Festa della raccolta. Predgia salveda à Schlarigna: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Porto il SAL a SAL 25%
 
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Riga 39:
cognuschentscha da tia grandezza. Tü ans evrast la via vers il lö, inua
cha' s madüra la pü custaivla raccolta. A que tuot ans algordains hoz e' t
10 dschains grazcha. E nus t' arovains, cha' ns guidast e' ns condüast eir
d' uoss' inavaunt, per cha portans buns früts a te bainplaschaivels da di in
di, per cha dvaintans pü abels a fer tia volunted, augmaintans da valur
avaunt te, e cur cha sarò il temp da raccolta e cha tramettast la farcla,
cha possans gnir raspos in tieu reginam. Possan que esser tieus cussagls
15 invers nus, o Dieu, nos Segner! Amen.
 
Text: Marc. 4, 28 — 29.
Riga 62:
da sia raccolta. E si' orma ais plaina d' ingrazchamaint. Ed el nun pensa,
cha la terra porta früt da se stess, il prüm il dscherm, allura la spia ed
allural il plain furmaint nella spia. La ledscha scu tela, suainter quela
que dvainta, sto avaunt el scu üna testimoniaunza da bunted e sapienza.
E la ledscha clama il legislatur. A quaist disch el grazia. Losupra voless
hoz discuorrer: Creschentscha ais ledscha — ledscha generela eir per
l' umaun e sia vita spirituela; quaista ledscha ais ouvra divina, e Dieu as 5
manifesta in quella. Dimena specielmaing: La creschentscha spirituela
üna revelaziun del Etern.
 
* *
 
Dilets! Il prüm il dscherm, allura la spia, allura il plain furmaint
nella spia. Tar nus, tar l' umaun, ais il prüm il temp dell' infanzia. Quella
bella prümavaira, quel giuven flurir della nouva vita, quell' indisturbeda
algrezcha, quel gö dell' amenited nel zardin del principi della vita. Lo
sun ils dis della tranquillited del anim, lo ais l' orma in mez la pêsch,
chi ho piglio dmura sün las champagnas appartenentas als pü giuvens infaunts,
… lo ais il sön del güst, del innozaint, del bun, suot il tschêl sainz'
üna suletta nüvla da pissers, lo la lavur, chi nun fo gnir staungel; il gö
da quel, chi nun cognuosch' ün pü grand desideri, cu da giover. … Il prüm
il dscherm e la flur! Da tuottas fluors, üna la pü bella: l' infaunt naschieu
e dormind in mez las spraunzas, chi attornieschan sia chüna — da tuottas
prümavairas, üna la pü bella e müravgliusa: giuvna vita umauna, chi
dschermüglia e crescha e flurescha e prosperescha. Allura il stram cun la
spia: L' umaun, chi crescha da di in di e vo our nel combat della vita e
supporta la chalur del di e nun so cu ch' ella ais passeda, la sted, perche
fingiò as fuorma la spia e' l plain furmaint as metta in quella. Ed uossa
pür nascha sovenz in el ün grand desideri zieva quels dis fingiò dalönch
passos; ad ais in si' orma scu sch' ella resentiss granda increschentüna zieva
il löet illumino dal solagl della damaun, il löet glüschaint in granda lontananza;
… ad ais in si' orma üna dolur, scu sch' ella füss steda s-chatscheda …
dal paradis implanto da Dieu our nel desert della vita plain lavur, pisser
e fadia; ad ais in si' orma scu sch' ella sto vess plaundscher cun se stess
e' s dir: na, eau nun m' ingian: ils dis dell' infanzia sun ils pü bels, e
l' ulteriur temp della vita scompera in confrunt al principi.
Cu aise dimena in rapport alla ledscha per la creschentscha umauna?
Ais ella buna e sabia, e che ais megl, l' infanzia u l' eted avanzeda e la
vegldüna?
 
