Pinochio par anpezan: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Mizardellorsa (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
Riga 97:
Carlo Collodi
***
 
 
145
Capitolo 36
Co l é dinultima, Pinochio el fenisce de esse un buratin e l deenta un
brao pizo
in che Pinochio el nodaa de oga ves el lido, el s à inacorto che
sa pare, che l i ea montà su sun schena e l aea ra janbes meses
in bian, el tremaa: someaa che chel poranima l aesse na fiora
da caal.
Che l tremasse dal fiedo o dal festide? Cissà! ... Fosc nafré da un e
nafré dal outro. Pinochio el cardea che l tremasse dal festide, e par el
tirà su l i à dito:
- Corajo, pare! Ca de poco ruaron via sul lido sane e salve.
- Ma agnó elo mo sto lido benedeto? - l i à damandà el veceto, che el
no n aea pi pasc e l tiraa i oce cemodo che fesc i sartuos canche i
infira na bujela. – Son che vardo de dut i veres, ma no vedo outro ca
zielo e mar.
- Ió inveze vedo anche el lido, - l i à dito el buratin. Aé da saé che son
come i jate: vedo meo di note ca via par el dì.
Chel por Pinochio el fejea finta de esse de estro, e inveze … inveze el
scomenzaa anche el a se perde de corajo: i manciaa ra forza, el tiraa
el fiado senpre pi desgario … el no in podea pi, e l lido l ea ancora
indalonse.
L à nodà fin che l à riesciù, e pò el s à voltà ves Bepeto; el parlaa
ormai mozo:
- Pare mè … diame … che mo…ro! …
Deboto pare e fiol i se sofeaa, canche i à sentù na osc ziela che ra i
dijea:
- Ci elo là che more?
- Ió e l mè por pare! …
F
146
- Sta osc ra conoscio! Tu te sos Pinochio! …
- Scì zerto: e tu?
- Ió son el Ton: seon dute doi insieme inze inze ra panza del Pescion.
- E cemodo asto fato a scanpà?
- Ei fato conpaign de te. Te m as insegnà agnó ‘sì, e dapò de te son
scanpà anche ió.
- Ton mè, te capites proprio polito! Te preo, par duto l ben che t i vos
ai tò fioi, dieme, che sedenò da ca no vienon pi fora.
- Vorentiera, con duto l cuore. Tacave pura dute doi inze ra mè coda,
e lascià che ve tire ió. Inze cuatro menute ve meno là dal lido.
Podé ve pensà: Bepeto e Pinochio i à azetà de bon saó, solo che,
inveze de se tacà inze inze ra coda, i à pensà che l ea meo se scentà
su a caaloto del pesc.
- Pesone massa? – l i à damandà Pinochio.
- Pesà? Gnanche par insogno, me par de aé sora doa cogoia voites – l
i à respondù el Ton, che l ea coscì stagno che someaa un vedeluco de
doi ane. Na ota ruade sul lido, Pinochio l é soutà ‘sò par prin, par dià
sa pare, el s à voltà ves el Ton e l i à dito, duto ingropà:
- Amigo mè, t as salvà mè pare! No sei cemodo te dì gramarzé!
Lascia almanco che te busce, parceche son obligà con te fin che
vivo!…
El Ton l à betù el mus fora de r aga, Pinochio el s à insoneà ‘sò sul
lido e l i à dà un gran bajo sul mus. Chel por Ton el no n ea tanto usà
a ste jeste; l ea coscì ingropà, che l se vargognaa de se fei vede in
lagremes come un pizeto. Coscì, el s à tirà alolo sote aga e l sin é ‘sù
in prescia.
Intanto l ea vienù dì.
Pinochio l i à dà l brazo a Bepeto, che el no stajea deboto pi in pès, e l
i à dito:
147
- Tienive pura inze l mè brazo, pare, e ‘sossin. Caminon pian pian
come ra formies, e canche son strache se pousson.
- E agnó one da ‘sì? – l à damandà Bepeto.
- A vede de na ciasa agnoche i me daghe un bocon de pan par carità
e nafré de strame da se conzà ‘sò.
I no n aea fato gnanche zento pasc che i à vedù, scentades da longo
de ra strada, doa ghignes che damandaa ra carità.
L ea el Jato e ra Volpe, ma no n ea pi chi de na ota.
Pensave che l Jato l aea fato senpre finta de esse orbo e dinultima el s
aea orbì dassen: ra Volpe, vecia, piena de rogna e mesa stinca, ra no
n aea pi gnanche ra coda. Ce po! Chera ladra de na Volpe, restada
zenza nuia, un dì r aea finamai abù da i vende ra sò bela coda a un
crumar, che l ra doraa par fei na scuriada.
