 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| caput civ | 99 |
Optimi — Fortissimi.
[16] Sic optimi, qui venere propudiosa non resoluti, cultura agrorum exerciti, gentis factione feroces, ac proinde «optimi» seu «fortissimi» dicti (nani priscis «bonus» qui nunc «fortis», uti «fortus» qui nunc «bonus» erat), facile violentos ac temerarios, ob suarum rerum tutelam, in furto intra ARAta1 deprehensos, occidebant.
Imperium prolatum.
[17] Et ita imperium, domi inter suos ortum2, foris, tutelae quoque iure in alienos, prolatum est.
Clientelarum proprietas —
Assignatio — Partes: operae et obsequium — Addicti.
[18] Ad eam virtutis famam exciti, infirmi, ubi iniuriis premebantur a violentis, ad lucos et aras optimorum confugisse haec natura rerum sic comparata suadet; a quibus in eas leges recipi ipsius dominii mutata natura dictabat: ut, quando in agros optimorum proprios salutis caussa confugissent, quos optimi assignassent ipsis, colerent agros suisque operis vitam sustentarent, pro quo beneficio praeterea obsequium praestarent optimis — et ita clientelae ortae, quarum propria assignatio, qua clientes colendis agris erant addicti; et partes duae, operae obsequiumque, quae clientes debebant optimis, tanquatn patronis; — et patricii, hoc est qui patres certos nomine ciere possent, haberent agrum, auspicia, gentem, connubia, lucos, aras; clientes nihil horum haberent. Unde in historia universa vides Hispaniam, Africam, Gallias maxime et Germaniam, Britanniam, Italiam Graeciamque scatere clientibus.
Asylorum ius antiquissimum.
[19] Atque id est asylum, quod Livius dicit «vetus urbes condentium consilium»; sed, per haec quae nunc sic perstrictim
