 |
Questa pagina è stata trascritta ma deve essere formattata o controllata. | |
I lèreš ch'ova mazà la ḡënt de Rustlèa
I lèreš romp ite te cësa de Rustlèa.
'L fòva del 1836. La cësa de Rustlèa fòva 'nlëuta frabichèda šiche la ie mò al dì da 'ncuei: l'òva doi partimënč, ma ded-ite ne fòve-l deguna šèla da ḡi su-aut. Bas-ite stas̄òva bèra Z̄anöto Delago cun si fëna Mariana y 'n mut Levìš;
i òva doi fanciöles, una Maria Messner y l'autra na Badiòta che se scris̄òva Rudifèria. Chest' ultima ie mò stata giut te Gherdëina dò-prò; Sëura-ite stas̄ò-va 'n calighè, Jacun Rubatscher, 'ŋ i dis̄òva Jacun Toc, cun si fëna i mò doi ëiles a fuec.
Bèra Z̄anöto òva butëiga. De sëires, can che-i òva servì la ḡënt ch'univa a cumprè ite, z̄aròv-i la pòrta a-benëura y ne giauríva plu auter ch' a de tèi ch'i cunešòva bën.
'L fòva ai trënta de setëmber. 'Nfin la söt da sëira òv-i vendù ròba; can che l'ultimo, che fòva unì te butëiga, bèra Casper Ploner, s'en fòva ḡit, òv-i z̄arà la pòrta. Tòne Tolpeit, che fòva ënche sta sun Rustlèa a cumprè zöche, òva udù, can che 'l s'en fòva ḡit a cësa, 'n furösto cun 'n stlòp sul còl uniàn sëura Rustlèa ḡu de viëres de Rustlèa. Ma 'l ne s'òva pessà nia auter.
Bon, ntant s'òva bèra Z̄anöto tëut ca la pipa y ḡiva iust òra 'n cësa-da-fuec a se-la 'mpië, che zachèi smaza pra pòrta y pröia per tudësc ch'i 'l laše ite. L'òva iust ulù vöster, che bèra Z̄anöto gëure 'n ch'la sëira zënza cunëšer chël ded-òra. Te chël mumënt i dà böle l'auter na scurtlèda cun 'n stilöt. Bèra Z̄anöto s'en mucia te stua i svèja: "Ḡënt, 'nsnuet sons duč andáč." Y l'auter dò ad ël. Bèra Z̄anöto mucia te standègun, ma 'l ne la fèš plu a stlu 'l uš; l'auter à pedù mëter ite 'n brač y ti dà del stilöt ulá che 'l 'l toca, nfín che 'l toma 'ntëur. 'L òva, bèra Z̄anöto, passa 27 frides dis̄-uŋ, can che 'ŋ 'l à giatà.
'Ntant òva n'auter Talián metù man de laurè òra 'm pòrte y te cësa-da-fuec: 'l mut Leviš y na fanciöla fòva unii mazèi iló. Anda Mariana y la fanciöla badiòta s'en fòva mucèdes te standègun. Can che 'l lère, ch'òva mazà bèra Z̄anöto, les vëiḡa giate-l anda Mariana y la zèra òra 'n stua. La fanciöla se teniva prad ëila, y ie unida trata òra pèa. "Bezzi o la vita" svèje-l. — Anda Mariana i 'mpermët d'i dè dut ce che l'à, ma 'l ne la laša 'mpò no stè; adúm cul auter lère, che fòva unì ite de pòrte, la tire-l òra te pòrte y scumëncia a la scurtlè, ëila y la fanciöla, che fòva mò for tachèda te si brač.
Te chës̄ mumënt ruva bèra Jacun Toc sun pòrta. Su-aut dis̄òv-i la curona; pò, can ch'i òva audì ch'sta fuera, s'òve-l pessà de frì ḡú, še bën che si fëna n'ulòva. Can che'l gëura la pòrta, se destuda la lum che 'l lère òva purtà òra de stua. Z̄ën fòv-i
