Pagina:Le opere di Galileo Galilei V.djvu/344

340 lettera

susseguente cospirino nella medesima intenzione, aggiugne le seguenti parole: Si autem contextio Scripturae, hoc voluisse intelligi scriptorem non repugnaverit, adhuc restabit quaerere, utrum et aliud non potuerit; nè si risolvendo ad accettar questo senso o escluder quello, anzi non gli parendo di potersi stimar mai cautelato a sufficienza, seguita: Quod si et aliud potuisse invenerimus, incertum erit, quidnam eorum ille voluerit; aut utrumque voluisse, non inconvenienter creditur, si utrique sententiae certa circumstantia suffragatur. E finalmente, quasi volendo render ragione di questo suo instituto, col mostrarci a quali pericoli esporrebbono sè e le Scritture e la Chiesa quelli che, riguardando più al mantenimento d’un suo errore che alla dignità della Scrittura, vorrebbono estender l’autorità di quella oltre a i termini che ella stessa si prescrive, soggiugne le seguenti parole, che per sè sole doverebbono bastare a reprimere e moderare la soverchia licenza che tal uno pretende di potersi pigliare: Plerumque enim accidit, ut aliquid de Terra, de caelo, de caeteris huius mundi elementis, de motu et conversione vel etiam magnitudine et intervallis siderum, de certis defectibus Solis et Lunae, de circuitibus annorum et temporum, de naturis animalium, fruticum, lapidum, atque huiusmodi caeteris, etiam non Christianus ita noverit, ut certissima ratione vel experientia teneat. Turpe autem est nimis et perniciosum ac maxime cavendum, ut Christianum de his rebus quasi secundum Christianas Literas loquentem ita delirare quilibet infidelis audiat, ut, quemadmodum dicitur, toto caelo errare conspiciens, risum tenere vix possit; et non tam molestum est quod errans homo derideretur, sed quod authores nostri ab eis qui foris sunt talia sensisse creduntur, et, cum magno exitio eorum de quorum salute satagimus, tamquam indocti repraehenduntur atque respuuntur. Cum enim quemquam de numero Christianorum ea in re quam ipsi optime norunt errare depraehenderint, et vanam sententiam suam de nostris libris asserent, quo pacto illis libris credituri sunt de resurrectione mortuorum et de spe vitae aeternae regnoque caelorum, quando de his rebus quas iam experiri vel indubitatis rationibus percipere potuerunt, fallaciter putaverint esse conscriptos? Quanto poi restino offesi i Padri veramente saggi e prudenti da questi tali che, per sostener proposizioni da loro non

4. risolvendo ancora ad accettar — 7. utrumque sentiri voluisse — si utriusque sententiae — 11. errore che a quello della dignità della Scrittura — 31. indubitatis numeris percipere. Sopra numeris nel cod. V di mano di Galileo è scritto: alias «rationibus». —

6. erit, quodnam eorum, G — 7. si utriusque sententiae, G, S. Ma il testo di S. Agostino legge utrique. — 9. col mostrare a, G — 16. motu, conversione, G, s — 28. norunt deprehenderint, s —