Poesias compostas per l'ütil dellas scolas: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Porto il SAL a SAL 25%
(Nessuna differenza)

Versione delle 16:21, 10 set 2015

romancio

Flurin Valentin P Poesias compostas per l'util dellas scolas Intestazione 10 settembre 2015 25% Da definire

FLURIN VALENTIN.

Foesias compostas per l'iitil dellas Scolas. Cuoira. 1863. Stampi da

Senti & Hummel.


[p. 20] La paschiun e mort da Cristo. RiflStta pechadur, —

Per paia d' Inifiern painas [p. 21] DU Cristo Salvador

II Sang da sas avainas.

6 Per tai debel mdrtal, Per t'condtier nel bun pdrt, Nel regn tsch61estial ; Hal sufert la dttra m6rt

Adam veva peccha, 10 Airuman tr&al la m6rt, Jesn tras pUr' buutk Per t'spendrar d6t il seis cdrp.

In Ohetsemane jdt II Segner buntadaivel; 15 Bap d'elern aflfet,

Quant 6st tli buntadaivel!

Seis mans vers tschel standU, Seis sguard cler, ma dolaint. II chaltsch retiral tU, 20 Schetal, Bap omniposaint,

Sch'6sser cha que pb, Ma tia voglia d' vainta. Scha or' eu'l baiver stb, Las painas nom stramainta.

RitoromanUche Chrestomaihie VIII. 1.


11


Digitized by


Google


162 Flurin Valentin

25 Judas il traditur A Jesus b' preschaintet Schdnd: eu t'saliid Segnur! (L'infam) el lura il butschet.

Jesus il responded: 30 Tradisast il teis Deis

(1/ ingrat malign 6m schist) Gun Un butsch, als maligns teis,

[p. 22] Qua ils JUdeus pervers

Cun suas e chadainas 35 As avanz@tan biers.

E Petrus — o qual painas!

Seis Deis veVal liar; Subit la spad' or' tretal Cristo pel liberar. 40 Ad Un lanzier tagletal

L'uregla, al sfatscha. Jesus pront il guarital L'uregla, al suda. A Petrus lur'dutsch schetal:

45 Mett'aint la spad' o char, Sen* eu liberar im vules, L' uman stoves tremblar, La fttrza non im manch£s.

Subit quel p<5vel t6t 50 A Cristo cbadainetan, E dal 6t sazerd6t Da Hannas, il mainetan.

Da Pilato allur' els La duman l'hanna main a, 55 E a qua l'hanna quels Per rebel il acchttsa;

Ma Ponzio non chatSt, Finii il examinar, Cuolpa ingttna, e sche't: 60 D' Erodas il stais mainar,


Digitized by


Google


Poesias coropostas per l'iitll dellns scolas 163

Oz es Erodas qua, Esal, sco schais reo, [p. 23] Erodas chastiera.

Cristo 6s un galileo,

65 II rai l'examinet E'l metet in liberta, EssencT el non chatdt Mutiv dad il tgnair lia.

D' alv Cristus vesti fb, 70 Per segn dad innocenzia, E ritramis inj6, Cha Ponzio sentenzia.

Pilatns vuleva A Jesus il liberar, 75 El sch£t: a qual deva D'els dus, la liberta dar?

II pbvel szelerat CunvgnU cols sazerddts VlSt r6m del gr6nd misfat, 80 Esclamdnd sco rabels t6ts:

Libera Barn abba! Crucificha Oristi! Ponzio seis mans lava II surd6t al suplizi.

86 Oh orrnr! oh infams! Orb ptivel surmaua. Guai al gitldisch, cha tans Degns dad Ssser chastia

lis mett' in liberta 90 E l'inocensia, per quels Spregitirs d'umanita, lis lascha sufrir per els.

[p. 24] Quets Jttdeus del Tartar

A Cristus l'hana maina 95 Per il crnzifichar Ora sU in Golghotha.


11*


Digitized by


Google


164 Flurin Valentin

t)n mdrder sun la crusch S'pentit del seis misfat E schet: Cristo spendradur 100 Lascham del tschel avair part.

Jesas il cunfortfct Chile pl£ds dutschs e muraivels; Tu sarast 6tz, el schSt, Prol Bap tot buntadaivel.

105 II mSrder f6 salva Dal Segner cbaritaivel. Bap da pttr'bunta Quant est 6t amuraivel!

Quel chi ha chamina 110 Sun la strada deU'erur, Sun quella del pucha, Chi perquor' il malfatur.

