Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. II, 1936 – BEIC 1961223.djvu/266

522 pars posterior - caput xxix

Herculea Thesei aerumna — Theseus libertatem Athenis
fundat, optimatibus mixtam.

[13] Hinc ingens facinus aggressus, quo omnes gentes, omnes δήμους, seu populos, in unam civitatem coegit, offerendo iis aequalitatem iuris, ac proinde popularem statum, et se tantum bellorum ducem et legum custodem fore; et populum distinxisse in nobiles, quos εὐπατρίδας vocavit (qui sunt patricii ipsissimi romanorum), artifices et agricolas; et nobilibus quidem tractandi res divinas, ex suo ordine creandi magistratus, interpretandi leges ac religiones potestatem permisit; de reliquo eos cum ceteris quasi ad aequalitatem redegit; et urbem «Athenas» appellavit.

Graecae historiae inverisimilitudo.

[14] Sed facile est Theseum id nexis atticis persuasisse, qui sub astricto patrum imperio per minuta regna Attica sparsi erant. At patribus ipsis suorum pagorum (quae duodecim prima numerant) eripere regna, eosque sub suum belli et legum arbitrium redigere (uti, apud Plutarchum, ipsi patres postea indignantur ita, ut, gravi invidia oneratum, ad calamitosum exitum tandem perducerent), natura fortium non patitur, neque sinit ut credamus complures eorum ultro in Thesei oblatas conditiones concessisse alios, metu eius potentine, id voluntate fecisse ad quod inviti cogi posse providebant, et quae regna herculea virtute quaesierant, omnem vim inexperti, ut ignavi solent, per inertiam amisisse.

Verum atheniensis historiae principium — Origo Arae clementiae —
Ut Athenis primum nata libertas?

[15] Itaque pro nostris historiae profanae universae principiis dicendum — cum iam in parvis Atticae regnis herculea virtus esset resoluta, et patres, ocio inertes, luxuriam, avaritiam, crudelitatem in nexos exercerent — ius nexi cum plebe aequum atheniensibus populare imperium fundasse. Quod plebes ex Attica, vicinitate, ad celebrem atheniensium Aram, quae