Guardè l' infaunt, cu ch' el ais attacho a sia mamma e la charezza,
e pensè cu ch' el ais auncha pover; perche el nun so nouvas da quell'
amur, chi ais possaunza irresistibla, chi nun vain almain e vo cun clarited
complind sias ouvras da charited — da quell' amur, chi vo generand sacrifizi
… sur sacrifizi u ais expressa fidelted d' hoz inavaunt fin alla mort. —
 
Guardè l' infaunt, cu ch' el ho pêsch e nun vain molesto, e pensè cu ch' el
ais pover; perche el nun so che cha que voul dir: ster sün sieu post cun
l' arma in maun, combattand con curaschi, fand frunt cun constanzia ad
ogni inimih, fin cha spunta la damaun da nouva victoria, fin cha las
sommiteds dellas muntagnas vicinas s' indoreschan dalla glüsch dell' aurora …
d' ün nouv di. — Guardè l' infaunt, cu ch' el ho avuonda, uschè cha nun
al mauncha ünguotta, e pensè cu ch' el ais pover; perche el nun so nouvas
dels pü ots e senchs desideris dell' orma umauna, chi la portan our, acciò
ch' ella s' acquista guadagn, as mettand se stess nel servezzan dellas pü
otas miras del reginam spirituel e servind a prô dellas millieras, chi salvan
ils senchs comandamaints; guardè l' infaunt, cu ch' el giova … ed ais containt
da sieu gö, e pensè cu ch' el ais pover, perche el nun so nouvas da quel
sentimaint da satisfacziun, chi oza l' umaun uschè ot sur la terra e sieus
plaschairs, sch' el so d' avair fat sieu dovair e complieu si' ouvra cun conscienziusited.
 
… Guardè l' infaunt, cu ch' el ais rich, e pensè cu ch' el ais
pover; perche el nun so che ch' el ho, l' ais lo sainz' imsüra; nun po
imsürer e nun so apprezier il megl ch' el posseda. El ho bger — ed in
ultim auncha uschè poch. Ed uossa dimena guardè eir la spia plain furmaint;
… cu ch' ella inclina sieu cho, guardand vers la terra e spettand la
farcla, siand temp da raccolta. Guardè l' umaun, chi ho vivieu! Forsa
ch' el voul fer frunt alla vegldüna ed esser quel da pü bod. — Ma vus
cognuschais bgers exaimpels dall' istoria dad umauns, chi haun grazia a lur
capacited ed energia surpasso bgers oters — scu per exaimpel quel ferm
e guerresc Bismarck — la generaziun pü giuvna il chatscha d' üna vart:
ma forsa ch' els stess saintan cha lur forzas vaun sensibelmaing almain e
cha las bain varias e diversas gravezzas dell' eted avanzeda vaun sensibelmaing
… creschind: Quaunt sula e trista ais la fin in paragun al glüschaint
principi? — Ah, laschè cha l' umaun signurescha ün momaintet sur la sort
da sieus ultims dis, siand ch' el avess dovieu dvanter lotiers pü capabel,
e ch' el s' algorda a que ch' el ho arvschieu ed ais dvanto. Chi so quaunts
dis d' indisturbeda sandet ch' el arvschet dal maun donatur, chi so quaunta
lavur chi füt incoruneda da bun success; quaunts bels momaints e bellas
liras, ch' el passantet in sia famiglia u raccogliet da sia vocaziun, e dals
buns cussagls e dals buns pleds — and sun uschè bgers intraunter ils
umauns, cha' d ais surabundanza, cha fich bgers paun ir pers, sainza cha
qualchün piglia dan — ma chi so che ün da sieus buns pleds, chi ho
piglio risch ed ais scu ün' amabla fluretta zoppeda ed incontschainta, chi
però dad an ad an porta il bottun e sia flur e sieu sem; e da sias bunas
ouvras aunch' uschè pitschnas, chi so in che möd cha faun part d' üna
benedicziun stabla, chi vo saimper creschind, chi leiva scu ün solagl amiaivel
… sur las generaziuns dels seculs venturs, e chi so che cha vela la
fundamainta, sün la quela el fabrichet sia chesa; chi so sch' ella nun vain
be auncha as consolider lönch zieva cha sia part mortela ais terra e puolvra:
chi so scha nun sorta üna manzina da sia chesa e scha quella nun dvainta
ün bös-ch … e scha' l bös-ch … nun porta sieu sem pür lo vi in quel lö (temp) 5
lontaun, inua noss sens ed impissamaints nun paun transir. Vus m'
inclegiais dimena. Ad ais temp da raccolta e la spia dvainta madüra; ma
che ch' üna suletta spia d' graun vela, que surpassa nos savair, nus nun
podains nemain calculer per avair ün' idea. Uschè po crescher l' umaun in
quels pochs ans da vita, ch' el resta in benedicziun per tuot avvegnir.
 