Sch'el sco Deis ha ordina, As volva ed as painta, 115 Schi gnaral or 9 sdrappa Dall' infernala dainta.

Per il p'chader gttdar, Pel debel uman pervSrs, Per del infiern salvar 120 Hal la crusch sufert per biers.

[p-31] Oraziun per tots temps.

La t§rr J e tot il univers Deis 6s raimplii da ta bunta, Tia cur urn' es pieta, Vers ils debels umans pervers. 5 Deis n6s reftig, nds protettur II meis urar 6dal Segnur, Bap da misericordia.

Per surbundanza, eu non t'rov' Blfcr' richezzas temporal as,


Digitized by


Google


Poesias compostas per I'ttdil dellas scolas 165

10 Bap da grazia b£ dam tallas, Las bsBgnueas, ch'avair stov. Sal at rov per san gittdizi, Cha nun crod'in malefizi, Cha t'cognoscha tai e mai.

15 En non t'rov onur e gloria,

Ch'aman tant l'umanita,

T'rov per ttn viver inmacla;

Stam tti pro, dam tall' vittoria.

Mi'6tt'onur sia meis dovair, 20 Ma gloria avant tai camparair

Cun cor devot muraivel.

[p. 32] Bap divin, neir t'vBgl'rovar

Per lunga temporalita. Curascha nel bsbgn, ttmilta 25 Nel bain star vttglast am dar. In teis sdncbs mans ma vita sta, E cur' am fast clomar da qua, Retschaivam in ta gloria.

[p. 33] La Vipra e la SanguStta.

t)n ti5 again ta vipra schet ftn d\ ad Una tschttischasang : N6 each en ambas dus iusets, Snvent mdrdainsa al uman;

5 Ma eu osserv, cba 1' 6m as fida Da tia b6cca e del teis mors, Ed alin canter el as disfida, E trembla da mai, sco dalla mSrt.

[p. 34] V effSt dels mdrs es diferent;

10 Scb' el tguarda stort e miitscba da tai E da mai s' fidal, ed im ha jent; El ha ttn bun mutiv perquai.

Sabbiast, sch'&u mord ttn ammala, Schi il risana da bun ami! 15 Ma ttt — sen' les san sco la sanda, Tais mors es m6rt, — el es fini.


Digitized by


Google


166 Flurin Valentin

Osser^ il paragun lettur: On invilgius 6m fds malign Po grdnd d6n far cun sa zensur, 20 E bain po far Y 6m sc6rt benign.

La Bana e la Jallina. [p. 34] SpeV Una rdssa Una iallina

Jeva plan plan coccadtfvond, La rana maliziusa fina Schet: ch6 vast qua ctacorond?

5 Eu non craieva cha tU fossast Un' usche tant sischurainta, Che hast danovs, ch'at demos sast D' aria fich pavunegainta ?

„Dantivs ingUnas, %u hai ova. a 10 Hast fet be* Un Bv? tin sulSt? Signura schi! non t' displaschera? Tti t' meraviglast del pac§t?

Eu nom stupisch del teis itivlar Dal sghurghular la ndt e '1 d\, IB Imparzial vtfgr ittdichar:

II teis qnaccar 6s d' tin stunft.

[p. 35] Sen* eu publichesch e fitsch savair

Meis pac agg\, — quel 6s ntitzgiaivel, Ma teis sbragir, — ttt post taschair, 20 Quel 6s dal tot inserviziaivel.

L'Oco e la Serp.

On di tin Oco as gloriet: „Quala bfcscha ha dal tsch61 tans bains Sco 6u retschvtt? §u sun sul§t Cha percuoresch trais elemaints.

6 Eu demur neir aua, nelT aria E sttn la t$rra. Cura sun stangel Da chaminar, schi am slargia Las alas, — eu non cognosch mangel.


Digitized by


Google


Poesias compostas per l'Util del las scolas 16?

Eu svol ; e schi' m fa plaschair 10 D' ir nelT aua, schi saia nodar." t)na serp non podSt taschair Udind l'Oco taut as gloriar,

Ella il schfct: n Brav! non far II Buperbius, giacha non sast, 16 N6 sco la qnaglia chaminar,

Ne* sco T aglia svolar, neir non hast.

N6 la grazia, n6 la eveltezza Del delfin nel art da nodar, tt Lettur, non la bl£rezza, 20 Ma la perfezinn sto tin pr&schar.