- Pinochio – r à sgnoufà ra Volpe co na ojeta rouca – no i dajaraesto
algo par carità a ste doi por vece marade?
- Marade! – l à dito anche l Jato.
-Ve saludo, carnaai! – l i à respondù el buratin. M aé inbroià un
colpo, ma ades no me ciapà pi!
- Credeme, Pinochio, ades son propio poerete e desgraziade!
- Propio! – l à dito l Jato.
- Se sé poerete, vosc dan. Tienive a mente l dito “Roba robada no n à
durada”. Ve saludo, carnaai!
- Ebe conpascion de nosoutre! …
- De nosoutre! …
- Ve saludo, carnaai. Tienive a mente l dito “Peta cruda vien
renduda!”
- No me lascia sole!…
- … ole! – l à dito l Jato.
- Ve saludo, carnaai. Tienive a mente el dito “Ladro pizo no stà a
robà, che l ladro gran te fesc picà!”
148
Pinochio e Bepeto i à seguità par ra sò strada zenza pi se voltà. I no n
aea fato zento pasc che, fora in son de na stradela inze meso ra
canpagna, i à vedù un bel cason de strame, coi cope sun cuerto.
- Là inze sarà de seguro calchedun – l à dito Pinochio. – ‘Son a vede.
I é ‘sude e i à petà su ra porta.
- Ci elo? – à respondù na ojeta.
- Pare e fiol, doi poerete zenza ciasa e zenza nuia da magnà –l à
respondù el buratin.
- ‘Sirà ra ciae, e daersé ra porta – r à dito danoo chera ojeta.
Pinochio l à ‘sirà ra ciae, e ra porta ra s à daerto. Na ota inze, chi doi i
à vardà in ca e in là, ma i no n à vedù negun.
- Agnó elo el paron? – l à damandà Pinochio.
- Son cassù!
Pare e fiol i s à voltà a vardà su sote, e i à vedù sun un trao el
Soutaruco-che-parla.
- Oh! El mè bel Soutaruco – l à dito Pinochio, duto pien de creanza.
- Ades te me ciames “el mè bel Soutaruco”, gnero? Te pensesto che,
par me parà fora de ciasa toa, te m aees tirà un martel? …
- T as rejon, Soutaruco! Pareme via anche me … tireme anche a mi el
martel, ma ebe almanco conpascion de chel por pare …
- Me fesc pecà el pare e anche l fiol; ma voi solo te fei vienì in mente
ra stanpata che t as abù incraota con me, par t insegnà che inze sto
mondo, se se pó, l é meo esse cortejane con dute, se voron che chi
outre i see cortejane con nosoutre canche on bisoin.
- T as rejon, Soutaruco, toa da doi; me tienarei a mente chel che te m
as insegnà. Ma dime, cemodo asto fato a te cronpà sto casoneto?
- Sto casoneto me l à lascià agnere na bela cioureta zeleste.
- E ra cioura agnó era ‘suda? – l à dito Pinochio, con na gran chiza de
saé.
- No sei.
149
- E can tornera?
- Ra no torna pi. R é moesta agnere, duta ingramazada: ra chetinaa e
someaa che ra voresse dì: “Por Pinochio … no l vedarei mai pi … da
sta ora se l arà beleche magnà el Pescion! …”
- Ara dito propio coscì? Alora l ea era! … l ea era! … l ea ra mè
Fatazina bona! … l à scomenzà a craià Pinochio, e l bregaraa come
na feda.
Canche l à bregarà assei, el s à spazà via i oce, l à ingrumà nafré de
strame par fei conzà ‘sò el vecio Bepeto, e pò l i à damandà al
Soutaruco:
- Dime Soutaruco: agnó pode ciatà na copa de late par chel por pare?
- Fora ca par ra canpagna, l é ‘Sorso el frutariol, che l à anche
armentes. Là da el te ciataras el late che te dores.
Pinochio l é ‘sù de coren da ‘Sorso, e l frutariol l i à dito:
- Cuanto late vosto?
- In voi na copa piena.
- Par na copa piena voi doa lires. Dameres, e te dago el late.
- No n ei gnanche un cru – l à respondù Pinochio duto pascionà.
- Malamente, buratin – l à dito el frutariol. – Se tu no t as gnanche un
cru inze scarsela, ió no n ei gnanche un diedo de late in ciasa.
- Passienza! – l à dito Pinochio, e l à fato par sin ‘sì.
- Speta, speta – l à dito ‘Sorso. - Podasson anche se cordà, nosoutre
doi. T induraraesto a tirà su aga?
- A fei ce?
- A tirà su aga dal pozo, par bagnà l orto.
- Podarae proà …
- Alora tireme su zento sees de aga, e te pago co na copa de late.
- Son intendude.
