Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. II, 1936 – BEIC 1961223.djvu/290

546 pars posterior - caput xxxii

maiores gentes introduxerant, non in ordinem patrum, sed inter clientes, sive nexos, ac proinde in plebem recepti fuissent. Atta Clausus cum clientibus quibuscum Romani commigravit, Potitii et Pinarii, ex inclytis familiis, Herculis sacerdotes, plebem auxissent.

Ratio cur hactenus falsa romanae historiae principia.

[12] Nam nihil omisit Livius, sive adeo romana traditio, ut Romuli regnum ad heroicum regnorum exemplum posteritati describeret, sed, ut traditiones, et maxime non scriptae, solent, satis obscure et inepte. In Atta mentionem clientelarum facit, ea proprietate, ut clientes inclytum sequerentur; in Potitiis et Pinariis primas urbes ab Hercule aliquo esse fundatas (unde a Romulo ei est Ara maxima constituta1); et ipsi Potitii ac Pinarii ex inclytis familiis orti, quos demonstravimus graecorum fuisse heroes.

Romulus civitatem fundat iure optimo maiorum gentium.

[13] Ita Romulus, fundata civitate ex natura optimatium, ius optimum maiorum gentium, tum publicum, quo auspicia, connubia, magistratus, sacerdotia, tum privatum agrorum patribus permisit, quos, ad illorum similitudinem, «maiorum gentium» appellavi: plebi ius nexi, seu dominium bonitarium, naturalia matrimonia, iura sanguinis, naturales obligationes concessit.

Regnum romanum optimatium ex aliis caussis
quam heroica fundatum.

[14] Praeterea iuventutem divisit ner tribtis, et equis et armis instruit ad «subita bella», ut Florus inquit2 (latine dixisset et eleganter: «ad tumultus»). Nam civitatem, eadem necessitate qua maiores gentes, ad bellicam virtutem totam composuit, hoc discrimine: quod Romulus consilio quae maiores gentes natura effecere. Quia, cum non esset romanis foedus

  1. Cfr. Notae, 136 [Ed.].
  2. I, 1 [Ed.].