oter ün magazin da trevs;
pü bod eir' eir quaist ün mulin e cha quel ais müdo, non am displescha,
eau il poss cuvir da bun cour a sieu possessur odiern, pero üna chosa am
displescha, dal temp cha que eira ün mulin, avaiva quaist fabricat eir üna 20
stüvetta e sün il tet ün chamin, vi al quel as legiaiva sün la part superiura
… alla tettaglia, la seguainta bella paronomasia:
<poem>Saimper chamin
E mai non am mov,</poem>
e cha quella tres la müdada ais gnida davent, que non am voul ir per 25
testa.“
 
Riga 137:
… cha tuot quellas figüras e quaistas inscripziuns vi a quella chesa
avaivan da pü bod ün particuler senn et üna particulera significaziun, congiuncta
… con ironia, il che muossa cha quel chi l' ho fabricheda u renoveda, 10
non eira güsta do gio sü 'l nes.
 
Riga 148:
Ad ün oters vers latin, chi sto vi d' ün' otra chesa in Guarda, volaiva
l' Engiadinas quasi passer spera vi e lascher sainza il noter, siand quaista
lingua ad el incontschainta, pero zieva cuort refless dschet el in se stess: 20
Tü voust tuottüna il piglier con te, sch' el non ais oter, schi ais el per
sia vegldüna remarcabel e forsa ais co bain qualchün, chi so da 't dir sieu
Riga 154:
 
El il pigliet traunter sias notizias, e chattet vairamaing güsta nella
vschinauncha püs co ün, chi savettan da 'l explicher il senn da medem, e 25
pür uossa ais il giuven Engiadinais containt da 'l avair piglio, perche pü
ch' el il legia e pü bain ch' el al plescha. Quel tuna: …
Riga 164:
Anno 1648.</poem>
Il che, scu cha quels chi l' inclegian haun dit, voul dir in romauntsch:
35
<poem>Hest allgrezia,
Arcognuoscha ch' ais Dieu chi' t fo las charezzas!
Riga 216:
Jon Pitschen Hermann Arquint
A cuost da lur jerta n' hai renova
Nel 70 avel ann da mi' età. 5
Giavüsch al Segner sia grazia,
Da 'ls laschar giodair
A quel chi ceda, sco a quel
Chi ha da la possedair.
Benedi saja Dieu o lodà 10
In tuott' eternita.
1823, 1. Settember.</poem>
In Sent dessan as rechatter diversas da quaistas rimas e traunter
aint diversas vairamaing originelas; pero arrivand l' Engiadinais allo u la
saira bain tard, chi ais già s-chür, … u la damaun, inu' el ho ils ögls auncha 15
plains d' sön, schi non as ho el quellas fin ora podieu noter; in quintand
el pero eir in quaista bella vschinauncha divers amihs, schi sperescha el,
cha ün u l' oter da medems al comunicheschan qualchünas, et el as faro
ün plaschair landr' oura da las comunicher pü inavaunt. Üna pero l' ais gia
hoz comunicheda e perque vain' la eir gia co noteda. Ell' as rechatta vi 20
<poem>d' üna chesa bain renoveda e tuna:
Eu Nott Cla Tschent n' hai fabrichà,
Deschmilli raintschs ha que custà.
Tü chi passast per la via
Guardast sü e dast la tia, 25
Scha usche ha vlü il patrun
Che t' import 'a tai, cugliun.</poem>
Pü in gio per l' Engiadina non ais in quaist riguard ünguotta pü
da noter, oter cu forza l' inscripziun vi als sains nouvs della vschinauncha
de Celin, chi zieva l' incendi del 1856 sun stos büttos a Zürich e chi 30
sun passos tres l' Engiadina gio als 21 Favrer 1858. Sün il sain grand
sto ingravo: Zürich, 1857, sün il pitschen il seguaint:
Riga 251:
e tschauntschan la medeme lingua ladina con pitschnas divergenzas del
dialect, que ais contschaint; perque visita l' Engiadinais eir quaista val.
In ün bel di della sted qasseda, pigliet el, passand sur il Fuorn, la resuluziun 40
… da noter eir lo ils vers e rimas, chi 's rechattan auncha vi
allas
Riga 303:
<poem>Nus eirans que cha vus essas,
Vus sarat que cha nus essans,
Vus essas, ma non sarat da contin, 10
Ingün immortal! …
Il temp fich cuort, — la vita inguotta.</poem>
Ün vers, chi eira a nos inclet bger pü bel ornamaint da quaist lö
da repos, co la nouva porta d' lain, fatta sainza üngün gust. Aunz cu ir
pü inavaunt, annotain nus auncha ün vers, scrit sün üna chesa a Cierf 15
<poem>… nellas „Chesas sura“. Chi tuna:
Eu qua fabrich, ma qua non stun,
Riga 318:
sün sieus tours regulers tegner sü lò ün po pü löng, cur el arriva, e
traunter l' ün' e l' otra vouta ho el chatto da noter sü in quaista vschinauncha
… las seguaintas rimas u vers. Via d' üna chesa privata, in vicinanza 25
… della punt sur l' usche nomneda „ova della brunsina“ leget el l'
inscripziun italiauna:
<poem>Pensa di te e poi
Di me dirai
Que füss ün' exellenta regola, s' impisset el, solum cha tuot l' observess. 30
Vi d' ün' otra chesa observet el l' inscripziun tudais-cha: …
Ich achte meine Hasser
Gleich wie das Regenwasser. … …
A stova … cha il patrun avaiva bgers inimihs, s' impisset l' Engiadinais
u get pü inavaunt. 35
Via d' üna terza chesa leget el dinovo:
La vaira nöblia vain da virtüd
E na da saida e da valüd.</poem>
Üna vouta s' avaiva l' Engiadinais afat miss nel cho da volair ir
almain fin süsom l' Umbrail per vair la grandiusa streda sur il Stelvio e 40
get in quaist intent fin süsom quella giassa da St. Maria, chi condüa
vers Umbrail, e nomneda, sch' el non as falla, „Sassibingel“, pero lo observet
Riga 388:
Cristo ais mia vita e morir m' ais guadagn.
Deus dedit et dabit porro.
Dieu ho do e daro pü 'n avaunt. 15
Me mea delectant, te tua, unum quemque sua, — que ais:
A me daletta il mieu, a te il tieu e ad ogniün il sieu.
In ün' otra chesa ün po pü in gio, s' observa il seguaint dit:
Initium sapientiae
Reverentia Jehovae. 20</poem>
Il principi della sapienza ais la temma del Segner.
Giand our per il vih vers Celerina chattains sün la fatscheda d' üna
bain granda e veglia chesa, scha' ns fermains sün la plazzetta e guardains
in sü, la seguainta inscripziun: …
Benedicam tibi et semini tuo et multiplicabo illud siccud stellas: v. d. 25
Eau vögl benedir te e tia descendenza e la multiplicher scu la stailas.
In Celerina ho fin ora l' Engiadinais observo solum l' inscripziun
piglieda dal vegl poët latin Horaz: …
Felix qui procul negotiis.
Felici quel ch' ais lontaun da fatschendas. 30
Scu el ho udieu, as rechatta nel fabricat della fontauna salubra da
St. Murezzan medemamaing üna veglia inscripziun latina, e l' Engiadinais