[p.43]


[p.44]


II Cunduttur e 1' Uors. tin iuven, scha craiais, Per viaggiar pajais Dais pat£rns munts i6 gnit, Voglius <T as far profit. 5 Per cnmp6gn el piglet: L' uors e rdmus palet.

E cun allegra fatscha La flOtta e la flascha, t)n saichdt sun la rain, 10 E pan&s quasi plain, E nel cor bier cur as c ha, Eran si' equipascha.

Furtun'il £6 amia Alia pitschna fadia. 15 El fev' all* uors girar, Ballar e tombolar. La vodft buors* eu s' dj, In pacs dits f6 rimplj.

El strada f&nd Un di 20 Vers uras da mezdi D'iraint f61 surmana Nel pra 6t inerba, Per qui6t digerir E lorn, fraisch la dorinir.


Digitized by


Google


168 Flurin Valentin

25 La chadaina al bratsch 8' faschdtal e ffet latsch, Cha'l uors non fetscha gudrra. La flbtna, lur* per tfcrra Metettal, e '1 bastun,

30 E sco tin chastbrun.

SUu rirba as stendet E ffcrm a\nt s* drumanz£t. L' uors vbglia plti dad ir Veval, ch6 da dormir; 35 E plan plan as retret,

Ma '1 patrun non s'daisdSt.

(sdruvaglet)

Non chatont resistenza L' uors f&t sa reverenza, Ed al plti grdnd gal6p 40 Cuoreval v§rs il g6d Sdraschindnd il patrun A mdrt. O ch6 birbun!

[p. 45] T' chlira dais 6ms pervSrs,

Cha taU as cbata biers, 45 Cha per propia profit Rovinan tin subit. Ora ed in ta cha Survaglia, c6 tot va.


[p. 52] Chant per cura vain elet iaraschun.

Tti Deis est Tdttissem sovran, il possent, Rai est dais rais in gloria, f5rz' e clement, E rich da merzedi. lis morts ed ils vivs . Al teis tribunal gnir ston nel Paradis.

5 N6s Judischs qu\ sun da tai ordina, In favur tia tin itist cor ad els da, II bain ch' els protegian e '1 mal far punir, Cha pdssa assaimper iustizia flurir.


Digitized by


Google


Poesias compostas per l'fltil doll as scolas 169

L'exairapel il cor del rai Ezecchia, 10 Gh' els a tai rovan sco il rai Josia, E sco tin David sabbi, hist e prudaint Saimper iUdichan sco disch teis tschantamaint.

Fals tU z el ants, o possaint Redentur! Nels cors virtttds plantals, tU est il autur; 1 5 Ch' els pos8aii assaimper itistiz* a tot far, Als ittsts proteger, e f ls infams cbastiar.

[p. 53] La liberta uossa mantegnla a Deis!

Inspiert' a tots pbvels per ils cumonds teis, L' intera Svizrera proteggela til, 20 E sdnch* uniun da assaimper da plU.


Chant alia Patria.

Guard' alia drett', alia snestr' e nel iuter rondo Paiais per cumgualar cbatar del sgiiir non s'p6. [p. 54] na! o na! a tai chara patria Da paragon non daia invarda.

5 Ne la Frantscha, ne la Sp6gua, ne il Portogal, Ne T Austria, ne la Ger magma at sun egual; Sull'e sullfctta est tu, o Svizzera! Tai sumgli6nta non s* chatta, o Patria!

Ingi6 es tin paiais, cha sco ttt es libera? 10 Qual as po gloriar da sia liberta? eguaglanza, o libra Patria, Seconda non as chatta, na, o na!

Qual paiais ha gnti tin Tell, Funtana e Chaldar? E chientinera oters bravs dais cungualar? 15 Qual pbvel il giuf della tjrania S' ha scaloza, rot e btittavia?

Tti est sulgtta eroica, bella Patria. liberta, proprieta da Svizzera! T' consola naziun da Diou electa 20 Da ta Patria dad el prot£tta.


Digitized by


Google


170 Florin Valentin

[p. 80] Per chantar iond alias Vacanzaa. Viva quest bel dU Allegers as sta, La scoP ha fin\ ; Alias ferias s' va.

[p. 81] 5 Sii Engiadinais! II temp 6s riva Dad ir al paiais; Plaschairs spdttan la.

SU iains dais paraints, 10 Els braman nds bans, Turnisters sun rains, Allgrez' 6s sar munts.

Cump6gns consculers, Patriots amis, 15 Divertimaints biers, La vainsa 1' Eli 8.

