Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/461

897 edulis effero 898

dium e vagina (sguainare), Cic.: e certis armariis infinita volumina, Vitr.: oculos, cavare, Sen. 2) partic., come t.t. nel sorteggiare, trarre, sortem, Cic.: alqm ex urna, Cic.: tribus, Cic. B) condur fuori, 1) in gen., condur fuori, condur via, prender seco, inde, Liv.: ex urbe, Liv.: hominem de senatu, Cic.: uxorem a domo secum, condur seco, Caes.: medicum secum, Cic.: con dopp. acc., hos secum milites (come soldati), Cic.: alla domanda quo? se foras, recarsi, Ter.: alqm secum rus, Cic.: alqm in provinciam, Cic. 2) partic.: a) come t.t. militare, condur via da un luogo truppe, ecc., trarre dagli alloggiamenti, far partire (contr. introducere), cohortes, Caes.: cohortes ex urbe, Caes.: copias castris ed e castris, Caes.: exercitum ab urbe, Liv. : exercitum in expeditionem, Cic.: copias in aciem, Liv.: assol. — (colle truppe) uscir dagli alloggiamenti, mettersi in marcia, ex hibernis, Caes.: tribus simul portis, Caes.: ad alqm, Caes.: in aciem, Liv. b) come t.t. di atti pubblici, condur qualcuno in tribunale, alqm in jus, Cic.: educere alqm ad consules, Cic., e sempl. educere alqm, Cic. c) come t.t. nautico, condurre una nave fuori del porto, scioglier le vele, naves ex portu, Caes. d) condur fuori d’un paese, equos ex Italia, Liv. 43, 5, 9. e) condurre, derivare un’acqua, lacum, Cic. f) innalzare, condurre una fabbrica in un corso d’acqua, molem in Rhenum, Tac. hist. 5, 18: e far avanzare una costruzione, turrim in extremam navem, Tac. hist. 2, 34. II) condurre, trarre in alto, A) condurre in su, nell’aria, 1) propr., alqm superas sub auras, Verg.: fig., in astra, innalzare alle stelle, lodare altamente, Hor. 2) trasl.: a) innalzare == ergere, turris summis sub astra educta tectis, Verg.: turres altius, Tac. b) tirar su, allevare, un bambino, un giovane, alqm, Cic. ed a.: alqm a parvulo, Ter.: eductus in contubernio legionum, Tac.: hic (pullus) ita eductus, Varr.: poet., di c. inan., aura distinctos educit verna colores, fa spiccare, Catull. B) levare quel che è calato, placidoque educta (sc. signa) tenore tota patent, Ov. met. 3, 113. III) passare, impiegare, vivere un tempo, pios annos, Prop.: dena saecula, Sen.

ĕdūlis, e (edo, mangiare), mangereccio, commestibile, capreae, Hor.: sost., edulia, ium, n., commestibili, Suet. ed a.

ē-dūro, āre, durare, perdurare; Tac. Germ. 45.

ē-dūrus, a, um, duretto, piuttosto duro, pirus, Verg. ge. 4, 145: trasl., os, Ov. art. am. 3, 476.

ēdyllĭum, V. idyllium.

Ēĕtĭōn, ōnis, m. (Ἠετίων), padre di Andromaca e principe di Tebe in Cilicia (regione dell’Asia Minore). — Deriv. Ēĕtĭōnēus, a, um (Ἠετιώνειος), Eezioneo, di Eezione.

effarcĭo (effercĭo, ecfercĭo), fertum, īre (ex e farcio), riempiere, intervalla grandibus in fronte saxis, Caes. b. G. 7, 23, 2. — Partic.: effertus (ecfertus), a, um, riempito di, pieno di, ricco in, ecc., coll’abl., nimbus effertus tenebris, Lucr.: fragifera et ecferta arva Asiae, ricchi di frutti, Poëta in Cic.

effātum (ecfātum), i, n. (effatus, partic. di effor), I) sentenza, profezia, fatidicorum et vatum effata, Cic. de legg. 2, 20. II) == ἀξίωμα, sentenza dialettica, enunciato, proposizione, Cic. e Sen.

effectĭo, ōnis, f. (efficio), I) il fare, l’operare, artis, la manifestazione del suo potere, Cic.: recta (greco κατόρθωσις). Cic. II) causa efficiente, forza produttiva, formativa, Cic. Ac. 1, 6.

effectīvus, a, um (efficio), effettivo, ars (diverso da pratico e da teoretico), Quint. 2, 18, 5, e per la definizione analoga vedasi (in effectu) Quint. 2, 18, 1 e 2.

effectŏr, ōris (efficio), autore, creatore, effector mundi molitorque deus, Cic.: earum rerum deos facere effectores, attribuire queste cose all’opera d’una potenza superiore, Cic.: di c. inan., stilus optimus et praestantissimus dicendi effector ac magister, formatore e maestro dell’espressione oratoria, Cic.

effectrix, trīcis, f. (effector), autrice, creatrice, di c. inan., terra diei noctisque effectrix, Cic.: est enim (pecunia) effectrix multarum et magnarum voluptatum, Cic.

effectŭs, ūs, m. (efficio), I) attivo == effettuazione, esecuzione, compimento, 1) in gen. (contr. conatus), horum consiliorum, Planc. in Cic. ep.: magis inopia consilii potioris quam spe effectus (speranza di riuscita), Liv.: e così spem ab effectu haud abhorrentem consuli facere, Liv.: hoc ad effectum adducere (contr. hoc spe concipere), Liv.: aestas sine ullo effectu (senza che nulla si faccia) extrahitur, Liv.: in effectu esse, dipendere da un’attività (di azioni), Cic., ovv. esser compiuto (di fortificazioni), Liv.: postquam ad effectum operis ventum est, quando (l’opera fu costrutta, Liv. 2) partic., virtù, efficacia, effetto, valore, quarum (herbarum) causam ignorares, vim et effectum videres, Cic.: Q, cujus similis effectu specieque Koppa, Quint.: quindi plur. meton. == forze operanti, sostanze, Quint. 1, 10, 6. II) passivo == l’azione che si ha di mira, esito, riuscita, effetto, effectus eloquentiae est audientium approbatio, Cic.: ars dicendi in actu posita, non in effectu, Quint.: plur., Prop. e Phaedr.

effēmĭnātē, avv. (effeminatus), effeminatamente, mollemente, Cic. ed a.

effēmĭnātus, a, um, part. agg. (da effemino), effeminato, ammollito, corpora, Liv.: opinio, Cic.: effeminatissimus languor, Cic.

effēmĭno, āvi, ātum, āre (ex e femina), I) far di q.c. un essere femminino, effeminare aëra Junonique tribuere, Cic. de nat. deor. 2, 66. II) trasl., effeminare, ammollire, rendere effeminato, animum, Caes.: vocem, Cic.: di c. inan., elocutio res effeminat, Quint.

effĕrātus, a, um, part. agg. (di 1. effero), I) efferato, selvaggio (contr. mansuetus), gentes, Cic.: mores ritusque efferatiores, Liv. II) feroce == furioso, pezzo, saevitia, Val. Max., affectus efferatissimi, Sen.

effercĭo, V. effarcio.

effĕrĭtās (ecfĕrĭtās), ātis, f. (efferus), efferità, efferatezza, stato selvaggio (contr. mansuetudo, civiltà), Cic. poët. Tusc. 2, 20.

1. effĕro, āvi, ātum, āre (efferus), render selvaggio, I) propr., far diventar selvaggio riguardo all’aspetto esteriore, speciem oris,

Georges-Calonghi, Dizionario latino-italiano. 29