 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| 250 | caput ccxv |
CAPUT CCXV
IUS MEDIUM ROMANUM IMAGO IURIS ANTIQUI
Cur ius Digestorum «antiquum» dictum? — Ius Digestorum re ipsa br>novum — Ius praetorium praelux iuris civilis novi ac novissimi.
Nam a sola iuris antiqui reverenda, quam praetores et iurisconsulti habent, ius Digestorum, quod vere «medium» diceres, Iustinianus «antiquum» appellat constitutione De veteri iure, quod momentose et eleganter dixit, enucleando (namque «nucleus» est ius naturale sub iuris civilis putamine, cortice); cura alioqui ius, quod appellat «novum» Codice, De novo Codice faciendo, quod in ipso Codice prostat, id antiquo Digestorum synchronum sit. Nam iurisconsulti, ex quorum scriptis libros Pandectes composuit, praeter eos qui ad Edictum perpetuum, alii, qui de aliis iuris argumentis scripsere, ferme item omnes, ut eorum index Digestis praepositus commonstrat, ab Adriano incipiunt; ut et ab Adriano incipiunt imperatores e quorum constitutionibus Codex Iustinianeus compositus est. Tanta sedulitate et mora leges, ut par est, in republica romana mutatae, ut ius praetorium nihil ius civile corrigeret, sed tantum quaedam iuris naturalis commoda subministraret, ut, exempli gratia, instar heredis, instar sui, instar adgnati haberet instar quoddam haereditatis, hoc est, non «ius», sed «bona». Quod ius praetorium pro regni natura moneret postea principes, ut, vel senatusconsultis vel constitutionibus, naturalem aequitatem regie complexi constituerent, ut, omni iuris civilis et praetorii discrimine sublato, legatis fideicommissa in omnibus et per omnia essent exaequata, emancipati cum suis, cognati cum adgnatis defuncto succederent iure optimo, non sola significatione qua «certissimum», sed edam qua «solemnissimum» est1.