Al fraisch la duman On po bain stiidgiar, Lura iains plan plan, 20 Iains a passeggiar.

II davo mezdl S' va a cunversar, E fin\ il d\ A leger ballar.

25 dutsch il plaschair Giodair liberta! Sli ! iains a giodair Las ferias a cha (Chasa).

[p. 92] II Taglialegna.

tJn fich romus ruver taiglev* Un villan, Cun staiut' e sttuors gndagneval sais pan; SnspUrs cnmpagnevan ils taigls della scitir, II viver dels povers asch esal e dur.


Digitized by


Google


Poesias compoBtas per P tttil del las scolas 171

5 II villandt scheva: perche non sod rich? Tti crudel destin tiim turmaintast fich, fich. ftn iuven, oh bel ! can sgaard d' angelet Amablamaing prol villan s* approsmfct;

Chaves sco 1' or veval, vesti alv brillaint, 10 Cun vusch suonora schet el il seguaiut: Diou t' gUda! turmainta taglialegnfct Ta vfigr addemplirla m' es fich grdnd dalet.

Dim che tti plti bramast, t' vbgl felicitar Tti post giavtischar, tot vtf gl t' accord ar. 15 II pover villan da prinzip' as strarait, Spert s' fdttal curasch' e pro 1' angel el it, 8a veglia chaptitscha i6 d' che la piglet, Ed ils seguaint8 pl£ds al iuvnfct el il schSt:

Amabel bel iuven, tti angel i6 d* tschel! 20 Teis pleds amuraivels dutschs sun plti co mel Scha vairamaing am vost felicitar, Schi fa que ch'eu t6c, ch'in 6r vegn'as mtidar. II iuven tschelest a quest rb* s* riaint^t; Cun bichStin d' 6r al villan il t6ccbe , t.

[p 93] 25 Jent vessa, cha vessast megler giavtischa, AddempR gnara, que ch' ast pronunzia. Tals pl&is usche sch6nd, il iuvn§t subit Vfcrs tschel as 6zet ; e dal m6nd el s' partit. L' Arabia non ha dels profUms usche fins, 30 Sco quels chi laschet il ivnet dels divins.

Diou grazia! esclam^t il pover villan: Va scitir! plu non t' bsBgua per gudaguar pan. — Subit dettal prova per a s' atschertar ; ftn r6m da quel rover idtal al toccar. 35 Tocca ch' el 1' havSt, schi il rdm as storschdt, II grev pais dell* 6r il tr§ti6 e '1 rumpSt.

Las glandas, (frtitta) las fdglas, mansinas e rom Tot era ptir or rifletai che mamm6n (ricchezza) Allgrezias, o Segner! sun rich, vegn a cha,


Digitized by


Google


172 Flurin Valentin

40 Lavura chi vol, en dabsogn pltt non ha; Bun r6st d* ur' invia e fins biscottins — Pitt aua non baiv, baiv vine ils pltt fins.

B6 ttna sail 9 vot' am6 mangia pan nair, E baiv da quest' aua per sttttzer la said. 45 Sttl tschisp speV il ruver a setzer s' matettal, La crietta d' terra cull' aua piglettal. Quant crev* e glttschainta, oh magnific bella! Ma T aua in or mttdad' esla ella.

Oh guai! gnanc' ttn g6t della cria culeva. 50 II pan il pigletal e '1 mangiar el vuleva, Ma eir quel in dr as veva mttda; Cun T dr, fom e said eral tot scuforta. Angoscha! mieeria! che n' haia da far? L'dr nora baivrainta e nom po sadolar.

55 Oh Segner! e"u nar, che n' hai giavuscha! 1/ ingordia per or ecc* il resulta! [p. 94] Oh, schain veV 6r av£s au' e pan,

Che disgrazia, sun il pltt miser uman. Que ch' eu stimeva sco 1' unic cufort 60 As vairifichescha, ch' es ma crudell' mort.

D'ango8ch' e lamaints il villan as sdaischdet, On s5mi que era. — Allgrezia! daldt! Invece del 6r n hai meis pan giornalier; Diou grazia! spar\ es 1' orrent piser. 65 Cun cor lev, cuntaint vegn' a lavurar, Invece stair star 1' dr al perchttrar.

Qual s(5mi bainissem instrui m* ha, Cha Deis non accorda ttn nar giavuscha. Fich biers giavusche'ssau taut* 6r co sablun, 70 E mai cuntains fossan; che uman