Quaista ledscha, fatta per nossa creschentscha spirituela, stovains perscruter,
scha 'la saja buna, scha 'la vela qualchosa, e scha 'la saja prodot da
casualited u manifesta sabgentscha e scopo; sch' ella saja umauna, u dalla
terra, u dal spiert, ed allura podains gnir a savair, perche cha celebrains
üna festa da raccolta e d' ingrazchamaint vers Dieu.
* *
 
Dilets! Tuot cuortamaing vögl applicher que cha dschet dal singul
umaun all' umanited in general; allura vzais la medemma chosa in sias
dimensiuns pü grandas ed extaisas, schabain cha' l temp della raccolta
finela nun ais gnieu per l' umanited, e chi so cur ch' el vain! Eir la
chüna dell' umanited ho Dieu miss giò nels temps remots, la cuvernand 20
cul zindel del misteri inperscrutabel; … ma nus savains, cha il prüm eiran
ils pövels sulvedis e' ls nomads. E quels eiran per taunt pü fortünos cu
nus. A nun savaivan nouvas da quellas cuorsas del temp modern, fattas
per vair scha' l concurrent nun stovess … succomber e spirer; a nun eira
taunta richezza d' or, chi faiva glüschir ils ölgs, ne' ls palazzis, chi invidaivan 25
… ils umauns a gnir as trattgnair. Quels pövels nun cognuschaivan
quels bgers e grands bsögns, chi sun la calamited da nos temp; ad eiran
pü ferms e robusts; a nun eira la deblezza cun sia tschera sblecha, chi
spassegiaiva tres las vias dellas grandas citteds; la nun eira auncha naschida,
la nervusited del temp preschaint, chi scu üna furia cuorra sur munts e 30
cuolms, molestand fingiò il scolar nel baunch da scoula. E pür quels
pövels stovettan ir our nel combat: Els stovettan ir our nel combat cun
bestias sulvedgias, cun forzas della natüra e nella guerra dels ferms cunter
ils debels. A gnit il combat per l' existenza; a gnit il stüdi e clamet
l' umaun a nouva lavur; a gnittan las bellas arts ed avrittan
lur portas;
a gnit il progress e' ls stimulet da redubler lur forzas. Uschè cumanzet,
cha nun as savet cu, as former la spia e' l plain furmaint in quella; e
fingiò ais ella uschè plaina ed ho piglio telas dimensiuns, cha nus ans
fermains … … plain d' admiraziun uschè sovenz cha la guardains.
 
Pensè dimena che cha l' umaun so uossa, da que ch' el nun savaiva
üna vouta, que ais chosa tuottaffat grandiusa; pensè allas scopertas ch' el
fet, allas invenziuns, missas nel servezzan del public in noss dis, a quellas
bgeras uschè müravgliusas e custaivlas invenziuns; pensè allas ouvras del
spiert umaun, chi augmentet sias abiliteds, allas grandiusas ouvras della
literatura mundiela, dell' arte: sculptura e musica. Scha' s piglia que insembel,
… schi ais que chosa granda ed imposanta. — Ma pensè bger pü a
que cha l' umaun ais dvanto nel cuors dels seculs. Am pera, cha nun as
possa esser in dubi: L' ho supero ils costüms rozzos; que chi eira üna
vouta generelmaing admiss, ais uossa be pü ün abomini nel sentimaint da
tuots nöbels umauns: si' orma ais dvanteda pü sensibla; l' ais — l' umaun —
progredieu ün pô pü fop nel immens reginam spirituel, so megl disferenzier
ed apprezier qui chi ho stabla valur. — Insomma: l' ais dvanto pü umaun,
ad onta da tuottas burrascas, chi' s s-chargettan sur sieu cho, e da tuottas
provas da chadagner sieu spiert e sentimaint alla terra.
 
La spia as madüra! Que stovains dimena piglier in ögl: quaista
ledscha del svilup dell' umanited; e nus stovains ans dumander, dinuonder
ch' ella vain e cu ch' ella saja: buna e sabia u sainza mira e valur? Ed
in quel grô scu cha' ns rendains quint da quetaunt, inclegiarons, perche
cha dains l' onur al Dieu della raccolta, perche cha l' orma umauna … s' eleva
tar el cun ingrazchamaint e' l clama patrun del tschêl e della terra! Schi,
Dieu vöglia, cha possans cun cour grat ans algorder a sia bunted üseda
vers nus, e cun tels sentimaints ans approssmer a sia maisa, al dand lod.
 
Amen.