‘Sorso l à menà l buratin inze orto e l i à insegnà cemodo tirà su r aga
dal pozo. Pinochio el s à betù alolo a lourà, ma ignante de aé tirà su
150
zento sees l ea ormai duto inpionbà, da ra testa fin ‘sò dai pès. De
seguro el no n aea mai fato na fadia coscì granda.
- Fin ancuoi, ra fadia de tirà su r aga dal pozo – l à dito el frutariol – i
ra fejee fei al mè musc: ma ades chera por bestia r é deboto fora in
son.
- Me menao a l vede? – l à dito Pinochio.
- Aì, vorentiera.
Ruà inze inze stala, Pinochio l à vedù un musc conzà ‘sò sul strame,
meso ‘sù da ra fame e dal laoro. El l à vardà fis e l à dito, nafré
scoutrì:
- Epura ió el conoscio, chel musc! Ei beleche vedù chel mus!
El s à sbasà ‘sò ves de el e l i à damandà, inze ra parlada dei musc:
- Ci sosto?
A se sentì damandà sto tanto. el musc l à daerto i oce, che ormai i no
lujia pi, e l à balbotà, senpre inze ra parlada dei musc:
- Son Pa … e … ro …
In chera, l à sarà i oce e l é morto.
- Oh! por Paero! – l à dito Pinochio sote osc: l à tolesc su na brancia
de strame e l s à spazà via ra lagremes che es i corea ‘sò par ra
goutes.
- Sosto coscì pascionà par un musc che el no n ea gnanche tò? – l à
dito el frutariol. - Ce arae da dì ió, che me l aee cronpà par un grun
de sode?
- Ve dijarei … l ea un mè amigo! …
- Un tò amigo?
- L aea stà a scora con me!…
- Ce?! – l à dito ‘Sorso, e l s à betù a ride. – Ce?! Tu t aees un musc a
scora con te! Cissà cuanto che aré inparà! …
El buratin, avelì da chera paroles, l à tajù, l à tolesc su ra copa de late
ancora cioudo e l sin é tornà ves ciasa.
151
E da in chel dì, par zinche mesc e passa, l é leà duta ra bonores da
res cuatro par ‘sì a tirà su aga e se guadagnà na copa de late, che ra i
fejea tanto ben a sa pare coscì cripel. Ma l no se contentaa de chesto:
fora ora, l à inparà anche a fei zeste col venco, e i sode che l ciapaa el
i doraa par chel che vorea esse in ciasa. Pede outra robes, el s aea
fato su anche un zezo par menà a spasso sa pare e i fei ciapà un
bocon de aria co l ea bon tenpo.
Da dassera, ignante de ‘sì a dromì, el inparaa a liese e a scrie. Inze l
paes là daejin l aea ciatà par poco un gran libro meso scadarlì, e sun
chel el inparaa a liese. Par scrie, el doraa un macheto spizà come un
lapisc: ‘sà che l no n aea né calamaro né inciostro, el lo tociaa inze
inze na bozeta de sugo de jajenes e ciariejes.
Co l é dinultima, con nafré de voia de s insegnà, de lourà e se tirà
inaante, l é stà bon de mantienì polito sa pare, che l ea senpre
maradizo, e par de pi el s à anche betù via otanta lires par se cronpà i
sarvije noe.
Un dì l i à dito a sa pare:
- Vado ca via dal mercà, a me tuoi na fanela, na bareta e un pei de
scarpe. Co torno a ciasa (l à ‘sontà riden) sarei viestì coscì polito, che
vardarei fora come un scior.
Fora de ciasa, el s à betù a core duto contento. In chera, el s à sentù
ciamà par gnon: el s à voltà e l à vedù na bela boligana che vienia
fora da na ceja.
- No me conoscesto pi? – r à dito ra Boligana.
- Fosc scì e fosc no.
- No te recordesto pi de ra Boligana che fejea ra massara in ciasa de
ra Fatazina coi ciaei zelestes? No te sovienelo incraota che son
vienudà ‘sò a te daerse e te sos restà là con un pè fondà inze inze ra
porta?
152
- Aì, ades me sovien – l à craià Pinochio. – Dime, Boligana bela: agnó
asto lascià ra mè bona Fatazina? Ce fejera? M ara pardonà? Se
pensera ancora de me? Me vora ancora ben? Stara indalonse da ca?
Pode ‘sì a ra ciatà?
A duto chel che Pinochio el i damandaa zenza ciapà fiado, ra
Boligana r à respondù co ra sò fiaca solita:
- Pinochio mè! Chera por Fatazina l é inze un lieto sul ospedal!…
- Sul ospedal?…
-Taje taje … R à abù nossicuanta desgrazies, ra s à marà e ra no n à
pi nuia, gnanche da se cronpà un toco de pan.
