Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. I, 1936 – BEIC 1960672.djvu/114

104 capita cviii-cx

CAPUT CVIII

DE DOMINIO EMINENTI, CIVILI LIBERTATE
ET SUMMO IMPERIO

[1] In rerumpublicarum genesi ex dominiis omnium dominium eminens1,, ex singulorum libertatibus libertas civilis, ex cunctis patrum potestatibus summum imperium ortum est.

[2] Dominium eminens potestas civilis, communis boni caussa, in rebus et personis civium exercet, omni iure privato poti us.

[3] Libertas civilis est qua cives suas habent leges, suos magistratus, aerarium suum.

[4] Imperium summum est ius cogendi animadvertendique, edam gladio: in noxios cives, domi, iudiciis; in exteros iniurios, foris, bello.

CAPUT CIX

UNIVERSI IURIS PUBLICI MATERIES

[ij Dominio eminenti continentur recensiones ordinum, indictiones tributorum atque adeo omne aerarium. Paterfamilias enim, dominicae potestatis iure, servis ministeria attribuit, operas indicit et eorum peculia aufert.

[2] Civilis libertas celebratur, si praemia, poenae, honores, onera geometrico commensu dispensentur, hoc est pro civium meritis ac dignitate.

[3] A summo imperio proveniunt leges, magistratus, iudicia, arma, arces, praesidia et bella ac foedera. Atque haec est omnis publici iuris materies.

CAPUT CX

DE AUCTORITATE CIVILI

Ac dominio eminenti, civili libertate et summo imperio constat civilis auctoritas.

  1. Vide Notas, 14 [postilla marginale].