Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. II, 1936 – BEIC 1961223.djvu/78

336 pars posterior - caput v

«Industria» unde dicta? — Quis primus hominum labor? — Quando «custodia» pro «proprietate» habere coepit? — «Dominiura» unde dictum?

[17] Deinde «proprietatis» significatici processit longius, quum homines providi fructus et ligna aestate colligerent in hyemem servaturi, unde «industrii» dicti, et «industria» a «struendo», quod «struix» proprie lignorum dicatur: «industria» pro «labore», quod hic fuerit primus hominum labor. Hoc rerum statu coepit «custodia» pro «proprietate» haberi; et a «domo» forte «dominium» appellatum, quod domo seu custodia tuerentur.

Quando animus dominii statim significatus pro proprietate haberi coepit? — «Usus» et «auctoritas» quo sensu iuris gentium vocabula? — «Auctores» qui primum dicti?

[18] Postilla «proprietas» ad significationem hanc impropriorem prolata est, quum homines, numero aucti, sola terrarum, quae iurisconsulti dicunt «fundos», terminis positis, sibi custodire coeperunt, et animus domini, per eos terminos positos significatus, proprietatem fecit. Ex quo tempore «usus» prò «possessione» et «auctoritas» pro «dominio» accepta sunt: in quae duo iuris gentium verba caput legis XII Tabularum De usucapionibus conceptum est: «Usus et auctoritas fundi biennium esto»; et «auctores» in romanis legibus dicti a quibus dominii caussam habemus1, et plerumque venditores2, non, ut falso eruditissimi iuris interpretes putant, ab «augendo» sive «auctione».

Hermogenianus illustratus.

[19] Cum his, quae de historia auctoritatis sive proprietatis tradidimus, congruit quod Hermogenianus scribit3, nempe

  1. Libro superiore, cap. XCVI.
  2. Ibidem.
  3. Dig., I, 1 (De iustitia et iure), 5.