Pagina:Collenuccio, Pandolfo – Operette morali, Poesie latine e volgari, 1929 – BEIC 1788337.djvu/346

per lunghi anni divulgatore amoroso e sagace. E a lui appunto si deve l’allestimento (agosto 1513) dell’elegante codicetto conser- vato a Parma. Per qualche notizia nuova che contiene in servizio della biografia collenucciana, non pare inopportuno riprodurre qui per intiero l’epistola di dedica al pontefice mediceo (cc. 1 b — 3 a): «Divo Leoni X Pont. Max. Theodorus Collenucms Pandulphi filius foelicitatem. Fortunam in ornili re dominari si christiano viro adfirmare impune liceret, ego iile profecto essem, Pater Beatissime, qui cuncta sub sole creata, cuncta hominum opera, ea etiam quae ex illustrium ingeniorum officina unquam emanarunt, sub illius pe- dibus posita totis viribus nunc contenderem. Quandoquidem sola fortuna non solum tot ac tantas urbes solo aequatas, regna eversa, religionesque deletas est conspicere, sed ea doctorum virorum volumina, quae ipsis auctoribus immortalitatem quandam attulisse olim videbantur, tantam calamitatem fortunae infima sunt passi, ut illorum vix nomen, et illud ferme fabulosum, ad nostras aures pervenerit. Sed nec virum christianum id eloqui ullo pacto decet, nec tu permittis, Pater Beatissime, non modo dum Christi nostri liberatoris vices in terris geris, sed dum tuam retroactam integer- rimam vitam universo orbi ostendis. Nam quis inquam plus te fortunae amarissima spicula unquam est expertus? Tu sanctissi- mum eundemque prudentissimum parentem in medio virtutum clarissimorumque operum cursu adulescens amisisti; tu ab ingra- tissima patria (liceat vera loqui) cum universa familia exilium immeritissime es passus, tu minas, tu persecutiones, tu proelia, tu carcerem, dum Romanae Ecclesiae dignitatem servare contendis, es expertus: quae omnia tanta virtute, tam invicto animo pertu- listi semper, ut apertissimum omnibus dederis exemplum, virtuti innixos fortunae procellis aliquando agitari, mergi nunquam posse: quin immo solam virtutem eam esse, qua mortales in pretio aliquo sint et ad astra demum tollantur. Quorum de numero, si tuum felicissimum Pontificatum attingere quoquo modo fas fuisset, ausim dicere futurum fuisse Pandulphum Collenucium genitorem meum; is enim nonnulla opuscula tum stricta, tum soluta oratione olim composuit, quibus talia ingenii sui indicia palam dedit, ut si ad nostram hanc usque aetatem pervenisset, inter illustres viros, qui- bus domus tua Medicea passim ornata est, non parva nunc luce splendesceret. Nec quidem ab re factum fuisse olim censendum