- Dassen?… Oh, ce un gran despiazer! Oh! Por Fatazina! Poereta ra
mè Fatazina! Poereta ra mè Fatazina! Se aesse un milion, corarae
alolo a i lo dà ... Ma ei solo otanta lires … veres ca: see drio a ‘sì a me
cronpà i sarvije noe. Tolteres, Boligana, e portires alolo a ra mè bona
Fatazina.
- E i tò sarvije noe? …
- Ce m inportelo dei sarvije? Dajarae via anche sta cuatro strazes che
ei inze daos, par ra podé dià! Vatin, Boligana, sentreete: ca de doi dis
torna ca, che spero de te podé dà ancora algo. Fin ades ei lourà par
mantienì chel por pare: da ancuoi, lourarei zinche ores de pi par
mantienì anche chera por mare. Sanin dapò, Boligana, te speto ca de
doi dis.
Ra Boligana, che par solito ra ‘sia pian pian, ra s à betù a core come
na zeramandola sote l soroio de agosto.
Canche Pinochio l é ruà a ciasa, sa pare l i à damandà:
- E i sarvije noe?
- No in ei ciatà gnanche un che me ‘sisse ben. Passienza! … M i
cronparei un outra ota.
153
In chera sera Pinochio, inveze de stà su fin res diesc, l à stà su fin
dapò mesanote: e inveze de paricià oto zete de venco el in a paricià
sedesc.
L é ‘sù inze lieto e l s à indromenzà come un cionco. Fin che l
dromia, i à parù de vede ra sò bela Fatazina che ra ridea, ra l busciaa
e ra i dijea:
- Brao Pinochio! ‘Sà che te sos un pizo de bon cuore, te pardono duta
ra malagrazies che t as conbinà fin ancuoi. I pize che i tende
vorentiera e con amor ai sò jenitore canche i no riesce pi i merita
senpre un gramarzé e l nosc benvoré, anche se i no n à senpre obedì
e i à fato calche malagrazia. See senpre judizios anche un doman, e
te saras contento.
Propio in chera, Pinochio el s à descedà e l à spalancà i oce da ra
mereea.
Pensave ce de mereea che l s à d aé fato, canche l s à inacorto che l no
n ea pi un buratin de len, ma l ea deentà un tos come chi outre. L à
dà un ociada intorno, e inveze de un cason de strame, el s à ciatà
inze na bela camereta neta e co ra mobilia noa, propio caruza. L é
soutà ‘sò de lieto e l à ciatà un grun de sarvije noe, na bareta noa e
un pei de stiai de pel che i stajea propio polito.
Na ota viestì, el s à betù ra mas inze scarsela e l à tirà fora un
tacoineto de pel, agnoche l ea ingravierà su sta paroles: “Ra Fatazina
coi ciaei zelestes ra i rende al sò Pinochio otanta lires e ra i disc
gramarzé ben del sò bon cuore.” Inze inze l tacoin, inveze de otanta
lires de ran, lujia cuaranta beze de oro, dute noe fiamantes.
L é ‘sù a se vardà inze inze l specio, e i parea de esse un outro. Inze l
specio el no vedea pi l solito mus del buratin de len, ma el museto
siesto de un bel tos coi ciaei scure, i oce zelestes, contento come na
Pasca.
154
L ea una mereea drio cher outra, e Pinochio el no capia pi se l s aea
descedà o se l ea drio a s insonià.
In chera l à dito: - Agnó elo mè pare? –, e inze ra camera là daejin l à
ciatà el vecio Bepeto san, svijà e contento come na ota, che l s aea
betù danoo a lourà de intaio e l ea drio a paricià na gran bela soasa
piena de foies, fiore e testes de un grun de besties.
- Dijeme mo, pare: cemodo polo esse che son canbiade coscì, duto
inze un colpo? – l à damandà Pinochio, fin che el lo inbrazoraa e el
busciaa su daparduto.
- Duto sto cuarantaoto in ciasa nostra l é merito tò – l i à dito Bepeto.
- Parcé merito mè? …
- Parceche canche i pize catie i deenta boi, i và adora a fei canbià in
meo anche ra sò families.
- E l Pinochio de len de na ota agnó s aralo scondù?
- Velo là! – l i à respondù Bepeto, e l i à fato vede un buratin pornà
su par na carega, co ra testa voltada in ‘sò, i braze a pendoron e ra
janbes incrojades e ingroforides, che sarae stà un miracol el fei stà su
dreto.
Pinochio el s à voltà a l vardà, e canche el l à vardà polito, l à dito
con nossicuanto acaro:
- Ce un buratin da ride che see na ota! E ce contento che son ades,
che son deentà un pizo da sesto!…
Fin